Студзёнкі (Нясвіжскі раён): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Гісторыя: дапаўненне
Радок 71:
[[Выява:Maria_z_Gruszeckich_Kalinowska.jpg|міні|справа|170пкс|Марыя Грушэцкая, уладальніца маёнтка Студзёнкі ў 2-й пал. ХІХ ст.]]
 
Вёска вядома з XVI cтагоддзя ў [[Новагародскае ваяводства|Новагародскім ваяводстве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У 1558 годзе Мікалай Глябовіч у прысутнасці [[Мікалай Радзівіл Чорны|Мікалая Радзівіла]] падараваў маёнтак Студзёнкі Якаву Красуцкаму (ці Я. Красоўскаму). У 1650 годзе маёнтак купілі ў пана Быкоўскага Радзівілы, і вёска становіцца часткай [[Нясвіжскае княства|нясвіжскай ардынацыі]] Радзівілаў. Пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) вёска знаходзіцца ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ў [[Нясвіжскі павет (Расійская імперыя)|Нясвіжскім]], а з 1796 года  — у [[Слуцкі павет|Слуцкім павеце]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]{{sfn|Бялова|2013|с=91}}<ref name="Гр">{{cite web |url=https://novychas.by/poviaz/raj-adama-mickevicza-pad-njasvizam |title=Рай Адама Міцкевіча пад Нясвіжам
|author= [[Алег Леанідавіч Грушэцкі|Грушэцкі А.Л.]]|date= 10 мая 2020 | publisher= [[Новы Час (газета)|Новы Час]]|accessdate=2020-05-20|archiveurl=http://web.archive.org/save/https://novychas.by/poviaz/raj-adama-mickevicza-pad-njasvizam |archivedate= 2020-05-20}}</ref>.
 
Радок 80:
Маёнтак у Студзёнках у першай палове XIX стагоддзя ўяўляў сабой аднапавярховую трохпакаёвую рэзідэнцыю з хатняй [[Капліца|каплічкай]]. На захад ад будынка размяшчаліся дзве злучаных ракой вялікіх [[Сажалка|сажалкі]], якія [[Адам Міцкевіч]] апісаў у паэме «[[Пан Тадэвуш]]». Пра апісанне Міцкевічам у паэме Студзёнак згадваў у сваіх успамінах ксёндз Ежы Каліноўскі<ref>APKB (Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych w Czerniej), AP 111, [Jerzy Kalinowski], Notes, s. 24-26.</ref> (1859—1930; зводны брат Рафала і Віктара Каліноўскіх) і польскі гісторык касцёла, доктар гуманітарных навук {{нп3|Ганарат Гіль|Ганарат Чэслаў Гіль|pl|Honorat Gil}}<ref name="Gil">{{кніга|аўтар = Honorat Czesław Gil|частка =Rodzieństwo |загаловак = Wychwalajcie mężów sławnych. Wspomnienie o świętym Rafale Kalinowskim|арыгінал = |спасылка =https://issuu.com/wkb-krakow/docs/gil_wklad |адказны = |выданне = |месца =Kraków |выдавецтва = Wydawnictwo Karmelitów Bosych |год = 2014 |старонкі =22—23 |старонак =248 |isbn = 978-83-7604-012-7|тыраж = |ref = }}</ref>, які абраў і апрацаваў запісы Ежы Каліноўскага. Таксама звесткі пра апісанне прыгажосці Студзёнак Міцкевічам пададзены ва ўспамінах Ірыны Адоеўцавай, жонкі {{нп3|Георгій Уладзіміравіч Іваноў|Георгія Іванова|pl|Иванов, Георгий Владимирович}}<ref>{{cite web |url= https://novychas.by/kultura/znjavaha-jak-ekspertnaja-acenka|title=Знявага як экспертная ацэнка |author=Нагбомавіч Ш. |date=25 мая 2020 | publisher= Новы Час|accessdate=30 мая 2020 |archiveurl= https://web.archive.org/save/https://novychas.by/kultura/znjavaha-jak-ekspertnaja-acenka|archivedate= 30 мая 2020}}</ref><ref>{{артыкул|аўтар=Зенн Т. |загаловак=Георгий Иванов: легенды и документы |спасылка=https://zvezdaspb.ru/index.php?page=8&nput=2388 |аўтар выдання= |выданне=Звезда |тып= часопіс|месца= Спб|выдавецтва= |год= 2014 |нумар= 11|старонкі=137—157}}</ref> (1894—1958), аднаго з найбуйнейшых паэтаў рускай эміграцыі. Падчас адпачынку ў маёнтку Адам Міцкевіч пакінуў у альбоме гаспадыні памятны надпіс<ref name="Gil" /><ref>{{артыкул|аўтар=O. Honorat Czesław |загаловак=Święty Rafał Kalinowski – patriota |спасылка=http://wadoviana.eu/wp-content/uploads/2016/12/%C5%9Awi%C4%99ty-Rafa%C5%82-Kalinowski-patriota-H.Cz_.Gil_.pdf |мова=pl |выданне=Wadoviana. Przeglad historyczno-kulturalny |тып= часопіс|год=1998 |нумар=2 |старонкі=66 |issn=1505-0181}}</ref> (найверагодней у 1820 годзе), які пазней быў выбіты на [[Камень Міцкевіча|камяні]]<ref name="Гр" /><ref>{{cite web| author =Кіркевіч А.| date =18 мая 2020| url = https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/| title =«Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі |publisher =[[Белсат]]| accessdate = 2020-05-18}}</ref>.
 
У 1862 годзе ў вёсцы 31 гаспадарка, 129 душ мужчынскага полу; у іх карыстанні 307 дзесяцін 1155 сажняў зямлі. У 1889 годзе на месцы сучаснай вёсцы знаходзіліся 2 аднайменныя вёскі: 26 і 7 асад, фальварак, 39 валок зямлі, млын, вінакурня, уладанне Гагенлоэ. Адпаведна з перапісам 1897 года ў вёсцы 62 двары, 438 жыхароў, хлебзапасная крама; маёнтак, 11 двароў, 22 жыхары, крухмальны завод, сядзіба (уладанне памешчыка Шэпелера), 4 двары, 13 жыхароў, вадзяны млын. У 1909 годзе ў вёсцы 72 двары, 456 жыхароў, у маёнтку 7 жыхароў.
 
З лютага па снежань 1918 года вёска акупавана Германіяй, з пачатка жніўня 1919 да сярэдзіны ліпеня 1920 года і з кастрычніка 1920 года  — вёска пад польскім войскам. З 1919 года ў БССР, з 29 ліпеня 1920 года ў [[Нясвіжскі павет (БССР)|Нясвіжскім павеце]]. З 1921 года вёска ў складзе Польшчы, у Гарадзейскай гміне [[Нясвіжскі павет (1920—1940)|Нясвіжскага павета]] [[Навагрудскае ваяводства (Польшча)|Навагрудскага ваяводства]]; вёска 85 двароў, 468 жыхароў. З лістапада 1939 года вёска ў складзе БССР{{sfn|Бялова|2013|с=91}}.
 
== Славутасці ==
* [[Камень Міцкевіча]] (XIX стагоддзе) — валун з выбітай цытатай [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]].
 
{{зноскі}}