Магамет: Розніца паміж версіямі

'''Магамет''' ([[20 красавіка|20 (22) красавіка]] [[571]], [[Мекка]]  — {{ДС|8|6|632}}, [[Горад Медзіна|Медзіна]])  — заснавальнік [[іслам]]у, цэнтральная фігура (пасля адзінага Бога) гэтай рэлігіі.

* красавік [[571]]  — нараджэнне Магамета ў [[Мекка|Мекке]]

* [[595]]  — жаніцьба на Хадзіджы

* [[613]]  — пачатак публічнай пропаведзі Магамета

* [[615]]  — уцёкі паслядоўнікаў Магамета ў [[Эфіопія|Эфіопію]] ад пераследаваннў (сам застаецца пад заступніцтвам дзядзькі Абу Таліба).

* [[619]]  — смерць Хадзіджы і Абу Таліба.

* [[620]]  — таемная дамова Магамета з групай жыхароў Ясрыба ([[Горад Медзіна|Медзіны]]) аб адмысловай ролі трацейскага суддзі.

* [[622]]  — перасяленне ў Медзіну, хіджра

* [[623]]  — пачынаюцца напады мусульман на мекканскія караваны

* [[624]]  — разгром мусульманамі абарончага атрада медзінцаў пры Бадры

* [[625]]  — бітва каля гары Ухуд. Параза мусульман ад мекканцаў.

* [[626]]  — няўдалая вылазка мекканцаў да Медзіны, «бітва ў рова».

* [[628]]  — дамова аб перамір'іперамір’і, зняволены ў мястэчку аль-Худайбія.

* [[629]]  — мірнае паломніцтва мусульман і Магамета ў мекканскае свяцілішча пры Каабе.

* [[630]]  — пераход Медзіны на бок Магамета, разбурэнне ідалаў Каабы, адлюстраванне нападу на Мекку вандроўцаў (бітва пры Хунайне).

* [[632]]  — апошняе паломніцтва Магамета ў Мекку (гіджат аль-вада), 8 чэрвеня  — смерць Магамета (пахаваны ў галоўнай мячэці Медзіны)

У ісламе імені надаецца вялікае сакральнае значэнне. Імя Магамет значыць «ухваляемы», «Годны хвалы». У Каране ён завецца па імені ўсяго 4 разы, але завецца таксама прарокам (ан-Набі), Веснікам (Расул), слугою Бога (Абд), веснікам (Башыр), папярэднікам (Надхір), напамінальнікам (Мудхакір), сведкай (Шагід), заклікаўшым да Бога (Так'іТак’і) і інш. Паводле мусульманскай традыцыі, пасля вымаўлення або напісання імя прарока Магамета, заўсёды кажацца «Сала Лаху алейгі ва салям» ({{lang-ar|صلى الله عليه وسلم}})  — гэта значыць «Блаславіць яго Алах і прывітае».

[[Іслам]], акрамя Магамета, прызнае таксама і іншых прарокаў (ёсць версіі аб тым, што іх было 124 тысячы, ёсць версіі, што іх было 224 тысячы<ref>Ахмад ибн Ханбал, Муснад, 5, 266</ref>), але пры гэтым агаворвае, што Магамет з'яўляеццаз’яўляецца не проста адным з прарокаў, але з'яўляеццаз’яўляецца апошнім у ланцугу ўсіх пасланцаў і прарокаў. Акрамя таго, ён пасланы не да асобнага горада, сяла, народа, як гэта было са ўсімі астатнімі пасланцамі (у тым ліку і [[Ісус у ісламе|Ісой  — Ісусам]]), а да ўсіх людзей на зямлі. Яго шарыят (гэта значыць комплекс маральна і рэлігійна-юрыдычных правілаў і прынцыпаў), паводле вучэння ісламу, будзе сапраўдным да Суднага Дня. Усё астатнія шарыяты, з якімі прыходзілі прарокі, згубілі сваю сілу (усе яны насілі часовы характар). Такім чынам, мусульмане, прымаючы такія Свяшчэнныя Пісанні, як Тора і [[Евангелле]], не прызнаюць іх законы дзейснымі, а акрамя таго паказваюць на тое, што яны пасля былі скажоныя людзьмі.

