Кацярына Радзівіл: Розніца паміж версіямі

Яна была адзіным дзіцём рускага генерала [[Адам Адамавіч Жавускі|Адама Адамавіча Жавускага]] ([[1845]]—[[1911]]1845—1911), які прымаў удзел у [[Крымская вайна|Крымскай вайне]], і яго другой жонкі Ганны Дзмітрыеўны ДашкаваДашковай, дачкі пісьменніка Дзмітрыя Васільевіча ДашкаваДашкова, міністра юстыцыі цара [[Мікалай I (імператар расійскі)|Мікалая I]]. Маці Кацярыны, якая належала да самых шляхетных родаў Расіі (Дашкавых, Строганавых, Пашковых), памерла пры родах. Бацька Кацярыны ажаніўся ў трэці раз і падарыў ёй траіх зводных братоў, у тым ліку [[Станіслаў Жавускі|Станіслава Жавускага]], які стаў пісьменнікам і літаратурным крытыкам. Сям’я Жавускіх складалася з вядомых пісьменнікаў, уключаючы прапрадзеда Кацярыны [[Вацлаў Жавускі|Вацлава Жавускага]], яе дзядзьку [[Генрык Жавускі|Генрыка]] і цётак [[Эвеліна Ганская|Эвеліну]], жонку [[Анарэ дэ Бальзак]]а, і [[Караліна Сабаньская|Караліну]], якая трымала літаратурны салон у [[Парыж]]ы. Акрамя таго, прапрабабкай Кацярыны была [[Францішка Уршуля Радзівіл]] - — першая жанчына-[[Драматург|драматург]] у [[ВКЛ]]Вялікім Княстве Літоўскім.

[[26 кастрычніка]] [[1873]] года, ва ўзросце 15 гадоў, яна выйшла замуж за князя [[Вільгельм Адам Карл Радзівіл|Вільгельма Адама Карла Радзівіла]] (1845—1911), афіцэра [[Германская імперыя|прускай]] арміі і прадстаўніка берлінскай галіны [[Радзівілы|Радзівілаў]]. Пара пераехала ў [[Берлін]], каб жыць з яго сям’ёй. У іх было сямёра дзяцей: чатыры сына і тры дачкі. Двое з яе сыноў памерлі ў раннім дзяцінстве, але астатнія пяцёра дзяцей (Луіза, Ванда, Габрыэла, Нікалас і Казімір) дасягнулі паўналецця. Аб яе шлюбе з князем Радзівілам вядома мала, акрамя таго, што яна напісала ў сваіх мемуарах: муж ставіўся да яе ласкава, але яна адчувала нуду і расчараванне. Гэтая пара стала прыкметнай фігурай пры імператарскім двары ў [[Берлін]]е.

У [[1884]] годзе часопіс « Nouvelle Revue» апублікаваў серыю артыкулаў, напісаных у выглядзе лістоў да маладога дыпламата пажылым графам Паўлам Васілём. Артыкулы былі крытычныя ў адносінах да вышэйшага свету Берліна і поўныя разбуральных плётак аб [[Германская імперыя|германскім імператарскім]] двары. Публікацыя артыкулаў, сабраных у кнізе «Берлінскі свет», выклікала вялікі скандал пры двары [[Кайзер|кайзера]] . Граф Павел ВасілійВасіль быў выдуманым персанажам, і расследаванне паказала на Агюста Жэрара, літаратара пры імператрыцы, як на аўтара скандальнага твора. Толькі ў [[1918]] годзе ў сваёй кнізе «Споведзь царыцы» Радзівіл прызнала, што яна была аўтарам «Берлінскага свету». Блытаніна пагаршалася яшчэ і тым, што іншыя ананімныя пісьменнікі таксама сталі выкарыстоўваць псеўданім «Граф Павел Васіль».

