Юрась Дубовік: Розніца паміж версіямі

|дата нараджэння = 24.06.1924

|дата смерці = 05.03.2014

Нарадзіўся [[24 ліпеня]] [[1924]] г.года уў в. [[Канчаны (Маладзечанскі раён)|Канчаны]] [[Вілейскі павет (1920—1940)|Вілейскага паветупавета]] [[Віленская зямля|Віленскай зямлі]] ў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]] уў сям'ісям’і падафіцэра 86-га палка мінскіх стральцоў арміі генерала [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]]. Бацька, які пасля баёў з бальшавікамі адступіў у Польшчу, займаўся сельскай гаспадаркай. Хрышчоны ў праваслаўнай царкве пад імём ГеоргіГеоргій. У [[1931]] г. годзе пайшоў дау польскайпольскую школышколу ў [[Краснае (Маладзечанскі раён)|Красным]], дзе быў запісаны пад імёмімем Ежы. Далучыўся да гарцэрскайгарцарскай арганізацыі імя Завішы Чорнага. Пасля шостага класа паступіў у прыватную агульна-адукацыйнуюагульнаадукацыйную гімназію імя Пятра Скаргі, дзе дадаткова наведваў гурток «Чырвонага КрыжуКрыжа», заняткі па замежных мовах і граў на мандаліне ў струнным аркестры. У Вільні разам з бацькам наведваў Беларускі камітэт.

Падчас савецкай акупацыі увосень [[1939]] г. года паступіў у Маладзечанскае педвучылішча, дзе быў запісаны пад імёмімем ЮрыЮрый, і якое скончыў у [[1941]] г годзе. Падчас нямецкай акупацыі ў тым жа годзе ўдзельнічаў у арганізацыі і адкрыцці беларускай школы ў Маладзечне, заняткі ў якой пачаліся з першых дзён кастрычніка. Выкладаў батаніку, заалогію, фізіку, анатомію і фізіялогію. Увесну [[1942]] г. года знаходзіўся на лекаваннілячэнні ў [[Вільня|Вільні]], у чэрвені вярнуўся ў Маладзечна і запісаўся даў МаладзечанскайМаладзечанскую настаўніцкайнастаўніцкую семінарыісемінарыю. У ноч на [[1 верасня]] [[1942]] г. года бацька быў забіты савецкімі партызанамі, пасля чаго Юрась Дубовік вярнуўся ў Краснае і настаўнічаў.<ref>https://kurjer.info/2014/11/25/slutsk-revolt Газета «Інфа-Кур'ерКур’ер». Лёс бацькі-паўстанца</ref> .

У [[1943]] г. годзе за прапановай акруговага правадніка [[Саюз беларускай моладзі|Саюза беларускай моладзі]] далучыўся да СБМ. Быў прызначаны кіраўніком і арганізатарам СБМ у Красным, атрымаў пасведчанне грамадовага СБМ. Арганізаваў суполку СБМ з амаль 20 хлопцаў і больш за 10 дзяўчынак. Праводзіліся зборкі, на якіх сябры СБМ вывучалі найважнейшыя падзеі з гісторыі Беларусі, беларускай літаратуры, спявалі песні, вучыліся выконваць беларускія танцы, адзначалі ўгодкі [[Дзень Волі|25 сакавіка]]. У першай палове сакавіка [[1944]] г. года далучыўся да [[Беларуская краёвая абарона|Беларускай краёвай абароны]] за прапановай камандзіра 10-га батальёнубатальёна БКА Цыбіна. Заняў пасаду асвятовага афіцэра батальёнубатальёна, але паставіў умову, што да канца навучальнага годугода будзе займацца толькі з Красненскай ротай БКА, дзе ўжо было 30-50 добраахвотнікаў, узброеных у польскія ручныя кулямёты і італійскіяітальянскія карабіны. Рота займалася толькі вучэннем па вызначаным раскладзе, Юрась Дубовік праводзіў заняткі па тэматыцы і інструкцыях, якія даставаў з батальёнубатальёна. Пра гэта ён пісаў так:

<blockquote>«''Усе яны былі ў сваёй хатняй вопратцы. У форме афіцэра я бачыў толькі камандзіра батальёнубатальёна Цыбіна. На ім была зялёная форма, на чырвоных пятліцах залацісты шасціканцовы Ярылаў крыж, на рукаве нейкая эмблема, пагоны такія ж, як у немцаў, а што было на пагонах, не памятаю. Ня ведаю і ягонага вайсковагавоінскага звання. Тры звязовыя камандзіры былі ў чорнай форме [[Беларуская самаахова|БСА]], але пятліцы таксама чырвоныя з залацістым Ярылавым крыжам. Я, афіцэр асвятовы, быў у форме СБМ. Камандзір роты Раман Цьвірка -Цвірка — у сваёй цывільнай вопратцы. А яшчэ прысутнічалі два нямецкія падафіцэры''».</blockquote>