Магамет займае самае высокае становішча сярод прарокаў. Паводле ісламу, вера ў прароцкую місію Магамета з'яўляеццаз’яўляецца абавязковай для ўсіх людзей, у тым ліку і для хрысціян і іудзеяў, якія павінны былі рушыць услед яго закліку і прыняць апошні шарыят.

Рамадан аль-Буці так піша аб месцы Магамета і яго Шарыяту ў Ісламе: «Няма адрозненняў у [[монатэізм|монатэістычных]] рэлігіях [маюцца на ўвазе монатэістычныя рэлігіі ў нескажоным выглядзе], бо ўсе яны  — звёны адзінага Чароўнага ланцугу, у якой місія Магамета з'яўляеццаз’яўляецца кульмінацыяй усяго рэлігійнага развіцця чалавецтва. Аднак жа ёсць адрозненні ў заканадаўствах (шарыятах), з якімі накіроўваліся прарокі»<ref>Аль-Буты Р. Фикх ас-сира ан-набавия [Понимание жизнеописания Пророка]. Каир: ас-Салям, 1999, с. 34.</ref>.

Магамет прыналежыў да племя курайшыты. Прыгнечваемы мекканцамі-язычнікамі, у 622 годзе ён перасяліўся з Меккі ў Ясрыб, які пасля гэтага стаў звацца Медзінай (гэтая дата  — хіджра (пераезд)  — з'яўляеццаз’яўляецца пачаткам мусульманскага каляндара), а затым разам са сваімі прыхільнікамі заваяваў Мекку. Да моманту смерці Магамета ў 632 годзе ў іслам быў звернуты ўжо ўвесь [[Аравійскі паўвостраў]], а неўзабаве пасля смерці прарока яго пераемнікі («намеснікі», халіфы) заваявалі шырокія тэрыторыі азіяцкіх і афрыканскіх валадарствах [[Візантыйская імперыя|Візантыйскай імперыі]], часткова Еўропу, распаўсюджваючы іслам, арабскую культуру і мову, а пасля таксама і назапашаныя (у тым ліку антычнай цывілізацыяй) навуковыя веды, якія аказалі непасрэдны ўплыў на развіццё навукі ў цэлым; дадзеная культурна-моўная і рэлігійная прастора захоўваецца, за выключэннем Еўропы, да цяперашняга часу. Магамет завецца таксама Пячаткай Прарокаў, Кіраўніком Прарокаў і Прарокам Суднага часу. У іман мусульманіна ўваходзіць перакананне аб тым, што Магамет з'яўляеццаз’яўляецца пасланцам Бога нароўні з іншымі прарокамі (гэта зафіксавана ў ісламскім знаку веры  — Шахадзе) і з'яўляеццаз’яўляецца апошнім прарокам.

Паводле вучэння [[іслам]]у, Магамет з'яўляеццаз’яўляецца апошнім прарокам і пасланцам Алаха. Іслам, гэта значыць пакора Адзінаму Богу, была ўласцівая ўсім праведнікам, у тым ліку якія рушылі загаду Бога, прыняўшы вучэнне [[Ісус Хрыстос|Ісы]], [[Майсей|Мусы]] і іншых вядомых біблейскіх прарокаў. Аднак вучэнні [[іўдаізм]]у і [[хрысціянства]], паводле ісламу, былі скажоныя людзьмі, а потым страцілі сваю актуальнасць пасля пачатку нізпаслання Карану. Пры гэтым, скажэнне Пісанняў было ў межах ведання Алаха. Каран з'яўляеццаз’яўляецца словам Алаха, апошнім Свяшчэнным Пісаннем, Пісаннем якое не падзвергнецца зменам. Бо, па волі Алаха, Апошняе Пісанне ўтрымлівае арабскую прамову, гэтая мова з'яўляеццаз’яўляецца асаблівым для мусульман. Толькі Каран на арабскай мове з'яўляеццаз’яўляецца Пісаннем, пераклад на любую мову свету (часта паказваецца, што гэта «пераклад сэнсаў») такім не з'яўляеццаз’яўляецца<ref>http://www.umma.ru/namaz/prayer/purity/</ref>. Каран пасылаўся часткамі. Засноўваючыся на аятах Карану (25:32, 17:106), гэта звязваецца з тым, што Алах жадаў укараніць веру ў сэрца Магамета, а таксама пасылаў адкрыцці згодна з падзеямі і пытаннямі тых, хто пытае, што рабіла большае ўражанне, чым калі б яны былі дадзены цалкам. Адкрыццё магло сцішваць Магамета, усяляць у яго супакой і ўстойлівасць. Некаторыя адкрыцці адмянялі папярэднія. Прынята лічыць, што ў адкрыццях, якія прыйшлі Магамету да перасялення мусульман у Медзіну, утрымліваецца менш прававых усталяванняў. У Каране часта ўтрымліваюцца наказы Магамету. Слова «куль» (скажы) утрымліваецца 332 разы<ref>[http://www.islaam.ru/answers/author/1.html «Кто является автором Корана»]</ref>.

