Сёмкава: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Гісторыя: дзеля пераносу файла
Няма тлумачэння праўкі
Радок 66:
|OpenStreetMap = 243010342
}}
'''СёмкаваСё́мкава'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Сямко́ва, н.'''</ref> ({{lang-be-trans|Siomkava}}, {{lang-ru|Сёмково}}) — [[аграгарадок]] у [[Мінскі раён|Мінскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на шашы {{таблічка-by|H|9031}}. Уваходзіць у склад [[Папярнянскі сельсавет|Папярнянскага сельсавета]]. Аграгарадок знаходзіццамесціцца на берагах рэк [[рака Вяча (рака)|Вяча]] і [[Чарняўка (басейн Свіслачы)|Чарняўка]], каля [[Заслаўскае вадасховішча|Заслаўскага]] [[вадасховішча]].
 
== Гісторыя ==
Даўней Сёмкаў падзяляўся на Сёмкаў Заслаўскі (Саламярэцкі) і Сёмкаў Стары (Стэцкевічаўскі).
Вядома з [[1567]] як сяло, уласнасць Станіславічаў, Саламярэцкіх, Рэкуцяў, Хмараў. У 1800 пры панскім двары на правым беразе Вячы мост, грэбля, млын, драўляная каталіцкая капліца, на левым беразе — цагельны завод.
 
<center><gallery caption="Даўняя выява вёскі" widths=150 heights=150 perrow="4">
У 1567 годзе сяло Сёмкава, уласнасць Станіслававічаў у [[Менскі павет|Менскім павеце]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У 1582 годзе сяло, цэнтр маёнтка, двор, уласнасць князёў Івана Саламярэцкага, Ганны Янавай Глябовічаўны, князя Багдана Іванавіча Саламярэцкага і Яна Рэкуця. У 1600 годзе сяло, панскі двор, уласнасць [[Род Рэкуцяў|Рэкуцяў]]. У 1640 годзе як пасаг маёнтак перайшоў да Багдана Стэцкевіча, пазней уласнасць [[Род Сапег|Сапегаў]]. У 1667 годзе маёнтак, 5 [[Дым (адзінка падаткаабкладання)|дымоў]]. У 1755 годзе [[Міхал Антоні Сапега|Міхал Сапега]] падараваў маёнтак [[Адам Хмара|Адаму Хмару]]. У 1791 годзе маёнтак Сёмкаў, у склад якога ўваходзілі 14 вёсак, 128 дымоў, 7 корчмаў, у Заслаўскай парафіі. Сядзібна-паркавы комплекс Хмараў пачаў будавацца ў 1775 годзе. Доўгі час палац, які атрымаўся зграбным і шыкоўным, служыў рэзідэнцыяй шляхецкага роду. Акрамя галоўнага будынка італьянскі архітэктар Карла Сампані стварыў два сіметрычныя флігелі, аранжарэю, браму, тэрасы і парк у французскім стылі. Адам Хмара — мінскі ваявода, нават прыняў у ім караля Рэчы Паспалітай [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]].
Выява:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (N. Orda, 9.07.1876).jpg|Сёмкава. Н. Орда
 
Выява:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (1901-14).jpg|Сядзіба ў пач. ХХ ст.
Пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|Другога падзелу Рэчы Паспалітай]] 1793 года ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. У 1800 годзе вёска, каля малага ручая побач з «вялікай віленскай дарогай», 30 двароў, 216 жыхароў, вадзяны млын, мураваны панскі дом, цагельня, драўляная каталіцкая капліца, уласнасць Адама Хмары, у Мінскім павеце. У 1815 годзе 141 душа мужчынскага полу, уласнасць Г. Хмары. У 1897 годзе вёска і маёнтак у Сёмкава-Гарадоцкай воласці Мінскага павета. У пачатку XX ст. было народнае вучылішча.
Выява:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (P. Alekseev, 1916).jpg|Сядзіба ў пач. ХХ ст.
<center><gallery widths="150" heights="150" perrow="4" caption="Даўнія выявы Сёмкава">
ВыяваФайл:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (N. Orda, 9.07.1876).jpg|Сёмкава. Н. Орда
ВыяваФайл:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (1901-14).jpg|Сядзіба ў пач. ХХ ст.
ВыяваФайл:Siomkaŭ Sałamiarecki, Chmara. Сёмкаў Саламярэцкі, Хмара (P. Alekseev, 1916).jpg|Сядзіба ў пач. ХХ ст.
</gallery></center>
 
