Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка: Розніца паміж версіямі

Паводле рашэння [[I з’езд КП(б)Б|VI Паўночна-Заходняй канферэнцыі РКП(б)]] (30 — [[31 снежня]] [[1918]] года, [[Смаленск]]) БССР абвяшчаласястваралася ў межах [[Віцебская губерня|Віцебскай]], [[Гродзенская губерня|Гродзенскай]], [[Магілёўская губерня|Магілёўскай]] і, [[Мінская губернія|Мінскай]] губерняў, беларускіх паветаў [[ВіленскаяСмаленская губернія|ВіленскайСмаленскай губерні]] і частак [[КовенскаяВіленская губернія|КовенскайВіленскай]] губерняў(без Вільні), заходніх паветаў [[СмаленскаяКовенская губернія|Смаленскай губерніКовенскай]], Сувалкаўскай і Чарнігаўскай губерняў. [[Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі]] ў ноч з 1 на [[2 студзеня]] [[1919]] г. абнародаваў [[Маніфест Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўрада Беларусі|Маніфест аб абвяшчэнні ССРБ]]. [[8 студзеня]] [[1919]] года Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі і Цэнтральнае Бюро КП(б)Б пераехалі са [[Смаленск]]а ў [[Мінск]]. 16 студзеня 1919 года ЦК РКП(б) без папярэдняга абмеркавання з урадам ССРБ і ЦБ КП(б)Б пастанавіў выключыць са складу рэспублікі Віцебскую, Магілёўскую і Смаленскую губерні. 22 студзеня 1919 года спецыяльна прысланы ў Мінск эмісар ЦК РКП(б) А. Іофэ аб’явіў рашэнне ЦК РКП(б) адносна трох беларускіх губерняў. 31 студзеня 1919 года ўрад Савецкай Расіі прыняў пастанову «Аб прызнанні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі» — ССРБ выйшла са складу РСФСР. Пры гэтым усходнебеларускія землі засталіся ў складзе Расіі. [[I Усебеларускі з'езд Саветаў|Першы Усебеларускі з’езд Саветаў]] (2 — [[3 лютага]] [[1919]] года, [[Мінск]]) адобрыў утварэнне незалежнай БССР, зацвердзіў [[Канстытуцыя Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыю Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі БеларусьБеларусі 1919 года]], выбраў [[Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР|Цэнтральны Выканаўчы Камітэт БССР (ЦВК БССР)]], пацвердзіў адрыў ад ССРБ тэрыторый Смаленскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў (засталіся ў складзе [[РСФСР]]), прыняў пастанову аб аб'яднанні Беларусі і Літвы (гл. [[Літбел]]).

Захопленая польскімі войскамі ў выніку [[Савецка-польская вайна, 1919-1921|савецка-польскай вайны 1920]] заходняя частка Беларусі паводле [[Рыжскі мірны дагавор 1921|Рыжскага мірнага дагавора 1921 г.]] адышла да [[Польшча|Польшчы]]. Тэрыторыя ўзноўленнай БССР складаласязменшылася зда 6 паветаў [[Мінская губернія|Мінскай губерні]] з насельніцтвам 1544 000 чалавек. [[Другі Усебеларускі з'езд Саветаў рабочых, сялянскіх, батрацкіх і чырвонаармейскіх дэпутатаў|II Усебеларускі з’езд Саветаў]] (13 — [[17 снежня]] [[1920]] г.) прыняў дадаткі да Канстытуцыі 1919 г., дзе абвясціў вышэйшым органам улады рэспублікі з'езд Саветаў, а паміж з'ездамі — [[Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР|ЦВК БССР]], выканаўчым органам — [[Савет Народных Камісараў БССР]] (СНК БССР). Пасля заканчэння вайны Беларусь перажыла глыбокі сацыяльна-эканамічны крызіс. Большая частка прадпрыемстваў была знішчана, астатнія з-за адсутнасці паліва і сыравіны працавалі з перабоямі. Былі разбураны сельская гаспадарка, транспарт. Усё гэта цяжка адбівалася на становішчы працоўных, выклікала іх незадаволенасць палітыкай «ваеннага камунізму». Пераход ад ажыццяўлення ў БССР новай эканамічнай палітыкі (НЭПа) прынёс станоўчыя вынікі. [[Харчразвёрстка]] была заменена [[Харчпадатак|харчпадаткам]], дапускалася дзейнасць прыватнага капіталу, праводзілася рэарганізацыя сістэмы кіравання прамысловасцю, вырашаліся пытанні аплаты працы, фінансавай палітыкі. Пераломным у развіцці прамысловасці стаў [[1923]]—[[1924]] гг. гаспадарчы год, калі пачалі хутка расці вытворчасць, колькасць адноўленых і ўведзеных у эксплуатацыю прадпрыемстваў. У [[1924]]—[[1928]] гг. аб'ём прамысловай прадукцыі вырас у 2,3 раза. Адначасова павялічылася колькасць прыватных прадпрыемстваў. Расла зарплата рабочых і служачых. У сельскай гаспадарцы праводзілася работа па землеўпарадкаванні, развіці хутарызацыі, арэнды, кааператыўнага руху і іншае. Каля 1/3 беднякоў і батракоў, якія атрымалі зямлю, сталі сераднякамі. На пачатак кастрычніка [[1925]] г. у БССР было 1084 кааператыўныя таварыствы (аб'ядноўвалі 161 000 членаў). Важнае значэнне для ўмацавання эканамічнага патэнцыялу рэспублікі мела вяртанне ёй са складу [[РСФСР]] у [[1924]] і [[1926]] гг. этнаграфічназначнай роднасныхчасткі усходніхбеларускіх этнічных тэрыторый (Віцебшчына, Магілёўшчына, Гомельшчына). Але Смаленшчына, паўночная Віцебшчына і паўночныя паветы былой Чарнігаўскай губерні так і не былі вернуты. Рабіліся захады па ажыўленні Саветаў, умацаванні іх сувязяў з масамі працоўных, павілечэнні колькасці членаў [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1920-я г. праводзілася палітыка [[Беларусізацыя|беларусізацыі]] грамадска-палітычнага і культурнага жыцця рэспублікі. Значныя поспехі былі дасягнуты на ніве нацыянальна-культурнага адраджэння. Ліквідоўвалася непісьменнасць, была праведзена рэформа школьнай сістэмы, большасць школ пераводзілася на беларускую мову навучання, яны забяспечваліся неабходнымі кадрамі і падручнікамі. Развіваліся літаратура і мастацтва, навука. У [[1920]]—[[1922]] гг. адкрыты [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]], [[Інстытут беларускай культуры]] (у [[1928]] г. пераўтвораны ў [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Акадэмію навук Беларусі]]) і іншае. У ходзе сацыялістычнай індустрыялізацыі (курс на яе абвешчаны ў [[СССР]] у снежні [[1925]] г.) на Беларусі за гады даваенных пяцігодак увайшло ў строй больш за 1000 прамысловых прадпрыемстваў, у тым ліку каля 400 буйных. У 140 прадукцыя прамысловасці ўсіх абласцей БССР перавысіла ўзровень [[1913]] г. у 23 разы.