Геня Жытамірскі: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
вікіфікацыя |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 63:
Апошні ліст Шмуэля Жытамірскага, дзе ўзгадваецца пра Геня, быў дастаўлены ў штаб-кватэру [[Чырвоны Крыж|Чырвонага Крыжа]] 8 студзеня 1943 г. (дата напісання ліста невядомая, напэўна, ён быў напісаны значна раней) <ref name="kalendarium">{{Cite web | url = http://tnn.pl/Henio_%C5%BBytomirski_-__kalendarium_%C5%BCycia,1443.html| title = Henio Żytomirski – kalendarium życia| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = | name = | date = | year = 2006| miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WMNilrPB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>:
{{цытата|аўтар=[[Самуэль]]|Дарагі Лявон! Я атрымаў прывітанне. Незвычайна крануты. Мой бацька памёр 10 лістапада 1941 г. Мы з Генюсям разам. Перадайце прывітанне Хане і ўсёй маёй сям'і
Пасля ліквідацыі гета ў Майдане Татарскім, 9 лістапада 1942 г., зняволеныя былі перавезены ў канцлагер у [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BA Майданку]. Хутчэй за ўсё, у той жа дзень Геня быў закатаваны ў газавай камеры разам з іншымі дзецьмі і састарэлымі, бо не працаваў.
Яго бацька быў накіраваны ў працоўны лагер у [[Вянява (гміна)|Веняве]], дзе на месцы разбураных яўрэйскіх могілак будаваўся спартыўны стадыён <ref name="Rodzina"></ref>. У сваім апошнім лісце да сваякоў, адпраўленым 19 сакавіка 1943 г., Шмуэль Жытамірскі пісаў толькі пра сябе, а гэта значыць, што ў той час іншых членаў сям'і ўжо не было ў жывых <ref name="życiorys"></ref>. Падрабязнасці смерці Шмуэля невядомыя. Хутчэй за ўсё ён быў застрэлены падчас [[Эрнтэфест|акцыі Эрнтэфест]] <ref name="Rodzina"></ref>.
==Ушанаванне памяці Геня==
На аснове рэканструкцыі гісторыі жыцця Геня Люблінскі цэнтр [https://pl.wikipedia.org/wiki/O%C5%9Brodek_%E2%80%9EBrama_Grodzka_%E2%80%93_Teatr_NN%E2%80%9D "Брама Гродcка - тэатр НН"] рэалізаваў шэраг праектаў, прысвечаных захаванню памяці аб яўрэйскай абшчыне Любліна.
У рамках праекта '''"Лісты ў гета"''' з 2001 года моладзь з Любліна рассылала лісты на выпадкова выбраныя адрасы дамоў, якія існавалі ў Люблінскім гета (большасць з іх былі знішчаны ў 1942 годзе нацыстамі) <ref>{{Cite web | url = https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| title = Listy do getta | accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Kamińsky | name = Mariusz | date = 13.03.2004| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Radio Lublin| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030105619/https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Потым лісты былі накіраваны адпраўшчыкам з анатацыямі "такога адраса няма" альбо "невядомы адрасат" <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. У 2002 годзе сярод атрымальнікаў гэтых лістоў упершыню з'явіўся '''Геня Жытамірскі''' <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. З 2005 года дадзены праект ужо пад назвай "Лісты да Геня" сканцэнтраваўся на гісторыі жыцця хлопчыка і праводзіцца ў рамках святкавання [[Дзень Памяці ахвяр Халакосту|Дня Памяці ахвяр Халакосту]] <ref>{{Cite web | url = http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/189425.html| title = «Listy do Henia» – Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Krzykała| name = Monika | date = 13.04.2006| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Portal organizacji pozarządowych| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYdQciB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
{{цытата|Немагчыма ўзгадаць 40 000 твараў люблінскіх ахвяр Халакосту. Памятайце хаця б адзін <ref name="Henio, Chaim"></ref>.}}
Пачынаючы з 2005 года, 19 красавіка, на прыступках банка Pekao па адрасе Krakowskie Przedmieście, 64 (да вайны тут знаходзілася сядзіба банка Народнай Гаспадаркі) была ўстаноўлена рэпрадукцыя апошняй фатаграфіі Геня - гэта тое самае месца, дзе хлопчык быў сфатаграфаваны ў 1939 годзе за два месяцы да пачатку вайны. Таксама была ўсталявана спецыяльная [[паштовая скрыня]], у якую ўсе госці – навучэнцы люблінскіх школ і іншыя выпадковыя жадаючыя маглі ўкінуць ліст адрасаваны хлопчыку <ref>{{Cite web | last name = Wilkowski| name =Marcin | author = |title = Powrót Henia Żytomirskiego| url = http://wilkowski.org/wp-content/uploads/downloads/2012/03/powrot_henia_zytomirskiego_wilkowski.pdf| journal = Kultura