Мекка, у якой жыў Магамет, з'яўляласяз’яўлялася гандлёвым і фінансавым цэнтрам Аравіі. Горад размяшчаўся на скрыжаванні шляхоў з [[Емен]]а ў [[Сірыя|Сірыю]] і з [[Эфіопія|Эфіопіі]] (Абісініі) у [[Ірак]]. Валютай, якая ўжывалася ў абарачэнні ў тыя часы, быў дынар. Дынар таксама згадваецца ў Каране. У адпаведнасці з каранічнымі аятамі гэта была манета з золата ў 24 карата, або 4,25 грама. Мусульманам загадваецца выкарыстаць такія грошы пры здзяйсненні ўгодаў, выплаце ачышчальнага падатку (закята) і для зберажэнняў. Прарок Магамет з'яўляеццаз’яўляецца заснавальнікам ісламскай эканомікі, якая са ўсімі ўласцівымі ёй асаблівасцямі практычна не змянілася да нашых дзён. У прыватнасці, у выказваннях прарока Магамета асуджаецца ліхвярская практыка (рыба), а таксама гаворыцца аб золаце і срэбры. Гэтыя выказванні (хадзісы) адбіліся на сучасных эканоміках краін ісламскага свету. У прыватнасці, пасля эканамічнага крызісу 1997 года ў процівагу папяровым грошам і нестабільнасці сучаснай фінансавай сістэмы, якую яны нясуць, з'явіўсяз’явіўся праект залатога дынара, паколькі ў часы прарока Магамета незабяспечаных папяровых грошай не існавала. Хоць, у мусульманскім свеце здаўна былі распаўсюджаны розныя выгляды адваротных дакументаў, такіх як суфтаджа, сак і інш., якія прымаліся да аплаты нароўні са звычайнымі металічнымі грашыма.

=== Сям'яСям’я Магамета ===

Прарок Магамет паходзіў з племя племя «Курайш», якое мела вельмі высокае становішча ў арабскім асяроддзі. Ён адносіўся да клана Хашым (хашыміты). Клан атрымаў такі назва ў гонар прадзеда Магамета  — Хашыма. У Хашыма пры жыцці было права на збор быдла для сілкавання паломнікаў і права на валоданне крыніцай Замзам. Ён быў багатым чалавекам. Свая мянушка «Хашым» (яго клікалі Амр) ён атрымаў з-за таго, што разломліваў хлеб на кавалкі для паломнікаў, якія прыязджалі на хадж у Мекку («хашыма»  — разломліваць хлеб для цуры). Пасля яго смерці права на харчаванне і пенне паломнікаў перайшло да яго брату, аль-Муталібу, якога курайшыты звалі аль-Файда  — «сама шчодрасць». У Хашыма быў сын Абд аль-Муталіб, якога назвалі Шуайба. Ён вельмішанаваўся ў сваім народзе.

Бацька Магамета Абд Алаг памёр незадоўга да яго нараджэння (за два месяца) або праз некалькі месяцаў пасля нараджэння Магамета. Імя маці Магамета  — Аміна бінт Вагб ібн Абд Манаф ібн Зухра ібн Кілаб. Імя Магамет, што азначае «Ухваляльны», даў яму яго дзед Абд Аль-Муталіб.

