Вікіпедыя

Дзяды: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др арфаграфія, перанесена: году → года (4), раёну → раёна з дапамогай AWB
Радок 2:
[[Image:Деды.jpg|300px|thumb|Дзяды]]
[[Image:Dziady_(silver_coin)r.png|thumb|Памятная манета Нацыянальнага банку Беларусі (2008)]]
'''Дзяды́''' ([[Беларуская мова|белар]]. Дзяды, [[Украінская мова|укр]]. Діди, [[Польская мова|польск]]. Dziady, [[Літоўская мова|літ]]. Ilgės) — назва некалькіх [[Народны каляндар усходніх славян|народных]] святаў, што адзначаліся ў розныя часы годугода ў гонар памерлых продкаў. Лічылася, быццам на гэтыя святы душы памерлых прыходзяць да сваіх нашчадкаў і, нябачныя, частуюцца за сямейным сталом. Дзяды святкаваліся ў [[Беларусь|Беларусі]], [[Украіна|Украіне]], частцы [[Польшча|Польшчы]] і [[Літва|Літвы]]. Вылучаліся масленічныя дзяды, стрэчаньскія, радунічныя, спасаўскія, стаўроўскія, пакроўскія і іншыя. Галоўнымі лічыліся восеньскія, якія ў розных мясцінах Беларусі спраўляліся ў розныя, хоць і блізкія даты.
 
У найболей архаічнай форме святкаванне Дзядоў захавалася толькі ў беларусаў. «Дзядоўская» абраднасць наогул мае старажытнае, язычніцкае паходжанне і сыходзіць каранямі да першабытнага культу продкаў
Радок 13:
 
== Пералік святаў ==
Цягам годугода адзначалася шмат дзён ушанавання памерлых.
* [[Масленічныя Дзяды]] (пятніца перад Масленічным тыднем)
* [[Стрэчаньскія Дзяды]] (13 лютага, дзень перад Стрэчаннем)
* [[Радунічныя Дзяды]] (панядзелак перад Радуніцай)
* [[Траецкія Дзяды|Траецкія]] (Сёмушныя, Духаўскія) Дзяды (пятніца перад Троіцай).
* [[Спасаўскія Дзяды]] (субота перад Успеннем)

* [[Стаўроўскія Дзяды]] (29 верасня) — святкаваліся толькі на Бягомльшчыне, маглі быць звязаныя з міфам аб паходжанні беларусаў, дзе фігурыруюць сабакі Стаўры і Гаўры
* 
 [[Пакроўскія Дзяды]] (пятніца і субота перад Пакровам)▼
 
▲* 
[[Пакроўскія Дзяды]] (пятніца і субота перад Пакровам)
 
* Дзень ушанавання памерлых (2 лістапада), адзначаецца беларускімі [[Каталіцтва ў Беларусі|каталікамі]] і таксама вядомы пад назваю Дзяды
* 
 [[МіхайлаўскіяВосеньскія Дзяды|Вялікія]] (Змітраўскія) Дзяды (пятніца і субота перад МіхайламЗмітрам, які святкаваўся 218 лістапада) — лічыліся галоўнымі▼
 
* 
 [[ВосеньскіяМіхайлаўскія Дзяды|Вялікія]] (Змітраўскія) Дзяды (пятніца і субота перад ЗмітрамМіхайлам, які святкаваўся 821 лістапада) — лічыліся галоўнымі
 
▲* 
[[Міхайлаўскія Дзяды]] (пятніца і субота перад Міхайлам, які святкаваўся 21 лістапада)
 
* [[Піліпаўскія Дзяды]] (пятніца і субота перад Піліпаўкай, якая адзначалася 28 лістапада)
 
Радок 46 ⟶ 41:
Святыя дзяды! Просім вас, <br />
Хадзіце, ляціце да нас. <br />
{{канец цытаты|крыніца=<ref name="Беларускі народны каляндар">[http://www.bsu.by/Cache/pdf/345893.pdf Беларускі народны каляндар]</ref>.}}
Беларускі народны каляндар]</ref>.}}
 
Пасля гэтага ўсе ханкія пільна назіралі: любы рух на вуліцы ў бок хаты (палёт лістка, птушкі, бег жывёліны) адразу ж расцэньваўся так: дзяды прынялі запрашэнне і набліжаюцца.
Радок 67 ⟶ 61:
Чаго вам трэба? <br />
А лепей: <br />
Ляціце ў неба!
 <br />
{{канец цытаты|крыніца=<ref name="Беларускі народны каляндар">[http://www.bsu.by/Cache/pdf/345893.pdf Беларускі народны каляндар]</ref>.}}
Беларускі народны каляндар]</ref>.}}
 
У многіх мясцінах на стале пакідалі рэшткі страў, бо лічылася, што душы продкаў будуць частавацца яшчэ да раніцы. Часам пасля вячэры весялілі Дзядоў. Былі песні, пляскі, маскарады. Пасля заканчэння вячэры свечку тушылі хлебнай скарынкай або блінам. Iснавала прыкмета: калі дым пойдзе ўверх — добра, а калі нахілена, асабліва ў бок дзвярэй, то ў сям'і нехта памрэ.
Радок 81 ⟶ 74:
* [[Саламатка]] — салодкая страва, сушаныя яблыкі, ігрушы, ягады, вараныя на мёдзе
 
У вёсках [[Салігорскі раён|Салігорскага раёнураёна]] Дзяды святкаваліся 3 дні ([[чацвер]], [[пятніца]], [[субота]]). У чацвер былі [[Дзецкія Дзяды]]. На іх пяклі [[бліны]] са [[Смятана|смятанаюсмятана]]й.
 
Калі Дзяды святкаваліся два дні (пятніца і субота), то ў пятніцу рабілі посную вячэру, а ў суботу — «[[скаромны абед]]». На посны стол падавалі рыбу, фасоль, куццю, [[кісель]], канун, [[квас]] ([[Жлобінскі раён|Жлобінскі]], [[Рагачоўскі раён]]ы), на скаромны стол — ужо варанае мяса, квас з буракоў, бліны, кашу, канун ([[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]], Салігорскі раёны) або поліўку, клёцкі, куццю ([[Лепельскі раён|Лепельскі]], [[Ушацкі раён]]ы).
Радок 96 ⟶ 89:
 
== Масавыя мерапрыемствы на Дзяды ==
З 1987 годугода святкаванне Дзядоў перайшло ў публічную прастору. Упершыню правялі Дзяды ў парку Янкі Купалы ў Мінску грамадскія аб'яднанні "Тутэйшыя" і "Талака" у 1987 годзе. А 30 кастрычніка 1988 годугода ў Мінску ля Усходніх могілак і Курапат адбыліся шматтысячнае шэсце і мітынг-рэквіем памяці ахвяр сталінізму. Камуністычныя ўлады сілай разагналі акцыю. З таго часу штогод апазіцыя ладзіць шэсці ў Курапаты і Лошыцу.
 
== Глядзі таксма ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Дзяды"