Вікіпедыя

Налёт на Навагрудак: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
KrBot (размовы | уклад)
Боты
80 122 праўкі
др + {{ізаляваны артыкул}}
Радок 1:
{{Бітва
{{Бітва|Канфлікт=[[Беларускі пасляваенны антысавецкі супраціў (1944—1957)|Беларускі паваенны антысавецкі супраціў]]|Дата=ноч 29 сакавіка|Год=1948 года|Подпіс=|Месца=[[Навагрудак]]|Бок1={{Сцяг БНР}} [[Чорны кот (арганізацыя)|«Чорны кот»]]<br />{{Сцяг УНР}} [[Палеская сеч]] (магчыма)|Бок2={{Сцяг БССР}} [[Міністэрства дзяржаўнай бяспекі БССР|Міністэрства дзяржаўнай бяспекі]]<br />{{Сцяг СССР}} [[Міністэрства дзяржаўнай бяспекі СССР|Міністэрства дзяржаўнай бяспекі]]|Сілы1=каля 130-200<br />каля 500 (паводле ўспамінаў)|Сілы2=каля 300|Вынік=перамога [[беларускі нацыяналізм|беларускіх нацыяналістаў]], вызваленне чальцаў [[Чорны кот (арганізацыя)|«Чорнага ката»]]|Страты1=15 забітых<br />30 раненых (паводле ўспамінаў)|Страты2=усе забітыя (паводле ўспамінаў)|Камандуючы1={{Сцяг БНР}} [[Міхал Вітушка]]}}
|Канфлікт = [[Беларускі пасляваенны антысавецкі супраціў (1944—1957)|Беларускі пасляваенны антысавецкі супраціў]]
|Дата = ноч 29 сакавіка
|Год = 1948 года
|Подпіс =
|Месца = [[Навагрудак]]
|Бок1 = {{Сцяг|Беларусь|БНР}} [[Чорны кот (арганізацыя)|«Чорны кот»]]<br />{{Сцяг|УНР}} [[Палеская сеч]] (магчыма)
|Бок2 = {{Сцяг|БССР}} [[Міністэрства дзяржаўнай бяспекі БССР|Міністэрства дзяржаўнай бяспекі]]<br />{{Сцяг|СССР}} [[Міністэрства дзяржаўнай бяспекі СССР|Міністэрства дзяржаўнай бяспекі]]
|Сілы1 = каля 130-200<br />каля 500 (паводле ўспамінаў)
|Сілы2 = каля 300
|Вынік = перамога [[беларускі нацыяналізм|беларускіх нацыяналістаў]], вызваленне чальцаў [[Чорны кот (арганізацыя)|«Чорнага ката»]]
|Страты1 = 15 забітых<br />30 раненых (паводле ўспамінаў)
|Страты2 = усе забітыя (паводле ўспамінаў)
|Камандуючы1 = {{Сцяг|Беларусь|БНР}} [[Міхал Вітушка]]
}}
'''Налёт на Навагрудак'''  — начны налёт «[[Чорны кот (арганізацыя)|Чорнага ката]]», які, як сцвярджае гісторык [[Сяргей Ёрш]], паводле савецкай кнігі «''Беларускія буржуазныя нацыяналісты. Падручнік''» ({{Lang-ru|«Белорусские буржуазные националисты. Учебник»}})<ref>[http://pdf.kamunikat.org/13447-1.pdf У справе спрэчак вакол наваградзкай акцыі 1948 года (2009)]</ref>, адбыўся ўночы 29 сакавіка 1948 года. Аднак адзінай думкі наконт гэтага сутыкнення дагэтуль няма: частка навукоўцаў схільная лічыць гэтую падзеяй выдумкай, а частка спрабуе абвяргаць гэтае. Таксама часам згадваецца, што ў гэтай акцыі ўдзельнічалі [[Палеская Сеч|бульбаўцы]]. Гэтую акцыю шмат апісвалі на [[Беларуская дыяспара|эміграцыі]].▼
 
Таксама ў рассакрэчаным падручніку «''Беларускія буржуазныя нацыяналісты'' з архіва [[Служба бяспекі Украіны|СБУ]] ўсяго каля 52 старонак і нічога пра напады на гарады [[Беларускі нацыяналізм|беларускімі нацыяналістамі]], хаця да гэтага, калі кніга была засакрэчаная, ўпраўленне СБУ [[Львоўская вобласць|Львоўскай вобласці]] давала станоўчы адказ [[Сяргей Іванавіч Ёрш|Сяргею Яршу]] наконт сапраўднасці гэтай падзеі, спасылаючыся на старонкі 152—154.▼
▲'''Налёт на Навагрудак''' — начны налёт «[[Чорны кот (арганізацыя)|Чорнага ката]]», які, як сцвярджае гісторык [[Сяргей Ёрш]], паводле савецкай кнігі «''Беларускія буржуазныя нацыяналісты. Падручнік''» ({{Lang-ru|«Белорусские буржуазные националисты. Учебник»}})<ref>[http://pdf.kamunikat.org/13447-1.pdf У справе спрэчак вакол наваградзкай акцыі 1948 года (2009)]</ref>, адбыўся ўночы 29 сакавіка 1948 года. Аднак адзінай думкі наконт гэтага сутыкнення дагэтуль няма: частка навукоўцаў схільная лічыць гэтую падзеяй выдумкай, а частка спрабуе абвяргаць гэтае. Таксама часам згадваецца, што ў гэтай акцыі ўдзельнічалі [[Палеская Сеч|бульбаўцы]]. Гэтую акцыю шмат апісвалі на [[Беларуская дыяспара|эміграцыі]].
 
