Аляксандр Антонавіч Сянкевіч: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др +Катэгорыя:Асобы |
JerzyKundrat (размовы | уклад) ++ |
||
Радок 1:
==Біяграфічны нарыс==
З сям'і селяніна. Скончыў [[Нясвіжская настаўніцкая семінарыя|Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю]] ([[1902]])<ref>Вучыўся там разам з К. М. Міцкевічам — [[Якуб Колас|Якубам Коласам]]. Меў у семінарыі мянушку "Бас".</ref>
Настаўнічаў у сельскіх школах. Удзельнік агр. рэв. руху ў 1905—06 на Беларусі. Адзін з арганізатараў нелегальнага настаўніцкага з'езда [[9 ліпеня]] [[1906]] у Мікалаеўшчыне, на якім зрабіў даклад пра палітычнае становішча ў краіне, ролю настаўнікаў у грамадскім развіцці. З'езд быў разагнаны паліцыяй, за ўдзел у ім звольнілі 13 настаўнікаў, сярод іх Сянкевіча, а таксама [[Якуб Колас|К. Міцкевіча (Якуба Коласа)]], [[Янка Маўр|І. Фёдарава (Янку Маўра)]] і інш.
У канцы 1906 эмігрыраваў Аляксандр Сянкевіч у [[ЗША]]. Працаваў на металургічных, дрэваапрацоўчых і швейных прадпрыемствах. Уключыўся ў рэвалюцыйную дзейнасць рускіх, беларускіх, польскіх рабочых-эмігрантаў. 3 1908 член рускага аддзела амерыканскай сацыялістычнай партыі. Перайшоў ([[1913]]) у арганізацыю "[[Індустрыяльныя рабочыя свету]]" (ІРС). Актыўна супрацоўнічаў у рускай рэвалюцыйнай прэсе.
Скончыў медыцынскі фак-т [[Балтымарскі універсітэт|Балтымарскага універсітэта]] (1913), займаўся медыцынскай практыкай. Жанаты з Ганнай Георгіеўнай Трызнай (1914).
Вярнуўся з эміграцыі на [[Далёкі Усход]] (лета [[1917]]), член Прыморскай земскай управы. Арганізаваў мед. службу савецкіх узброеных сіл на Далёкім Усходзе. Член выканкома і кіраўнік аховы здароўя савецкага [[Прымор'е|Прымор'я]] (чэрвень [[1919]]), начальнік мед. службы Далёкаўсходняга савецкага партызанскага палка (кан. [[1919]]). Пэўны час узначальваў ваенна-рэвалюцыйную следчую камісію. Пазней займаў шэраг савецкіх і [[прафсаюз]]ных пасадаў.
Аўтар шэрагу артыкулаў і брашуры па нацыянальным пытанні (1920-я), публіцыст.
3 1921 нарком аховы здароўя [[БССР]]. 3 1923 на партыйнай рабоце ў [[Мінск]]у, Барысаве і Віцебску. У 1924-26 загадчык беларускага сектара Камуністычнага універсітэта нацыянальных меншасцей Захаду ў [[Масква|Маскве]]. 3 1926 дацэнт [[БДУ]], з 1928 рэктар Камуністычнага універсітэта Беларусі імя Леніна, адначасова загадчык аддзелаў друку, культуры і прапаганды ЦК КП(б) Беларусі. У 1931-32 працаваў у Інстытуце літаратуры і мастацтва [[АН Беларусі|Беларускай АН]]. 3 1932 дырэктар Інстытута гігіены і санітарыі Наркамата аховы здароўя РСФСР, з 1933 загадчык сектара Міжнароднай ленінскай школы, з 1935 ва Усесаюзным радыёкамітэце.
Член ЦК КП(б)Б у 1927—32, кандыдат у члены Бюро з 1928, член Бюро ЦК КП(б)Б у 1930—31. Кандыдат у члены ў 1922—24, член ЦВК БССР у 1921—22, 1927—31.
Пасля 1930 у палітычнай няласцы, высланы з Беларусі. Арыштаваны 10.1.1938, у чэрвені Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. Расстраляны. Рэабілітаваны 6.10.1956.
А.С. быў неаднаразова выведзены ў творах культуры: Я. Коласам, як [[Алесь Садовіч]] у трылогіі "На ростанях" і як правобраз Бас-Грэнкі ў п'есе "Забастоўшчыкі", А. Фадзеевым, як доктар Сташынскі ў рамане "Разгром".▼
{{зноскі}}
{{літ|1=
|Камароўскі А. Хроніка аднаго жыцця // Полымя. 1973. № 4
}}
==Бібліяграфія==
*Успаміны з рэвалюцыі 1905—1906 гг. // Полымя. 1923. № З;
*Аграрны рух на Меншчыне ў 1905—1906 гг. // Наш край. 1925. № 1;
*Класавая барацьба ў беларускай літаратуры // Бальшавік Беларусі. 1930. № 8/9;
*За ленінскую лінію ў нацыянальнай палітыцы. Мн., 1931;
*Вандраванне Васіля. Мн., 1932.
==Вобраз у мастацтве==
▲
==Ушанаванне памяці==
Імем Аляксандра Сянкевіча названа вуліца ў Мікалаеўшчыне.
{{DEFAULTSORT:Сянкевіч Аляксандр Антонавіч}}
[[category: Постаці беларускай палітыкі]]
| |||