Пасля публікацыі «Берлінскага свету» на Кацярыну Радзівіл сталі глядзець з падазрэннем у [[Берлін]]е, і таму яна шмат падарожнічала са сваім мужам. Калі яе бацька памёр у [[Расійская імперыя|Расіі]] ў красавіку [[1888]] года, Кацярына Радзівіл вырашыла застацца ў [[Санкт-Пецярбург]]у, дзе ў тым жа годзе нарадзіўся яе малодшы сын Казімір. Пры рускім імператарскім двары княгіня Радзівіл займала прыкметнае становішча. Яна стала сябрам і прыхільнікам [[Канстанцін Пятровіч Пабеданосцаў|Канстанціна Пабеданосцава]]. Яе палітычныя схільнасці, вельмі [[Лібералізм|ліберальныя]] ў [[Берлін]]е, у [[Расія|Расіі]] ператварыліся ў непахісна [[Кансерватызм|кансерватыўныя]]. Яна таксама завяла раман з генералам [[Пётр Аляксандравіч Чарэвін|Пятром Аляксандравічам Чарэвіным]], начальнікам Трэцяга аддзялення ахранкі і адным з нямногіх давераных сяброў [[Аляксандр III (імператар расійскі)|Аляксандра ІІІ]]. У канцы 1880-х і пачатку 1890-х гадоў княгіня Радзівіл дасягнула вяршыні свайго свецкага жыцця і ўплыву пры двары. Яе становішча рэзка пагоршылася пасля смерці цара [[Аляксандр III (імператар расійскі)|Аляксандра III]] у [[1894]] годзе і яе палюбоўніка Чарэвіна ў пачатку [[1896]] года. Аддаліўшыся ад мужа і дзяцей, яна зарабіла трохі грошай, напісаўшы артыкулы для амерыканскіх часопісаў і газет, якія асвятляюць вжыццё вышэйшых колаў і каралеўскага двара [[Вялікабрытанія|Брытаніі]], але накапіла і даўгі.

Летам [[1899]] года Кацярына Радзівіл з’ехала ў [[Паўднёвая Афрыка|Паўднёвую Афрыку]], паклаўшы вока на брытанскага магната і палітыка Сэсіла[[Сесіль Джон Родс|Сесіля Родса]]. Спачатку яны пасябравалі, але Родс, які, як меркавалі некаторыя пісьменнікі і навукоўцы, быў [[Гомасексуалізм|гомасексуалістам]], аддаліўся ад яе. Тым не менш ён аплаціў яе даўгі і адправіў назад у [[Лондан]]; там яна выдала кнігу «Уваскрасенне Пятра», абараняючы Родса ад плётак.

Скандал у [[Лондан]]е, звязаны з даўгамі, накопленымі яе сынам Нікаласам (якія яна спрабавала аплаціць, заявіўшы аб крадзяжы жамчужных караляў у лонданскім гатэлі), адправіў яе назад у [[Кейптаўн]] летам [[1900]] года. Там яна пазнаёмілася з Гары Хіндлам, сынам вядомага бізнесмэнабізнесмена Джэймса Хіндла. У Гары і Кацярыны быў пазашлюбны сын. Яго звалі Аляксей, і пазней ён вырас у [[Нью-Ёрк]]у. Толькі ў [[1971]] годзе ён прыехаў у [[Паўднёвая Афрыка|Паўднёвую Афрыку]], каб адшукаць сваю зводную сястру, якая жыла ў [[Дурбан]]е. Аднак і гэта не перашкодзіла Кацярыне зноў патрапіць у непрыемнасці:.

Княгіня Радзівіл, якая абвінавачвалася ў падробцы [[Вэксаль|вэксаляў]] на буйныя сумы да 6000 [[Фунт стэрлінгаў|фунтаў стэрлінгаў]], была арыштаваная [[24 верасня]] [[1901]] года за [[Махлярства|махлярства]], але вызвалена пад заклад у той жа дзень, пакуль ёй не прад’явілі абвінавачванне ў Вярхоўным судзе. Пазней яна была прысуджана да двух гадоў турэмнага зняволення пасля трохдзённага судовага разбору. У сваіх уласных паказаннях яна сцвярджала, што атрымала ад Родса рахункі, але няма ніякіх сумненняў у тым, што яна падрабіла іх, а затым паспрабавала прадухіліць прыняцце мер, пагражаючы апублікаваць перапіску, якая, як яна сцвярджала, насіла кампраметуючы характар ад Родса і лорда Мілнера. Яе метады былі, па словах генеральнага пракурора, звычайным арсеналам [[Шантаж|шантажыста]], і яна выкарыстала сваё грамадскае становішча для інтрыг і махлярства. Яна сама была выдатным узорам авантурысткі.

