Кнуд Вялікі: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленне
Радок 31:
| суправіцель1перыядпачатак_3 = [[1030]]
| суправіцель1перыядканец_3 = [[1035]]
| дата нараджэння = каля [[995]]
| месца нараджэння = [[Данія]]
| дата смерці = 12.11.1035
| месца смерці = [[горад Шэфтсберы|Шэфтсберы]], [[Дорсет]], [[Каралеўства Англія]]
| дынастыя = [[Кнютлінгі]]
| у шлюбе =
| у шлюбе = 1. [[Эльфгіфу Нартгемптанская]]<br />2. [[Эма Нармандская]]
| бацька = [[Свен I Вілабароды]]
| маці = Гунхільда<ref name="назва зноскі">Гунхільда або дачка [[Мешка I|Мешка Польскага]], або [[Бурыслаў Венедскі|Бурыслава Вендскага]]. Памерла ў 1013 годзе. Часам, у сучаснай літаратуры, маці Кнуда змешваюць з другой жонкай Свена [[Сігрыд Гордая|Сігрыд Гордай]]: {{cite web
| author =
Радок 53:
| archivedate = 2011-08-24
}} </ref>
| дзеці =
| дзеці = '''сыны:''' [[Свен Кнутсан|Свен]], [[Гаральд I, кароль Англіі|Гаральд I]], [[Хардэкнуд]] <br />'''дачка:''' [[Гунхільд Кнудацір|Гунхільда]]
| пахаваны =
| пахаваны = [[Вінчэстэрскі сабор]], [[Вінчэстэр, Англія|Вінчэстэр]]
| Commons = Canute the Great
| аўтограф =
Радок 61:
 
== Маленства ==
Бацька Кнуда — кароль Даніі [[Свен I Вілабароды]], маці — магчыма Гунхільда. Летапіс XII стагодздя {{нп3|Кніга з Плоскага вострава|Codex Flateyensis|ru|Книга с Плоского острова}} паведамляе, што выхавальнікам маладога Кнуда быў вядомы правадыр так званых {{нп3|ёмсвікінгі|ёмсвікінгаў|ru|Йомсвикинги}} {{нп3|Торкель Высокі||ru|Торкелль Длинный}}. Ані дата нараджання Кнуда, ні імя яго маці невядомыя (імя Гунхільды ўзята з нарвежскіх [[сага|саг]], так звалася дачка міфічнага князя [[венды|вендаў]] {{нп3|Бурыслаў|Бурыслейва|ru|Бурислав}}, ў якім хутчэй за ўсё аб'яднаныяаб’яднаныя асобы [[Каралі польскія|польскіх каралёў]] [[Мешка I|Мешка]] і [[Баляслаў I Храбры|Баляслава]]).
Старэйшы брат Кнуда, Харальд, быў спадчыннікам дацкага прастола.
У [[Сага пра нашчадкаў Кнута|Сазе пра нашчадкаў Кнута]] XIII стагоддзя можна знайсці такое апісанне маладога Кнуда:
Радок 79:
 
=== Прасоўванне на поўнач ===
У пачатку [[1016]] года вікінгі перайшлі [[Тэмза|Тэмзу]] і разбурылі {{нп3|Уорвікшыр||ru|Уорикшир}} не сустрэўшы амаль ніякага супраціўлення ад англійскага войска, якое проста разбеглася, бо, як паведамляе летапіс, ні караля, ні лонданскіх часцей з ім не было. Зімой Кнуд зруйнаваў усходнюю Мерсію. Наступнае наступленне англічан было больш паспяховым, але яно ні да чаго не прывяло, і кароль Этэльрэд вярнуўся ў [[Лондан]], апасаючыся здрады. Эдмунд тым часам прасунуўся на поўнач, дзе аб'яднаўсяаб’яднаўся з {{нп3|Ухтрэд, граф Нартумбрыі|Ухтрэдам||Uhtred the Bold}}, {{нп3|Граф Нартумбрыі|графам Нартумбрыі|ru|Граф Нортумбрии}}, разам яны набеглі на заходнюю Мерсію — [[Стафардшыр]], [[Шропшыр]] і [[Чэшыр]]. Але акупацыя Нартумбрыі прымусіла Ухтрэда вярнуцца на радзіму і прызнаць уладу Кнуда. Хутчэй за ўсё іменна Кнуд падаслаў да Ухтрэда забойцу — магната {{нп3|Турбранд|Турбранда||Thurbrand the Hold}}. Затым да Кнуда далучыўся яшчэ адзін саюзнік, [[Эйрык Хокансан]], якога Кнуд прызначыў графам Нартумбрыі. Няскораны Эдмунд заставаўся па-за гарадскімі межамі Лондана, дзе [[23 красавіка]], пасля смерці караля Этэльрэда, яго абралі каралём.
 
=== Аблога Лондана ===
[[File:EdmundIronside Canutethe Dane1.jpg|300px|thumb|Сярэдневяковая выява Эдмунда Жалезнабокага (злева) і Кнуда (справа).]]
 
