|
== Гісторыя ==
Выяўлены археолагамі курганны магільнік (10 насыпаў — 1,2 км на захад ад вёскі, ва ўрочышчаўрочышчы Дзедное). Хізы ставіцца да [[Палессе|Палесся]]. У часы [[Русь|Кіеўскай Русі]] — гэта землі [[Радзімічы|племя радзімічаў]]. У перыяд панавання [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] была ў валоданні вядомай «сожскай [[Шляхта|шляхты]]» (ад [[Рака Сож|ракі Сож]]) фармавалася нараўне з «друцкай [[шляхта]]й» (ад [[Рака Друць|ракі Друць]]) спрадвеку з [[Этнас|этнічных]] [[Беларусы|беларусаў]]. Па Інвентары [[Чачэрскае староства|Чачэрскага староства]] вядомая з [[1726]] года як ваколіца Хізы Чачэрскага староства<ref>стр.341, «Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске и изданные под редакцией и. д. архивариуса сего архива Дм. Ив. Довгялло», выпуск 28, г. Витебск, 1900 г., губернская типо-литография. {{ref-ru}}</ref> [[Рэчыцкі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Рэчыцкага павету]] [[Менскае ваяводства|Мінскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]] правінцыі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. У 1726 г. ваколіца Хізы налічвала 13 [[дым, адзінка падаткаабкладання|дымоў]] баяраў чачэрскіх, якія былі на «службе першай» (у рэестры баяраў чачэрскіх Хізы былі трэцімі сярод іншых)<ref>стр.32, «Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске и изданные под редакцией и. д. архивариуса сего архива Дм. Ив. Довгялло», выпуск 28, г. Витебск, 1900 г., губернская типо-литография. {{ref-ru}}</ref>. І штогод Хізы плацілі падатак: 200 злотых «гібернага» падатку (ад [[Баяры|баяраў]], [[шляхта|шляхцічаў]]) адрознівалася ад «цяглавага падушнага» падатку (з сялян). Гаспадарамі гэтых 13 дамоў (dym) «служылых людзей» у 1726 г. вёскі Хізы былі (з польскага тэксту захавана транскрыпцыя): Мірон Лапіцкі, Міхей Шілонек, Грішко Шілонек, Косцюк Атрохов, Карп Атрохов, Васіль Ловчок, Семен Янков, Міхал Мішчонек, Марко Мешчонек, Кузьма Драгуньонек, Левон Драгуньонек, Самус Крапшахо, Арасім Седровач.
За 1730 г. i 1765 г. ([[парафія]] ў 1765 г. - Гомельская) уладальнікамі Хізы былі [[шляхціч]]ы Рэчыцкага павета Лапіцкія: Сымон, Андрэй, Пракоп, Салівон, Міхаіл, Ермалай, Якуб, Ян, Раман<ref>{{ref-ru}} Тариф Речицкого повета 1730 (подчеркнуто) и 1765 г. // ''[[Яўген Канстанцінавіч Анішчанка|Анищенко Е. К.]]'', «Шляхта Речицкого повета: список XVIII ст.», {{Мн.}} : Изд-во В. Хурсика, [[2015]] - 296 с. - {{ISBN|978-985-7025-40-4}}</ref>.
* с.80-99, «Архіварыус», выпуск № 7, БелНДІДАС, Мінск, 2009 г. (Навуковае выдание) серыя «Гісторыя, архівазнауства, крыніцазнауства»
* «Памяць. Гіст.-дакум. Хроніка Веткаускага р-на. У 2-х кн.», г. Мінск, 1997 г., кн.1, с. 185;
* На фрагменце карты 1874 года (на польскай мове) вёска Хізы (Chizy): Ausg. 1874. Helioaravure in Kunfer (Preis 60 kg.). Vervielfaltiqt durch Umdruck vom Steine. Schnellpressen — Druck. Mafsstab 1:300.000. {{ref-pl}}
* На фрагменце карты 1783 года ваколіца Хізы «сел:Хизы» (на рускай мове): (№ 105 часть IV-я «от E до A») «Межевания Генерального плана Рогачевского уезда Могилевской губернии» (Могилевского наместничества Рогачевского уезда часть III-я «от D до E») Российской империи 1783 года. Масштаб: 1 английский дюйм = 2 версты. {{ref-ru}}
|