▲Таксама ў рассакрэчаным падручніку «''Беларускія буржуазныя нацыяналісты'' з архіва [[Служба бяспекі Украіны|СБУ]] ўсяго каля 52 старонак і нічога пра напады на гарады [[Беларускі нацыяналізм|беларускімі нацыяналістамі]], хаця да гэтага, калі кніга была засакрэчаная, ўпраўленне СБУ [[Львоўская вобласць|Львоўскай вобласці]] давала станоўчы адказ [[Сяргей Іванавіч Ёрш|Сяргею Яршу]] наконт сапраўднасці гэтай падзеі, спасылаючыся на старонкі 152—154.
 
== Перадумовы ==
У 1947 годзе у раённым цэнтры [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]] [[Навагрудак|Навагрудку]] была раскрытая падпольная арганізацыя беларускіх нацыяналістаў «[[Саюз вызвалення Беларусі (1946—1947)|Саюз вызваленьня Беларусі]]», аднак наступныя аператыўныя дзеі выявілі, што ліквідаваная толькі частка шырокай падпольна-дывэрсійнай сеткі беларускіх нацыяналістаў у дадзеным раёне. Паколькі замежная агентура давала даныя пра цесную сувязь дзейнасці беларускага нацыяналістычнага падполля ў Навагрудку з [[Міхал Апанасавіч Вітушка|Вітушкавай]] арганізацыяй «[[Чорны кот (арганізацыя)|Чорным катом]]», было вырашана накіраваць у раён спецбатальён МДБ, узмоцнены аператыўнымі супрацоўнікамі галоўнага ўпраўленьня [[МДБ БССР]] і пад беспасярэдным кіраўніцтвам супрацоўнікаў аператыўнай групы [[МДБ СССР]].
 
=== Дзейнасць спецбатальёна ===
Радок 13 ⟶ 26:
Для далейшага выяўлення лагераў узброеных [[Беларускі нацыяналізм|нацыяналістаў]] з ліку арыштаваных быў завербаваны агент «Капуста». Але пасля закідкі ў банду ён перайшоў на бок партызанаў і выдаў даручанае яму заданне.
 
Да 25 сакавіка стала вядома, што ў лясах пад Навагрудкам заўважаная канцэнтрацыя ўзброеных нацыяналістаў, а цэнтр радыёпеленгацыі ў [[Мінск|Мінску]]у паведаміў пра актывізацыю працы некалькіх варожых радыёстанцый у дадзеным раёне. Кіраўнікі аперацыі ў [[Масква|Маскве]] і Мінску прапанавалі камандаванню спецбатальёна перайсці на ўзмоцнены рэжым нясення службы, а афіцэрам  — на казарменнае становішча. Было прапанавана і ўзмацненне спецбатальёна армейскімі часткамі, але кіраўніцтва спецбатальёна праігнаравала гэтае, спасылаючыся на вялікі баявы досвед сваіх афіцэраў і салдат, блізкасць дыслакацыі вайсковых частак і няздольнасць нацыяналістаў спланаваць і здзейсніць масштабныя аперацыі.
 
== Мэты ==
 
* Вызваленне чальцаўчальцоў [[Чорны кот (арганізацыя)|арганізацыі]].
 
== Налёт ==
Радок 27 ⟶ 40:
Атрад у ліку 500 чалавек разьмясціўся ў лесе каля вёскі [[Літоўка (Навагрудскі раён)|Літоўкі]]. На поўдні, кіламетраў на 3, пабліскваў агнямі [[Навагрудак]]. Была цёмная сакавіковая ноч 1948 года. Дзесьці каля чацвёртай гадзіны ночы [[Міхал Вітушка]] пачаў прамову перад сваімі жаўнерамі:{{пачатак цытаты}}''Браты партызаны. Я не люблю шмат гаварыць, ды гэта і не патрэбна. За нас будуць гаварыць нашыя кулямёты і аўтаматы. Яны за тры гады навучыліся. У нашых руках яны заікацца не будуць, бо мы ведаем, для чаго іх узялі, і не выпусцім, пакуль не пераможам ці памром. Маці [[Беларусь]] абліваецца слязьмі і крывёю пад бальшавіцкім зялезным ботам. Крывёю за кроў, смерцю за смерць мы будзем плаціць нашым смяротным ворагам.
 
