Смаленская губерня: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 16:
У [[1796]] г. намесніцтва зноў стала губерняй. Пры гэтым былі скасаваныя Духаўшчынскі, Ельнінскі і Краснінскі паветы (адноўленыя ў [[1802]] г.).
 
У [[1802]]—[[1918]] гг. у склад губерні ўваходзілі 12 паветаў: [[Бельскі павет, Смаленская губерня|Бельскі]], [[Вяземскі павет|Вяземскі]], [[Гжацкі павет|Гжацкі]], [[ДарагабускіДарагабужскі павет|ДарагабускіДарагабужскі]], [[Духаўшчынскі павет|Духаўшчынскі]], [[Ельнінскі павет|Ельнінскі]], [[Краснінскі павет|Краснінскі]], [[Парэцкі павет|Парэцкі]], [[РослаўскіРослаўльскі павет|РослаўскіРослаўльскі]], [[Смаленскі павет (Расійская імперыя)|Смаленскі]], [[Сычэўскі павет|Сычэўскі]], [[Юхнаўскі павет|Юхнаўскі]].
 
У [[1918]] г. [[Парэцкі павет]] перайменаваны ў [[Дзямідаўскі павет|Дзямідаўскі]]. Праз год да губерні далучаны [[Мсціслаўскі павет]] [[Гомельская губерня|Гомельскай губерні]].
Радок 40:
 
=== Аграрна-прамысловы комплекс ===
Характэрнымі культурамі для ўсёй нечарназёмнай зоны з часоў сярэднявечча з’яўляюцца шэрыя хлебахлябы , асабліва азімае жыта, традыцыйныя яравыя ячмень і авёс — культуры з кароткім вегетацыйным перыядам, якія могуць расці на кіслых глебах. Лішкі збожжа пастаўляліся ў [[Прыбалтыка|Прыбалтыку]], паўночныя і цэнтральныя раёны Расіі.
 
Са з’яўленнем шашэйных дарог і чыгунак у сярэдзіне XIX ст. смаленскія хлебахлябы прайграюць таннаму збожжу з лесастэпавай зоны — цэнтральна-чарназёмных губерняў Расіі і выкарыстоўваюцца пераважна як фураж. У гэты перыяд поля актыўна асвойваюць кармавыя культуры (канюшына, кармавыя травы) і бульба (12 % плошчы раллі губерні). Адной з самых традыцыйных культур Смаленшчыны заўсёды з’яўлялася грэчка, значная доля пасеваў якой засяроджвалася ў паўднёвых паветах губерні (у [[Рослаўльскі павет|Рослаўльскім]] — больш за 20 % яравых пасеваў). Пасевамі яравой пшаніцы вылучаўся [[Краснінскі павет]]. Распаханность тэрыторыі дасягала 30 %, больш за ўсё ворыва — ва ўсходніх ([[Сычэўскі павет|Сычэўскім]], [[Юхнаўскі павет|Юхнаўскім]], [[Гжацкі павет|Гжацкім]]) і заходнім [[Краснінскі павет|Краснінскім]] паветах.
 
Пачынаючы з XVIII ст., на тэрыторыі вобласці з’яўляецца таварнае вырошчванне тэхнічных культур: першапачаткова канопляў, якая прыносіла вялікія прыбыткі. Каноплі Смаленшчыны давалі значную долю вытворчасці пянькі, якая праз Рыжскі порт адпраўлялася ў Англію і паслужыла для развіцця паруснага флоту Брытаніі.
Радок 52:
Структура жывёлагадоўлі практычна нязменная з часоў сярэднявечча да першай паловы XX ст., калі галоўнай цяглавай сілай з’яўляўся конь, пагалоўе якіх фактычна раўнялася пагалоўю буйной рагатай жывёлы, што звязана з прыродна-кліматычнымі ўмовамі і патрэбай у арганічных угнаеннях, якія спрыяюць развіццю гэтых галін жывёлагадоўлі. З XIII ст. актыўна развіваецца свінагадоўля, асабліва ў XV ст., калі Смаленшчына становіцца буйным экспарцёрам скур і сала на Захад. Традыцыйна на тэрыторыі Смаленшчыны ў заходняй яе частцы было мацней развіта свінагадоўля, а ва ўсходняй — жывёлагадоўля. Атрымала развіццё развядзенне дробнага рагатай жывёлы (асабліва аўчынна-шубнымі накірунку), дзве траціны колькасці якога складалі авечкі, адна частка — козы).
 
З другой паловы XIX ст. вялікае значэнне набывае малочная жывёлагадоўля, што звязана з развіццём транспарту і з’яўленнем малакаперапрацоўчай прамысловасці. Усходнія паветы адпраўлялі мяса ў [[Санкт-Пецярбург]] і [[Масква|Маскву]]. У Маскву ж збывалася і значная доля малочных прадуктаў. У цэнтральных і заходніх раёнах губерні развіваецца сыраварэнне, пераважна цвёрдых гатункаў [[сыр]]у. Асабліва вылучаюцца [[Духаўшчынскі павет|Духаўшчынскі]], [[Бельскі павет (Смаленская губерня)|Бельскі]] і [[ДарагабускіДарагабужскі павет]]ы.
 
Старажытныя карані мае [[пчалярства]], якое пачыналася з бортніцтва ў XI—XII стст., калі воск і мёд былі адным з галоўных прадметаў экспарту Расіі, які доўжыўся да XVI ст., калі трысняговы цукар стаў завозіцца ў Еўропу партугальцамі з Індыі, і ўзніклі плантацыі цукровага трыснёга на [[Азорскія астравы|Азорскіх астравах]]. У далейшым пчалярства, хоць і ў меншай меры, традыцыйна захоўвалася ў сялянскіх гаспадарках (вылучаліся [[Рослаўльскі павет|Рослаўльскі]], [[Краснінскі павет|Краснінскі]], [[Бельскі павет (Смаленская губерня)|Бельскі]], [[Смаленскі павет (Расійская імперыя)|Смаленскі]], [[Юхнаўскі павет]]ы).
Радок 62:
* «Смоленская; губ.» (изд. центр. стат. комитета, [[1893]], вып. XLII);
 
== Крыніцы і заўвагі ==
{{Зноскі}}