Współczesna| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = №1| pages = 202-211| date = | year = 2010| miesiąc = place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. У межах мерапыемства праводзяцца семінары для студэнтаў, накіраваныя на азнаямленне ўдзельнікаў з тэмай Халакосту праз прызму лёсу аднаго дзіцяці <ref>{{Cite web | last name = Miłkowska| name =Małgorzata | author = |title = Listy do Henia| url = http://cpe.poznan.pl/wp-content/themes/cpe/files/CPE_poradnik_metodyczny.pdf| journal = Poradnik metodyczny. Edukacja kulturowa| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = 34-51| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>.
'''«Азбука - дзеці ў лагеры Майданак».''' У 2003 г. у рамках праграмы ЕС [[Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці|"Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці"]] Цэнтр "Брама Гродска - тэатр" НН" у супрацоўніцтве з [[Дзяржаўным музей на Майданку|Дзяржаўным музеем на Майданку]] падрыхтаваў выставу "Азбука - дзеці ў лагеры Майданак". Выстава знаходзіцца ў лагернай [[Казарма|казарме]] № 53 і прысвечана чацвярым дзецям, якія былі зняволенымі лагера: яўрэям ''Гені Жытамірскаму'' і ''Галіне Грынштэйн'', польцы ''Яніне Бучэк'' і беларусу ''Пятру Кірышчэнка'' <ref>{{Cite web | last name = Ziębińska-Witek| name =Anna | author = |title = Reprezentacje «Wiedzy trudnej». Elementarz Tomasza Pietrasiewicza| url = https://docplayer.pl/7025523-Z-warsztatu-pracy-historyka-reprezentacje-wiedzy-trudnej-elementarz-tomasza-pietrasiewicza.html| journal = Historyka| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =T. XL| pages = 59-71| date = | year = 2010| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>. Прастора казармы сімвалічна падзелена на дзве часткі - "свет школы і азбукі" і "свет лагера". На выставе паказаны лёс дзяцей у канцлагеры, якіх гвалтоўна выкінулі з простага і наіўнага свету буквара і кінулі ў свет лагера ref>{{Cite web | url = http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| title =«Żyła sobie raz Elżunia»| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Grudzińska| name = Marta| date = | year = 2003| miesiąc = | praca = | publisher = Niecodziennik Biblioteczny| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304043145/http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| archivedate = 04.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Выстава на дадзены момант зачынена для наведвальнікаў <ref>{{Cite web | url = http://www.majdanek.eu/articles.php?acid=148| title =Elementarz – Dzieci w obozie na Majdanku| accessdate = 2015-02-21 | author = | last name = | name = | date = | year = | miesiąc = | praca = | publisher = Państwowe Muzeum na Majdanku| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WVCutlmk| archivedate = 21.02.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
Створаны два '''вэб-фотаальбомы''': адзін прысвечаны выключна хлопчыку, другі - яго сям'і. Нягледзячы на параўнальна невялікую колькасць матэрыялаў, альбомы маюць значную гістарычную каштоўнасць і адкрываюць вобразы жыцця яўрэяў у Любліне да вайны. Фотаздымкі прадстаўляюць цёплыя і сардэчныя адносіны ў сям'і Жытамірскіх і паказваюць сувязь паміж пакаленнямі (прагулка дзеда Фраіма з унукамі, развітанне з Лявонам у Палестыне, сямейныя сустрэчы і г.д.) <ref name="The Absent Jewish Child">{{Cite web | last name = Stańczyk| name =Ewa| author = |title = The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland| url = https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14725886.2014.951536#.VLFvIHvpzTA| journal = Journal of Modern Jewish Studies| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =Volume 13, Issue 3| pages = 360-380| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = en| accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Гэтыя інтэрнэт-альбомы суправаджаюцца папяровай брашурай '''«Геня. Гісторыя аднаго жыцця »'''<ref>{{Cite web | author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | title = Henio. Historia jednego życia| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19463&from=publication|wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2005| pages = 24| isbn =}}</ref>. Па словах Эвы Станчык, кніга нагадвае яўрэйскія "[[Кніга памяці|Кнігі памяці]]", дзе запісваліся імёны памерлых, але ў адрозненне ад іх яна створаная не яўрэямі <ref name="The Absent Jewish Child"></ref>.