НаУ пачатку чэрвеня 1944 года г. удзельнічаўўдзельнічаў у семінары асвятовых афіцэраў БКА, потым зноў займаўся сваёй грамадай СБМ у Красным, адкуль некалькі юнакоў завербаваліся ў [[Люфтвафэ]]. [[22 чэрвеня]] удзельнічаўўдзельнічаў у святкаванні ўгодкаў стварэння СБМ у [[Мінск]]у. У гэты момант пачалося адступленне немцаў, але ў штабе СБМ нічога не маглі параіць, таму давялося ехаць у Радашкевічы, дзе даведаўся, што камандзір батальёнубатальёна БКА напярэдадні распусціў усіх дамоўдадому і выехаў з групай вайскоўцаў да Маладзечна. У выніку Юрась Дубовік [[1 ліпеня]] павярнуўсявярнуўся ў Краснае.

[[10 ліпеня]] [[1944]] года г. папасля адступленніадступлення немцаў і прыходзепрыходу савецкіх войскаў быў арыштаваны, а потым вывезены ў [[Ашмяны]], адкуль вязні пеша былі пагнаныя ў [[Гарляны]] пад [[КоўнаКаўнас]]мам. Дапытваўся контрвыведкай [[СМЕРШ]], допыты праводзіліся толькі ўначы. На допытах паказываліпаказвалі ягоныя фатаграфіі ў польскай гімназійнай і гарцэрскайгарцарскай форме, абвінавачвалі, што ён нібыта на ніх апрануты ў паліцейскуюпаліцэйскую форму і форму антысавецкай вайсковайваеннай часцінычасці. Падпісаў пратакол, згодна з якім належаў да СаюзуСаюза польскіх гарцэраўгарцараў (ZHP) і СаюзуСаюза беларускай моладзі, што было згодна з праўдай. Таксама прабавалі давесці, што той нібыта належаў да [[СС]], пасля чаго моцна катавалі. Пасля вочнай стаўкі з Раманам ЦьвіркамЦвіркам і узмоцненых катаванняў прызнаўся, што належаў да БКА. У верасні быў перавезены ў [[КоўнаКаўнас]]. Там судзіў вайсковываенны трыбунал 3-га Беларускага фронту. Паводле артыкулуартыкула 63-1 крымінальнага кодэксукодэкса БССР (што адпавядае артыкулу 58-1-а УК РСФСР) быў засуджаны на 10 гадоў савецкіх канцлагераў з пазбаўленнем правоў на 5 гадоў і канфіскацыяй маёмасці.

Быў этапаваны даў [[Яраслаўль|Яраслаўля]], па дарозе ад вельмі кепскіх варункаў верагодна памерлі 2 вязня. Падчас медычнагамедыцынскага агляду на адной з перасадак Юрась Дубовік даведаўся, што важыў толькі 36 кілаграмаў, пасля чаго на пячорскай перасылцы трапіў у санітарны гарадок, дзе таксама даведаўся, што хворы на цынгу і пэлягрупелагру. У маі-чэрвені [[1945]] г. года быў пераведзены ў калонію №16№ 16, працаваў на розных цяжкіх работах. У [[1947]] г. годзе быў пераведзены ў Верхнюю Інту ў ПечорлагПячорлаг, працаваў рабочым у мулярнай брыгадзе, цесляром, тынкавальнікам і лепнікам. У [[1951]] г.годзе пераведзены ў Ілезу, у [[Архангельская вобласць|Архангельскую вобласць]], дзе працаваў на лесапавале, а ўвосень [[1952]] г. годзе быў прызначаны майстрам на шпаларэзку.

