Бітва пад Рацлавіцамі: Розніца паміж версіямі

'''БІТВАБітва ПАДпад РАЦЛАВІ́ЦАМІРацлаві́цамі''', '''Рацлаві́цкая бітва''', — бітва каля в. Рацлавіцы пад [[горад Кракаў|Кракавам]] у час [[Польскае паўстанне 1794|польскага паўстання (1794)]], што адбылася 4.4. красавіка 1794 года між польскімі паўстанскімі сіламі ([[Т. Касцюшка]]; 4,4 тыс.ч.<ref name="WPK1894">Паводле кнігі Wojsko Polskie Kościuszki, выдання 1894, якая цытуецца ў польскай вікіпедыі з папярэджаннем аб магчымай недакладнасці.</ref> (лічачы разам 2,4 тыс. рэг. пяхоты і кавалерыі і 2 тыс. узбр. сялян-касінераў), 12 (або 11<ref name="WPK1894"/>) гармат) і рускай ваеннай калонай (ген. Тормасаў; 3<ref name="Паводле БелЭн">Паводле БелЭн.</ref> (або 5<ref name="WPK1894"/>) тыс. ч., 12<ref name="Паводле БелЭн"/> (або 30<ref name="WPK1894"/>) гармат). У бітве перамагло польскае войска.

Ваеннае значэнне бітвы было невялікім, бо неабходная для польскага войска дарога з Кракава на Варшаву так і не адкрылася. Але маральна-палітычнае значэнне перамогі для баявога духа паўстання было неацэнным, бітва стала ў гэтым сэнсе пераломным і вызначальным момантам першай стадыі паўстання. Высокую баявую вартасць і вырашальную ролю ў бітве з'явіліз’явілі тады яшчэ невядомыя атрады сялян-касінераў.

== Перад бітвай ==

Каля в. Рацлавіцы адна з рускіх калон пад кам. ген. Тормасава загарадзіла шлях польскаму войску, і, ведаючы пра блізкасць яшчэ адной рас. калоны (ген. Дзянісава), якая дала б лічэбную перавагу рус. войскам, Касцюшка быў вымушаны прыняць бітву<ref>У гэты час атрады сялян-касінераў былі сілай невядомай баявой вартасці.</ref>.

== Бітва ==

Бітва пачалася безвыніковым змаганнем рэг. войскаў абодвух бакоў. Далей Тормасаў аслабіў свой цэнтр, дзе стаяла і яго артылерыя, спрабуючы арганізаваць ахоп левага польскага флангу. Гэта выкарыстаў Касцюшка, які, карыстаючыся мясцовасцю (яр, які вёў да рас. пазіцыі), употаў падвёў атрад з 320 касінераў да рус. батарэі і асабіста павёў атрад у атаку на гарматы. Нечаканая атака бегма мела поўны поспех, коштам 13 забітых касінеры ўзялі ўсе 12 гармат. Адным з вядомых герояў гэтай атакі быў сялянін Войцех Бартас<ref>Першы дабег да гармат і загасіў шапкаю запал, за што атрымаў пасля бітвы дваранства і прозвішча Войцех (Барташ) Главацкі, і чын падхарунжага ў палку Кракаўскіх Грэнадзёраў.</ref>. Пазней яшчэ адна атака касінераў зламала супраціўленне рус. войскаў на левым крыле, і вымусіла рус. войскі да агульнага адступлення. Калона ген. Дзянісава паспела з'явіццаз’явіцца толькі на паратунак разбітым сілам ген. Тормасава.