Кнуд вярнуўся на поўдзень, а дацкае войска разлучылася: адна частка праследвала Эдмунда, які вырваўся з Лондана да таго, як Кнуд канчаткова акружыў горад, і ад'ехаўад’ехаў збіраць войска да [[Уэсекс]]а, у спадчынныя ўладанні англійскіх каралёў; другая — прадоўжыла асаду Лондана, прорыні па паўнёвых і паўночных ускраінах горада, каб блакіраваць зносіны ўверх па цячэнню.
 
Адбылася бітва ў {{нп3|Селвудскі лес|Селвудскім лесе||Selwood Forest}}, пры {{нп3|Пензельвуд|Пензельвудзе||Penselwood}} ў [[Сомерсет|Сомерсеце]], а праз два дні — пры {{нп3|Шэрстан, Уілтшыр|Шэрстане||Sherston, Wiltshire}}, у [[Уілтшыр]]ы, але яна скончылася нічыёй.
Радок 111:
 
Але першапачатковае размеркаванне ўлады не было даўгачасным: нядобранадзейнага Эдрыка Строну пакаралі смерцю праз год пасля ўступлення Кнуда на трон. Мерсія адышла да магутнага тамтэйшага роду, магчыма перш да Лёфвайна, а потым да яго сына Лёфрыка. Торкель Высокі таксама страціў каралёву ласку і быў выгнаны. Пасля смерці Эрыка Глатырскага ў 1021 годзе яго месца ўладара Нартумбрыі заняў сваяк Кнуда, Сівард, чыя бабка была Кнуду сястрой. Берніцыя, паўночная частка Нартумбрыі, тэарэтычна заставалася пад уладаю Эрыка і Сіварда, але ўвесь час Кнудавага кіравання ёю валодала мясцовая дынастыя з асяродкам у месце Бамбург.
К 1030-м гадам скончылася непасрэдная ўлада Кнуда ва Уэсексе, дзе герцагам быў прызначаны Годвін, англічанін з заможнай сасекскай сам'ісам’і. Увогуле, пасля першых гадоў спадзявання на ўраджэнцаў Скандынавіі, пад канец сваяго кіравання Кнуд дазволіў старым англійскім сем'ямсем’ям, якія набылі яго давер, вярнуць сабе ўладу над герцагствамі.
 
=== Мастацтва кіравання ===
Радок 120:
 
== Кароль Даніі ==
Харальд II памёр у 1018 годзе, і Кнуд адправіўся ў Данію, каб каранавацца дацкім каралём. У пісьме 1019 года ён тлумачыць гэта жаданнем засцерагчы ад небяспекі Англію. Мяркуючы па ўсім, у самой Даніі Кнуд меў нейкае процістаянне, на што можа праліць святло яго напад на паморскіх вендаў. Вайна з вендамі, пэўна, была адказам на збліжэнне Швецыі і Нарвегіі і дэманстрацыяй сілы на балтыйскім моры, і канчатковаю мэтай мела, хутчэй за ўсё, вотчыну апальнага Торкеля Высокага — Ёмсборг, крэпасць ёмсвікінгаў на востраве ля берагоў Памор'яПамор’я. Пасля гэтых падзей, у 1023 годзе адбылося перамір'еперамір’е Кнуда з Торкелем.
Умацаваўшы сваё становішча на радзіме, Кнуд вярнуўся ў Англію ў 1020 годзе, пакінуўшы ў Даніі свайго швагра Ульфа Ярла ў якасці рэгента, а сына Хардэкнуда прызначыўшы пераемнікам прастола.
Калі каралі Нарвегіі і Швецыі Олаф Харальдсан і Анунд Якаў, скарыстаўшы адсутнасць Кнуда, Ульф Ярл пайшоў на хітрасць і абвясціў малога Хардэкнуда каралём, што прымусіла Кнуда вярнуцца ў Данію. Войскі Кнуда з аднаго боку і шведаў з нарвежцамі з другога сышліся ля вусця ракі Гэльгэ. Кнуд атрымаў перамогу і вярнуў уплыў на паўвостраў, але Ульфу не дараваў. Крыніцы (часта супярэчныя) паведамляюць, што на банкеце ў Роскіле, ў час гульні ў шахматы, паміж шваграмі выбухнула сварка. Наступнага дня, на Каляды, Кнуд падаслаў сваіх целаахоўнікаў, якія і забілі Ульфа ў царкве Св. Тройцы.
Радок 205:
{{Каралі Англіі}}{{Каралі Даніі}}
{{Wikidata/Ancestors|ancestors=4|}}
{{Бібліяінфармацыя}}
 
[[Катэгорыя:Каралі англійскія]]
[[Катэгорыя:Каралі дацкія]]
Радок 211:
[[Катэгорыя:Кіраўнікі Еўропы XI стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Дынастыя Кнютлінгаў]]
 
{{Бібліяінфармацыя}}