Эстонская Рэспубліка (1918—1940): Розніца паміж версіямі

Пасля [[Лютаўская рэвалюцыя|Лютаўскай рэвалюцыі]] і ў працэсе распаду [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] на паўночна-заходніх тэрыторыях Расійскай імперыі ва ўмовах грамадзянскай вайны і нямецкай акупацыі [[24 лютага]] [[1918|1918 годугода]] Сходам Старэйшын Эстонскага Маапяэва была абвешчаная незалежная дэмакратычная Эстонская Рэспубліка.<blockquote>"Sel saatuslikul tunnil on Eesti Maapäew kui maa ja rahwa seaduslik esitaja ühemeelsele otsusele jõudes rahwawolituse alusel seiswate Eesti politiliste parteidega ja organisatsionidega, toetades rahwaste enesemääramise õiguse peale, tarwilikuks tunnistanud, Eesti maa ja rahwa saatuse määramiseks järgmisi otsustawaid samme astuda: Eestimaa tema ajaloolistes ja etnografilistes piirides kuulutatakse tänasest peale iseseiswaks demokratliseks wabariigiks. Iseseiswa Eesti wabariigi piiridesse kuuluvad: Harjumaa, Läänemaa, Järwamaa, Wirumaa ühes Narwa linna ja tema ümbruskonnaga, Tartumaa, Wõrumaa, Wiljandimaa ja Pärnumaa ühes Lääne mere saartega - Saare-, Hiiu- ja Muhumaaga ja teistega, kus Eesti rahwas suures enamuses põliselt asumas... " (арыгінальны тэкст, эст.)</blockquote><blockquote>"У гэтую вырашальную гадзіну Эстонскі Маапяэв (ландтаг) як законны прадстаўнік краіны і народа, абапіраючыся на права нацый на самавызначэнне, разам з палітычнымі партыямі і арганізацыямі, якія стаяць на пазіцыях народнага праўлення, прыйшоў да адзінагалоснага рашэння аб прызнанні неабходным распачаць наступныя крокі для вызначэння далейшага лёсу Эстоніі :Эстонія у яе гістарычных і этнаграфічных межах

Пасля адступлення нямецкіх войскаў рэальная незалежнасць была дасягнута ў ходзе [[Эстонская вайна за незалежнасць|Вызваленчай вайны]], у рамках якой зноў створаная эстонская армія пад камандаваннем палкоўніка [[Ёхан Лайданер|Ёхана Лайдонера]] ў саюзе з расейскайрасійскай Паўночна-Заходняй арміяй і пры дапамозе брытанскага флоту, а таксама шведскіх і фінскіх добраахвотнікаў адбілі спробы [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]] захапіць усю тэрыторыю Эстоніі.

[[15 чэрвеня]] 1920 года Устаноўчы сход ухваліў праект першай [[Канстытуцыя Эстонскай рэспублікі, 1920|канстытуцыі Эстонскай Рэспублікі]]. У дзяржаве быў уведзены фармальны прынцып падзелу ўладаў, аднак у рэальнасці ўрад падпарадкоўвалася парламенту. Парламент таксама прызначаў суддзяў. Гэта ў спалучэнні з моцнымі інструментамі прамога народнага волевыяўлення ў выглядзе [[Рэферэндум|рэферэндумаўрэферэндум]]аў прывяло да дысбалансу уладаў і крайняй нестабільнасці ўрада. З 1920 па 1934 гады змянілася 23 ўрада.

Распачаты перыяд, званы «эпохай бязмоўя», характарызаваўся згортваннем парламенцкай дэмакратыі, аўтарытарным праўленьнем і узмацненнем эстонскага [[Нацыяналізм|нацыяналізмунацыяналізм]]у. Краінай фактычна кіраваў [[трыумвірат]], які складаўся з прэзідэнта (Канстанцін Пятс), галоўнакамандуючага арміяй (Ёхан Лайдонер) і міністра ўнутраных спраў ([[Каарэл Ээнпалу|Каарел Ээнпалу]]). У сакавіку [[1935|1935 года]], у Эстоніі была ўведзена аднапартыйная сістэма.

У Эстоніі была праведзена "палітыка эстонізацыі". У яе склад ўваходзіў шырокі комплекс мерапрыемстваўб у тым ліку і кампанія па змене і эстанізацыі прозвішчаў. Улічваючы індывідуальныя предпочетния Пятса, які фактычна паходзіў з рускамоўнай сям'і (яго маці была руская, а бацька-эстонец, прыняўшы праваслаўе) і атрымліваў адукацыю на рускай мове, у працэс эстонізацыі 1930-х гадоў найбольш актыўна ўцягваліся этнічныя эстонцы, якія мелі нямецкія прозвішчы, якія ім у ХIХ ст давалі астзейскія немцы. Пятс такім чынам адхіліўся ад руху вельмі правых, якія выступалі за супрацоўніцтва з нацысцкай Германіяй. У выніку да 1940 годугода сваё прозвішча змяніла больш за 200 000 грамадзян краіны. Найбольш папулярным метадам эстонизации быў літаральны пераклад нямецкіх элементаў прозвішчы на ​​эстонскую мова: Розенберг → Раазімяэ ( «ружовая гара»). Але ў многіх выпадках да нямецкага прозвішча дадаваўся толькі эстонскі канчатак. Цікава што нягледзячы на ​​тое што дзяржаўныя дзеячы заклікалі насельніцтва да выбару нейтральных, «сур'ёзных» імёнаў, на справе новыя эстонскія прозвішчы атрымліваліся значна больш паэтычнымі па гучанні (Тыэлейд - «знаходжанне ісціны», Ыннела - «шчаслівы»), а часам і зусім былі пазбаўленыя літаральнага сэнсу (напрыклад, Пярнаківі - «ліпавы камень», Лаанепыльд - «дрымучае поле»). Трэба памятаць, што, за рэдкім выключэннем, эстонзацыя імёнаў і прозвішчаў у гады першай рэспублікі практычна не закранула рускамоўнае насельніцтва краіны. Да 1940 годзе ў краіне працягвала пражываць звыш 100 000 грамадзян, якія захоўвалі неэстонскія (у асноўным рускія) прозвішчы. Аднак, у дачыненні да народнасці сэту эстонізацыя імёнаў прыняла гвалтоўны характар.

У [[1939|1939 годзе]] ў Эстоніі налічвалася каля 160 нямецкіх асацыяцый і таварыстваў, якія займаліся прапагандай ідэй [[Нацыяналнацыянал-сацыялізм|нацыянал-сацыялізму]]у і прогерманских ідэй.

[[24 верасня]] 1939 года міністр замежных спраў СССР Молатаў у ўльтыматыўнай форме запатрабаваў ад Эстоніі заключэння пакта аб узаемадапамозе, які таксама «забяспечваў бы Савецкаму Саюзу права мець на тэрыторыі Эстоніі апорныя пункты або базы для флоту і авіяцыі». [[16 чэрвеня]] 1940 годугода Молатаў уручыў эстонскаму амбасадару ўльтыматум, у якім патрабаваў неадкладнага ўводу ў Эстонію дадатковага кантынгенту савецкіх войскаў колькасцю 90 000 чалавек і зрушэння ўрада, пагражаючы ў адваротным выпадку акупацыяй Эстоніі. Пятс прыняў ультыматум.

* <span class="citation">''Talvar H.''&#x20; The Foreign Policy of Estonia, 1920-1939.&#x20; </span><span class="citation">— Perioodika, 1992.&#x20; — 142&#x20; p.</span>