Сёння мы павінны ўзяць [[Наваградак]] і пакараць катаў нашага народу. У першую чаргу мы павінны захапіць МДБ, казармы, дзе знаходзяцца польскія і сібірскія карныя атрады, тэлефонную і тэлеграфную станцыі, райкам, райвыканкам, міліцыю і выпусціць з вязніцы усіх вязняў. Адказных работнікаў расстраляць на месцы, так, як робяць яны з намі. Забітых і параненых партызанаў забраць з сабою. Атаку пачынаць па сігнале чырвонай ракеты, збор на [[Замкавая гара (Навагрудак)|Замкавай гары]] па сігнале зялёнай ракеты. Будзьце бязлітаснымі і бясстрашнымі. З Божай дапамогай мы пераможам!''{{oq|be-tarask|Браты партызаны. Я не люблю шмат гаварыць, ды гэта і не патрэбна. За нас будуць гаварыць нашыя кулямёты і аўтаматы. Яны за тры гады навучыліся. У нашых руках яны заікацца ня будуць, бо мы ведаем, для чаго іх узялі, і ня выпусьцім, пакуль не пераможам ці памром. Маці Беларусь абліваецца сьлязьмі і крывёю пад бальшавіцкім зялезным ботам. Крывёю за кроў, сьмерцю за сьмерць мы будзем плаціць нашым сьмяротным ворагам.
 
Сёньня мы павінны ўзяць Наваградак і пакараць катаў нашага народу. У першую чаргу мы павінны захапіць МГБ, кашары, дзе знаходзяцца польскія і сібірскія карныя атрады, тэлефонную і тэлеграфную станцыі, райкам, райвыканкам, міліцыю і выпусьціць з астрогу усіх вязьняў. Адказных работнікаў расстраляць на месцы, так, як робяць яны з намі. Забітых і параненых партызанаў забраць з сабою. Атаку пачынаць па сігналу чырвонай ракеты, збор на Замкавай гары па сігналу зялёнай ракеты. Будзьце бязьлітаснымі і бясстрашнымі. З Божай дапамогай мы пераможам!}}{{канец цытаты}}У адказ партызаны ўпаўголаса паўтарылі: «''Пераможам!''»
 
Вітушка зьвярнуўся да камандзіраў, напомніў ім тактычныя задачы. Камандзіры паўтарылі загад і са сваімі падраздзеламі зніклі ў цемнаце. Адзін падраздзел пайшоў па Татарскай, другі  — па Карэліцкай. [[Міхал Апанасавіч Вітушка|Вітушкаў]] атрад пайшлі ў напрамку [[Замкавая гара (Навагрудак)|Замкавай гары]] і за хвілінаў 25 былі там. Пакінуўшы на Замкавай гары ўкраінскі аддзел, яны рушылі па Слонімскай на пляц. Па дарозе да іх далучылася каля 20 жыхароў [[Навагрудак|Навагрудка]]. Перад самым пляцам яны сустрэлі галоўны дазор, ад якога даведаліся, што тэлефонная і тэлеграфная станцыі, памяшканне міліцыі і райвыканкама былі занятыя без стрэлу.
 
Хутка пасля гэтага да Вітушкі падбег партызан П-ч і перадаў паведамленне камандзіра Р., што ён дасягнуў будынку МДБ, устанавіў два кулямёты насупраць дзвярэй і чакае сігнал. Аналагічнае паведамленне было атрымана ад камандзіра К., які мусіў атакаваць казармы. А пятай гадзіне Вітушка перахрысціўся і пусціў у неба ракету.
Радок 44 ⟶ 57:
15 верасня 1949 года ў беларускай газеце «[[Беларускае слова (газета)|Беларускае слова]]» былі апублікаваныя, як пісалася ў газеце, успаміны ўдзельніка акцыі.
 
{{зноскі}}
== Зноскі ==
<references />
 
== Спасылкі ==
Радок 60 ⟶ 72:
* [http://pdf.kamunikat.org/13447-1.pdf У справе спрэчак вакол наваградзкай акцыі 1948 года (2009)]
* [https://kamunikat.org/?pubid=21156 Зноў пра наваградзкую апэрацыю 1948 года (2011)]
* [https://kamunikat.org/?pubid=24165 Пра “Лясных«Лясных братоў”братоў» (2012)]
* [https://warriors.fandom.com/ru/wiki/%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%82 Пра БВА]
* [http://jivebelarus.net/history/new-history/after-war-resist.html Пасьляваенны супраціў бальшавіцкім акупантам на Беларусі]
Радок 70 ⟶ 82:
[[Катэгорыя:Сакавік 1948 года]]
[[Катэгорыя:1948 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Навагрудка]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Налёт_на_Навагрудак"