Вікіпедыя

Гайнаўка: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Гісторыя: арфаграфія
Няма тлумачэння праўкі
Радок 2:
|статус = Горад
|беларуская назва = Гайнаўка
|арыгінальная назва = Hajnówka<br />{{lang-be|Гайнаўка}}
|падначаленне =
|герб = POL Hajnówka COA.svg
Радок 57:
}}
 
'''Га́йнаўка''' ({{lang-pl|Hajnówka}})  — горад у [[Польшча|Польшчы]], адміністрацыйны цэнтр [[Гайнаўскі павет|Гайнаўскага павета]] [[Падляскае ваяводства|Падляскага ваяводства]]. Утварае гарадскую гміну, таксама з'яўляеццаз’яўляецца сядзібай вясковай [[гміна Гайнаўка|гміны Гайнаўка]].
 
Знаходзіцца на паўднёвы ўсход ад [[горад Беласток|Беластока]]а, каля заходняй ускраiны [[Белавежская пушча|Белавежскай пушчы]], на захадзетэрыторыі [[этнічнаяУсходняя тэрыторыяБеласточчына|этнічнайУсходняй тэрыторыі]] [[беларусы|беларусаўБеласточчыны]].
 
Колькасць насельніцтва — 22,2 тыс. чал. (2005)
 
== Гісторыя ==
 
=== Рэч Паспалітая ===
* 1589 — тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сталовы маёнтак|сталовых уладанняў]] караля Рэчы Паспалітай.
Радок 74 ⟶ 75:
* 1795 — пасля [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] да падпісання [[Тыльзіцкі мір|Тыльзіцкага дагавора 1807 года]] па тэрыторыі сучаснага горада праходзіла граніца паміж [[Каралеўства Прусія|прускім]] і [[Расійская імперыя|расійскім]] падзеламі.
* XIX стагоддзе — каля сядзібы вартаўніка паўстае вёска.
* 23 мая 1831  — каля Гайнаўшчыны паўстанцкі аддзел генерала [[Дэзідэрый Хлапоўскі|Дэзідэрыя Хлапоўскага]] атрымаў перамогу ў бітве з [[Расійская імператарская армія|расійскімі войскамі]].
* 1846 — утворанае Гайнаўскае лясніцтва.
* 1863 — у ваколіцах адбываюцца бітвы [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання]].
Радок 91 ⟶ 92:
* 1924 — англійская фірма «[[The Century European Timber Corporation]]» набывае тартакі і лясныя чыгункі. У Гайнаўку адбываецца вялікі наплыў рабочых.
* 24 сакавіка 1924 — першы [[Страйкі ў Гайнаўцы|страйк]] на тэрыторыі [[Хімічная фабрыка (Гайнаўка)|хімічнай фабрыкі]] распачаў хвалю выступаў рабочых, якая трывала з перапынкамі да верасня 1939 года.
* 1925 — першая [[Праваслаўе|праваслаўная]] капліца. У Гайнаўцы налічваецца каля 4000 жыхароў, 70 % з якіх складаюць палякі, астатнія — беларусы, яўрэі, рускія, немцы.
* 1929 — польскія ўлады касуюць дагавор з англійскай «Цэнтурай» па прычыне рабаўніцкай эксплуатацыі пушчы.
* 1930 — чатыры гайнаўскія фабрыкі забяспечваюць працай амаль 2000 супрацоўнікаў.
Радок 141 ⟶ 142:
Гайнаўка — значны прамысловы цэнтр, вузел чыгунак i аўтамабiльных дарог.
 
Шмат фірм, вялікіх і дробных, займаецца тут дрэваапрацоўкай. Сярод іх: буйнейшае прамысловае прадпрыемства Гайнаўкі — дрэваапрацоўчы камбінат «Furnel», мэблевая фабрыка «Nikom» і інш. Гэтыя прадпрыемствы вырабляюць піламатэрыялы, разнастайную мэблю, летнія домікі, будаўнічыя дэталі, дравесны вугаль, тару, а таксама драўляную галантарэю. Шмат што з гэтай прадукцыі служыць прадметам экспарту. Прадпрыемствы машынабудавання выраблюць машыны і абсталяванне для лясной і дрэваапрацоўчай прамысловасці, абагравальнае абсталяванне, трактары. Прадпрыемства будаўнічай керамікі «Lewkowo» з'яўляеццаз’яўляецца буйнейшым вытворцам керамікі на Падляшшы. Гайнаўскі павет добра вядомы экалагічна чыстымі харчовымі прадуктамі: малочнымі, мяснымі, кандытарскімі.
 
Дзякуючы прыгранічнаму становішчу Гайнаўскага павета і наяўнасці чыгуначных шляхоў, што вядуць у Беларусь, у павеце працуюць гандлёвыя фірмы, якія займаюцца імпартам удабрэнняў, дрэва, прыроднага газу.
Радок 157 ⟶ 158:
Паводле вынікаў [[перапіс насельніцтва|перапісу насельніцтва]] [[2002]] у Гайнаўцы самая вялікая ўдзельная вага беларусаў сярод усіх гарадоў Польшчы.
 
У шэрагу школ і гімназій Гайнаўкі сотні дзяцей як дадатковы прадмет вывучаюць [[беларуская мова|беларускую мову]] ([[Комплекс школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы ў Гайнаўцы]]). Акрамя таго, у Гайнаўцы дзейнічаюць гімназія і ліцэй з дадатковым навучаннем беларускай мовы, дзе гэты прадмет з'яўляеццаз’яўляецца абавязковым.
 
Гайнаўка — адзiн з найбольш значных цэнтраў беларускай культуры ў Польшчы. У [[1990]] была адкрыта першая экспазіцыя Гайнаўскага музея помнiкаў беларускай культуры. Цяпер музей мае 3 будынкi, 6 экспазiцыйных залаў, кiназалу, бiблiятэку, гатэль. У музейнай экспазіцыі прадстаўлены сельскагаспадарчыя прылады працы, творы народнага мастацтва i культурныя здабыткi беларусаў у Польшчы.
Радок 165 ⟶ 166:
== Вядомыя асобы ==
* [[Міхал Андрасюк]]
* [[Катажына Бонда]] (нар. 1977)  — польская пісьменніца беларускага паходжання
* [[Наталля Герасімюк]]
* [[Міра Лукша]]
 
{{Зноскі}}
 
== Спасылкі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Гайнаўка"