Вызваліўся [[13 студзеня]] [[1954]] г. года, адмовіўся застацца на вольным пасяленні. У Краснае і Маладзечна павяртаццавяртацца не рэкамендавалі, у буйных гарадах прапісацца было нельга, таму выбраў [[СлуцакСлуцк]]. Найперш паехаў дау [[Вільня|ВільніВільнюс]], куды пераехала ягоная маці, адтуль у Краснае і Канчаны, а потым у СлуцакСлуцк. Працаваў тынкавальнікам, неўзабаве стаў кіраўніком брыгады. Ажаніўся, атрымаў школьны атэстат і прабаваў паступіць у Мінскімінскі [[Беларускі політэхнічны інстытут]], але не атрымалася. Працаваў у [[Чысць (пасёлак)|Чысці]] пад Мінскам брыгадзірам тынкавальнікаў. [[29 сакавіка]] [[1956]] г. у года жонка Надзея нарадзіла дачку Веру. [[19 студзеня]] [[1957]] г. года было знятае абмежаванне ў правах. Улетку прабаваў паступіць у [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]], але зноў не атрымалася, таму выслаў дакументы ў Маскву ва [[Усесаюзны завочны інжынерна-будаўнічы інстытут]], толькі пра жыццёвы шлях гэтым разам напісаў, што працаваў у НКУС (лагеры былі ў распараджэнні гэтай установы), не ўдакладніўшы дзе і кім дакладна. Дзеля гэтага нарэшцеНарэшце ўдалося паступіць у вышэйшую навучальную ўстанову. [[14 чэрвеня]] [[1958]] г. года нарадзілася дачка Ганна. У [[1959]] г. годзе быў прызначаны часовым кіраўніком вытворча-тэхнічнага аддзелуаддзела Будачнічагабудачнічага Упраўленняўпраўлення 123. Потым зноў працаваў майстрам у НовастарабінскуНовастаробінску, які потым атрымаў назву [[Салігорск]].

[[14 студзеня]] [[1962]] г.года атрымаў дыплом інжынера-будаўніка, неўзабаве стаў выконваючымвыканаўцам абавязкіабавязкаў кіраўніка ўчасткуўчастка. [[8 мая]] [[1966]] г.года перавёўся ў трэст №3№ 3 галоўным тэхнолагам. Чытаў лекцыі ў тэхнікуме на вячэрнім аддзяленні па тэхналогіі і арганізацыі будаўніцтва. Здаў пры Беларускім політэхнічным інстытуце экзамен па нямецкай мове і рэферат на тэму «Кібэрнэтыка і кіраванне будаўніцтвам». У часопісах «Промышленное строительство в СССР», «Архитектура и строительство в СССР», «Жилищное строительство», «Бюллетень строительной техники» пісаў артыкулы па актуальнай тэматыцы. [[4 чэрвеня]] [[1967]] г.года нарадзіўся сын Славік. Пад канец [[1971]] г.года на яго паступіла ананімная скарга і ён знаходзіўся пад наглядам КДБ, а ў выніку мусіў перайсці на працу ў ПМК-16. Там за добрую працу атрымаў ва ўзнагароду [[ВАЗ-2101|«Жыгулі»]], а з часам перавёўся ў БУ-95 старшым інжынерам вытворча-тэхнічнага аддзелуаддзела. З восені [[1976]] г.года да сакавіка [[1978]] г.года працаваў кіраўніком будаўнічага сектарусектара ў Салігорскводбудзе, потым працаваў старшым інжынерам праектна-каштарыснай і дагаворнай групы Салігорскім домабудаўнічым камбінаце, а адз лютага [[1979]] г.года да [[1984]] г.года працаваў часовым кіраўніком вытворча-тэхнічнага аддзелуаддзела ДБК, пасля чаго выйшаў на пенсію.

У [[1989]] г.годзе арганізаваў праектна-каштарысны кааператыў. АдЗ лета [[1991]] г.года пачаў распрацоўваць праекты на беларускай мове. У [[1993]] г.годзе зліквідаваў кааператыў з прычыны абмежавання выдаткоўвання грошай на будаўніцтва калгасамі.

У 1990-х гадах прыняў актыўны ўдзел у беларускім «Адраджэнні». Разам з былым настаўнікам Міхасём Ждановічам складаў ідэалагічнае ядро Салігорскай суполкі [[Беларускі народны фронт «Адраджэньне»|БНФ]]. У [[2006]] г. годзе пабачыла свет ягоная кніга «Дзеля Рэчы Паспалітай Беларусі». Апошнім часам Юрась Дубовік шмат хварэў.

Памёр [[5 сакавіка]] [[2014]] г.года уў [[Салігорск]]у.

* Каб завочна паступіць у маскоўскі Усесаюзны завочны інжынерна-будаўнічы інстытут, мусіў у біяграфіі напісаць, што адз [[1944]] г. да [[1954]] г.года працаваў у [[НКУС]], але не ўдакладніў, што кім там працаваў. Гэта не было няпраўдай: лагеры і іхнія вязні тады былі ў распараджэнні НКУС.

* [https://www.youtube.com/watch?v=GN0MjcXeDyA Успаміны Юрася Дубовіка, 2011  г.]