Сядзібна-паркавы комплекс Хмараў пачаў будавацца ў 1775 годзе. Доўгі час палац, які атрымаўся зграбным і шыкоўным, служыў рэзідэнцыяй шляхецкага роду. Акрамя галоўнага будынка італьянскі архітэктар Карла Сампані «змайстраваў» два сіметрычныя флігелі, аранжэрэю, браму, тэрасы і парк у французскім стылі. Аднойчы гаспадар Адам Хмара — мінскі ваявода — нават прыняў у ім караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.
 
У 1917 годзе комплекс нацыяналізавалі, разграбілі і праз нейкі час зрабілі там дзіцячы інтэрнат. Маюцца звесткі, што ў час Другой Сусветнай вайны тут быў арганізаваны канцлагер і праводзіліся доследы над дзецьмі. Партызанская брыгада «Штурмавая» выратавала дзяцей у 1944 годзе.
 
У [[Першая сусветная вайна|Першую сусветную вайну]] ў лютым — снежні 1918 года была пад акупацыяй войскаў [[Германская імперыя|Германскай імперыі]].
 
25 сакавіка 1918 года згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] вёска абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай [[I з’езд КП(б)Б|І з’езда КП(б) Беларусі]] ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]]. У ліпені 1919 — ліпені 1920 года вёска была пад акупацыяй [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]].
 
У 1922 годзе створаны [[саўгас]] «Сёмкава», працаваў млын. З 20 жніўня 1924 года вёска ў [[Сёмкава-Гарадоцкі сельсавет|Сёмкава-Гарадоцкім сельсавеце]] [[Заслаўскі раён|Заслаўскага раёна]] [[Менская акруга|Менскай акругі]] (да 26 ліпеня 1930), з 20 лютага 1938 года ў [[Мінская вобласць|Менскай вобласці]].
 
У [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]] з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года вёска акупаваная нацысцкай [[Трэці рэйх|Германіяй]]. Ёсць звесткі, што тут быў арганізаваны канцлагер і ў дзіцячым інтэрнаце праводзіліся доследы над дзецьмі. Партызанская брыгада «Штурмавая» выратавала дзяцей у 1944 годзе.
 
З 8 лютага 1959 года ў [[Мінскі раён|Мінскім раёне]].
 
== Насельніцтва ==
Радок 86 ⟶ 99:
 
== Прамысловасць і інфраструктура ==
* Прадпрыемства па вытворчасці дзіцячых цацак "«Метэор"»
* Сярэдняя школа
* Школа-інтэрнат
Радок 95 ⟶ 108:
 
== Славутасці ==
* Сядзіба Хмараў (2-я палова 18 стагоддзя). Да пачатку ХХІ ст. адносна добра захаваліся одвадва флігелі, у запушчаным стане аказаўся парк, а вось цэнтральная сядзіба хутка разбураецца. У закінутым стане стаяць таксама адміністрацыйны корпус інтэрната, медсанчасць, іншыя пабудовы<ref>[http://zviazda.by/be/news/20200227/1582786204-pad-minskam-imkliva-razburaecca-syadziba-hmarau]</ref>.
 
== Вядомыя асобы ==
== Выбітныя ўраджэнцы і жыхары ==
* [[Алена Філіпава]], беларуская спартсменка
 
{{Зноскі}}
 
== Літаратура ==
* Сёмкава // {{Крыніцы/ГВБ|8-3}} С. 454—455
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=14|старонак=512|isbn=985-11-0238-5 (Т. 14)|тыраж=10&nbsp;000}}
 
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
 
{{Папярнянскі сельсавет}}
{{Мінскі раён}}