Магамет быў перададзены паводле звычаю кармільніцы Халіме бінт Абі Зу'айбЗу’айб, некалькі гадоў жыл у яе сям'ісям’і ў качавым племі бедуінаў Бану С'адС’ад. У 4 гады ён быў вернуты зваротна ў сям'юсям’ю. У 6 гадоў Магамет страціў маці. Ён выехаў з ёй у Медзіну на магілу бацькі, яе суправаджалі апякун Абд аль-Муталіб і прыслужніца Ум Айман. На зваротным шляху Аміна захварэла і памерла. Магамета ўзяў да сабе дзед Абд аль-Муталіб, але праз два гады ён памёр таксама. Пасля смерці Абд аль-Муталіба Магамета ўзяў дзядзька па бацьку Абу Таліб, які быў вельмі бедны. У 12 гадоў Магамет пас авечак Абу Таліба, потым стаў удзельнічаць у гандлёвых справах свайго дзядзькі.

Некаторыя падданні, звязаныя з нараджэннем, дзяцінствам і юнацкасцю Магамета носяць рэлігійны характар і для свецкага навукоўца ідэалагічна не маюць гістарычнай каштоўнасці. Аднак, гэтыя падданні для мусульманскіх біёграфаў Магамета, у прыватнасці першых стагоддзяў ісламу, шматлікія з якіх самі збіралі матэрыял і правяралі яго на пэўнасць, каласальныя працы якіх і складаюць галоўную гістарычную крыніцу для сённяшніх арыенталістаў, з'яўляюццаз’яўляюцца не менш важнымі і пэўнымі (калі гэтая пэўнасць даказаная), як і іншыя, якія ў цэлым прызнаюцца навукоўцамі-немусульманамі.

У дзяцінстве з Магаметам адбыўся выпадак, калі нестарыянскі манах па імені Бахіра прадказаў яму вялікі лёс<ref>Соловьёв. B.C. Магомет, его жизнь и религиозное учение. («Жизнь замечательных людей». Биографическая библиотека Ф. Павленкова, Санкт-Петербург, 1896, ГЛАВА II «Ранние годы Мухаммеда, его религиозное призвание»</ref>. Абу Таліб паехаў з караванам у Сірыю, а Магамет, які быў тады яшчэ хлопчыкам, прывязаўся да яго. Караван спыніўся ў Бусры, дзе ў келлі жыў манах Бахіра, які быў хрысціянскім навукоўцам. Раней, калі яны праязджалі міма яго, ён не размаўляў з імі і наогул не з'яўляўсяз’яўляўся. Сцвярджаюць, што спачатку манах убачыў Магамета, над якім было воблака, якое пакрывае яго сваім ценем і выдзяляе яго сярод астатніх. Потым ён убачыў, што цень воблака звалілася на дрэва, а галінкі гэтага дрэва схіліліся над Магаметам. Пасля гэтага Бахтра аказаў гасціннасць курайшытам, здзівіўшы іх гэтым. Калі ён глядзеў на Магамета, то спрабаваў убачыць асаблівасці і прыкметы, якія сказалі бы яму аб тым, што перад ім сапраўды будучы прарок. Ён распытваў Магамета аб яго снах, знешнасці, справах і ўсё гэта супадала з тым, што ведаў Бахіра з апісання прарока. Таксама ён убачыў пячатку вяшчунства паміж плячмі менавіта на тым месцы, дзе яна, паводле яго звестак, мусіла быць. Потым манах сказаў Абу Талібу, што той павінен берагчы Магамета ад іўдзеяў, бо калі яны пазнаюць аб тым, пра што пазнаў ён сам, то будуць аказваць варожыя дзеянні.

* Прыкладна ў дваццацігадовым узросце стаў, з'яўляючысяз’яўляючыся чалавекам дасведчаным у гандлі і ўмеючы вадзіць караваны, наймацца да заможных гандляроў у якасці прыганятага, правадыра караванаў або гандлёвага агента<ref name="http://www.ufo.obninsk.ru/koran.htm">[http://www.ufo.obninsk.ru/koran.htm Книга тайн : жизнь Мухаммеда (Магомеда) и Коран]</ref>.

