Смаленскае княства: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) ++ |
||
Радок 1:
{{вызнч|1=Смаленскае княства}} — сярэдневяковае дзяржаўнае ўтварэнне, якое сфарміравалася ў ХІІ ст. вакол горада [[Смаленск]]а. Займала тэрыторыю сучасных [[Смаленская вобласць|Смаленскай]], часткі [[Маскоўская вобласць|Маскоўскай]], [[Калужская вобласць|Калужскай]], [[Цвярская вобласць|Цвярской]], [[Бранская вобласць|Бранскай]] абласцей Расіі, усходнія раёнаў [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай]] і [[Віцебская вобласць|Віцебскай]] абласцей Беларусі.
Княства ўтварылася на аснове смаленскай групоўкі [[крывічы|крывічоў]], якая стала адасоблівацца ў VIII-IX ст. у вярхоўях [[Днепр|Дняпра]] і Дзясны. У 885 Смаленск быў падпарадкаваны кіеўскім князем
Палітычнае адасабленне Смаленска пачалося ў ХІ ст., але да пач. ХІІ ст. ён заставаўся кіеўскай воласцю. У 1120-я
У ХІІ ст. Смаленскае княства пачало ўваходзіць у лік найбольш моцных дзяржаўных утварэнняў Русі. У другой палове ХІІ ст. Смаленск пашырыў свой уплыў на [[Полацкая зямля|Полацкую]] ды Ноўгарадскую землі і за іх кошт павялічыў уласную тэрыторыю.
Пры Расціславе Мсціславічу пачалося драбленне Смаленскага княства на ўдзелы. У 1165 ён вылучыў «Романови Вячеславлю внуку» Васілеў і Красн. Пры пераемніках Рамана Расціславіча (1159—80) працэс драблення паскорыўся: у 1180 згадваецца ўдзел у [[горад Мсціслаў|Мсціславе]], якім валодаў Мсціслаў Раманавіч, у 1209 — таропецкі ўдзел Мсціслава Мсціславіча Удатнага. У канцы ХІІ — пач. ХІІІ ст. ўплыў Смаленскага княства на іншыя землі паменшаў. Пасля смерці князя Мсціслава Давыдавіча (1230) пачаўся яго заняпад, абумоўлены ўсобіцамі паміж 2 лініямі смаленскіх князёў — Раманавічамі і Давыдавічамі. У 2-й пал. ХІІІ ст. са складу Смаленскага княства вылучыліся Вяземскі і Мажайскі ўдзелы. У пач. XIV ст. Смаленск канчаткова страціў кантроль над Віцебскам, але ў сферу яго ўплыву трапіў [[Бранск]].
З сярэдзіны XIII ст. на Смаленск пачаліся набегі Літвы. Княства, якое ўсё больш слабела, паступова губляе землі, і Смаленск усё больш трапляе ў залежнасць ад [[Маскоўская дзяржава|Масквы]] і Літвы. У пач. XIV ст. ад Смаленскага княства адышлі да [[ВКЛ|Вялікага княства літоўскага (ВКЛ)]] землі Падняпроўя, басейн Проні, верхняе Паволжа. Пры князі Іване Аляксандравічу (1313—58) Смаленск трывала трапіў пад уплыў ВКЛ. Князь Святаслаў Іванавіч (1358—86) імкнуўся да захавання незалежнасці Смаленскага княства, але ў выніку паходаў ВКЛ яно страціла значную частку тэрыторыі на поўдні і поўначы, у т.л. Мсціслаў і [[Ржэў]]. Святаслаў Іванавіч загінуў у [[1386]], калі смаленская раць была разбіта ў бітве на рацэ Віхра (пад Мсціславам). Апошнія смаленскія князі Юрый Святаславіч (1386—92) і Глеб Святаславіч (1392—96) знаходзіліся пад уплывам ВКЛ. Скарыстаўшы міжусобіцу паміж Глебам і Юрыем, вялікі князь ВКЛ [[Вітаўт]] у [[1396]] захапіў Смаленск і пасадзіў там сваіх намеснікаў; Глеб Святаславіч быў адпраўлены ў ВКЛ, а Юрый Святаславіч уцёк у [[Разань]] да свайго цесця Алега Іванавіча і з яго дапамогай у 1401 вярнуў Смаленск. Вітаўт спрабаваў вярнуць горад у 1401, 1402 і 1403; у 1403 ён захапіў [[Мажайск]], і Смаленск апынуўся ў акружэнні зямель ВКЛ. Скарыстаўшы нейтралітэт Масквы і смерць Алега Іванавіча ў [[1404]], Вітаўт вярнуў Смаленск: «винных всех... позабивал до троих тысячей, и, абы в Смоленску не было болшей уже бунтов, а княжество обернул в воеводство». Такім чынам, Смаленскае княства было ліквідавана і на яго аснове створана [[Смаленскае ваяводства]].
{{літ|1=
|Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII ст. Мн., 2001.
|Смаленскае княства // ЭГБ, т. 6, кн. 1.
}}
[[Катэгорыя:Княствы Русі]]
| |||