Яна правяла няпоўныя два гады ў турме, дзе займалася напісаннем твораў. Ёй пашчасціла правесці усяго 16 месяцаў у турме за свае злачынствы, і яна была вызваленая ў сакавіку [[1903]] года. Невядома, што стала з маленькім Аляксеям падчас яе знаходжання ў турме.

Праз некалькі месяцаў яе мемуары ([[1904]]) былі апублікаваныя ў [[Лондан]]е і [[Нью-Ёрк]]у з некаторым поспехам. Аднак яе малодшы сын Казімір памёр, калі яна была ў турме, і яе былы муж канчаткова развёўся з ёй у [[1906]] годзе. У [[1909]] годзе яна выйшла замуж за Карла Эміля Кольб-Данвіна, [[Шведы|шведскага]] [[Інжынер|інжынера]] і прадпрымальніка. Муж і жонка пасяліліся ў [[Санкт-Пецярбург]]у, дзе яе сын Мікалай служыў у рускай арміі. Яна апублікавала яшчэ дзве кнігі — «За завесай рускага двара» пад псеўданімам Павел Васіль, і «Мемуары сарака гадоў» ([[1914]]) — другую аўтабіяграфічную кнігу. Падчас [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] яе сын загінуў на Усходнім фронце ў лістападзе [[1914]] года. Княгіня Радзівіл і яе муж пераехалі ў [[Стакгольм]], дзе яна жыла падчас [[Рэвалюцыя 1917 года ў Расіі|рускай рэвалюцыі 1917 года]]. За чатыры гады яна апублікавала тузін кніг. Яны былі ў гасцях у [[Злучаныя Штаты Амерыкі|Злучаных Штатах]], калі памёр яе другі муж, і Кацярына вырашыла застацца ў [[ЗША|Амерыцы]].

Яна пасялілася ў [[Нью-Ёрк]]у, дзе і правяла астатак свайго жыцця. Кацярына Радзівіл адыграла прыкметную ролю ў выкрыцці нясапраўднасці «[[Пратаколы сіёнскіх мудрацоў|Пратаколаў сіёнскіх мудрацоў]]». У [[1921]] годзе яна прачытала ў [[Нью-Ёрк]]у прыватную лекцыю, у якой сцвярджала, што пратаколы былі складзеныя ў [[1904]]—[[1905]]1904—1905 гадах у [[Парыж]]ы рускімі журналістамі Мацвеем Галавінскім і Манасевічам-Мануйлавым па ўказанні Пятра Рачкоўскага, начальніка парыжскага падраздзялення ахранкі — рускай сакрэтнай службы. Гэта паведамленне, аднак, супярэчыць асноўнай храналогіі выдання пратаколаў, паколькі яны ўжо былі апублікаваныя ў [[1903]] годзе ў газеце «Знамя». Больш за тое, у [[1902]] годзе Рачкоўскі быў звольнены з падраздзялення ахранкі ў Парыжы і вярнуўся ў Пецярбург. Паказанні Радзівіл былі працытаваныя падчас Бернскага працэсу рускімі сведкамі ў [[1934]] годзе і экспертамі ў [[1935]] годзе. Яны сведчылі, што дата яе знаходжання ў Парыжы ў [[1905]] годзе, калі Мацвей Галавінскі павінен быў паказаць ёй рукапіс «Пратаколаў сіёнскіх мудрацоў» («з вялікай сіняй чарнільнай плямай на першай старонцы»), відавочна, з’яўляецца храналагічнай памылкай, магчыма, выкліканай памылкай друку ў яе артыкуле, апублікаванай у «The American Hebrew» і перадрукаванай «[[The New York Times]]».