У 25 гадоў Магамета наняла адна з самых шляхетных і багатых жанчын племя курайш  — Хадзіджа бінт Гувайлід для паездкі ў Сірыю. Яна займалася гандлем і наймала мужчын для вядзення сваіх спраў. З ім паехаў слуга Хадзіджы  — Майсара. Згодна з хадысам, Хадзіджа атрымала вялікі прыбытак ад той паездкі і, наслышанная ад Майсары аб якасцях Магамета, вырашыла выйсці за яго замуж. Яму было дваццаць пяць гадоў, ёй было па сведчанні большасці крыніц  — сорак гадоў (паводле іншых дадзеных, Хадзідже было дваццаць восем гадоў. Прыводзяцца таксама і іншыя звесткі)<ref>САФИ ар-Рахман аль-Мубаркфури. Жизнеописание Посланника Аллаха</ref>. Аднак, гэты ўзрост, паводле меркавання М. Уота, магчыма, перабольшаны<ref>Уотт М. Мухаммад в Мекке. 60 с.</ref>.

Да Магамета яна была замужам два разы. Магамет адчуваў да яе моцнае каханне як пры жыцці, так і пасля яе смерці, пра што кажуць шматлікія хадысы, калі рэзаў авечку, пасылаў частку мяса яе сяброўкам. Акрамя таго, ён казаў, што найлепшая жанчына місіі Ісы была Мар'ямМар’ям (Марыя дачка Імрана, маці Ісуса), а найлепшай жанчынай яго місіі была Хадзіджа<ref name=asd>св. х. аль-Бухари и Муслима</ref>. Аіша ж казала, што раўняла Магамета толькі да Хадзіджы, хоць той і не было ў жывых, а аднойчы, калі яна выклікнула «Ізноў Хадзіджа?», Магамет быў незадаволены і сказаў, што Усявышні надзяліў яго моцным каханнем да яе<ref name=asd/>.

Калі Магамету споўнілася 40 гадоў, пачалася яго рэлігійная дзейнасць. Спачатку ў Магамета з'явіласяз’явілася патрэба ў аскетызме, ён стаў адасабляцца ў пячоры на гары Хіра, дзе пакланяўся Алаху. Таксама ён пачаў бачыць прарочыя сны. У адной з такіх начэй адзіноты да яго з'явіўсяз’явіўся анёл Джабраіл, пасланы Алахам, з першымі аятамі Карану.

Першымі крытыкамі Магамета былі яго супляменнікі — курайшыты. Гэтая крытыка адрознівалася агульным недаверам і кансерватызмам. Аб гэтай крытыцы можна судзіць толькі з Карана і па біяграфіях Магамета. Крытыка ў адрас Магамета была са боку візантыйскіх гісторыкаў, аднак гэтая крытыка адрозтніваецца скажэннем аблічча Магамета. Французскія энцыклапедысты канца XVIII стагоддзя пішуць наступнае: «Магамет — вядомы ашуканец, ілжэпрарок і ілжэнастаўнік, заснавальнік ерасі»<ref>Мухаммед и Ислам. Краткий обзор. Составитель Тахир М.</ref>. Прадметам крытыкі з'яўляеццаз’яўляецца асабістае жыццё Магамета. Паводле некаторых крыніц, узрост адной з жонак Магамета, Аішы складаў 9 гадоў. Гэтае меркаванне не адмаўляецца мусульманамі (хоць аб узросце Аішы ёсць шэраг альтэрнатыўных хадысаў, у якіх гаворыцца аб узросце 13, 17 і нават 27 гадоў<ref>[http://www.islam.ru/lib/douknow/skaiw Сколько было лет Аише, когда она вышла замуж за Пророка?]</ref>), але ў мусульманскім свеце гэтым звесткам надаецца іншае значэнне, што выяўляецца ў адчыненай абароне, выказанай у рознага роду літаратуры.