18 жніўня 2009 г. Паўстаў '''профіль Геня ў сетцы Facebook'''. Мадэратарам выступіў Пётр Брожэк, супрацоўнік "Брама Гродска", які апублікаваў фатаграфіі і паведамленні на польскай мове ад імя хлопчыка. Калі замежнікі пачалі далучацца да Інтэрнэт-сяброў Геня, яны самі пераклалі паведамленні хлопчыка на іншыя мовы. У Цэнтры сабрана шмат інфармацыі пра Геня (у тым ліку фотаздымкі і лісты, дасланыя сваякамі з сям'і Жытамірскіх). На падставе гэтых матэрыялаў былі прапанаваныя тэксты, якія маглі б з'явіцца ў якасці аўтарскіх запісаў дзіцяці. Геня «апублікаваў» досыць простыя тэксты пра паўсядзённае жыццё, напрыклад:
{{цытата|Мне сем гадоў. У мяне ёсць мама і тата. У мяне ёсць маё любімае месца. Не ва ўсіх ёсць мама і тата, але ў кожнага ёсць сваё любімае месца. Сёння я вырашыў, што ніколі не з'еду з Любліна. Я застануся тут назаўсёды. У маім улюбёным месцы. З мамай і татам. У Любліне.}}
Гэты праект выклікаў гучную дыскусію аб [[этычны аспект|этычным аспекце]] стварэння вэб-сайта ад імя забітага дзіцяці. Адам Капцоўскі, гісторык з Любліна, быў асабліва супраць гэтай формы ўшанавання памяці ахвяр Халакосту. Аднак стрыечная сястра Геня Нэтта Авідар напісала ў пасце ў сваім профілі:
{{цытата|Мы спрабуем узнавіць яго жыццё ў гета са сведчанняў тых, хто выжыў, з дакументаў, з гісторыі Любліна падчас нацысцкай акупацыі. На падставе ўсіх крыніц мы спрабуем здагадацца, якім магло б быць яго сведчанне. Геня - гэта прадстаўнік, сімвал, вобраз. Яго фігура ўяўляе знішчэнне гістарычнай яўрэйскай супольнасці Любліна.}}
'''Профіль Геня''' - прыклад таго, як сайты сацыяльных сетак могуць быць паспяхова выкарыстаны ў адукацыйных мэтах <ref>{{Cite web | url = http://www.dw.de/young-holocaust-victim-has-over-1700-friends-on-facebook/a-4908523| title =Young Holocaust victim has over 1,700 friends on Facebook| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Vierecke | name = Linda | date = 19 listopada 2009| year = | miesiąc = | praca = | publisher = [[Deutsche Welle]]| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZHQ2MK| archivedate = 27.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref><ref>{{Cite web | url = http://mashable.com/2010/02/04/facebook-profile-holocaust-victim/| title =Facebook Profile For Holocaust Victim Brings History to Life| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Ehrlich| name = Brenna | date = 24 lutego 2010| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Mashable| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZKYGRO| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Геня сабраў максімальную колькасць сяброў для індывідуальнага профілю. У ліпені 2010 года профіль быў закрыты з-за правіла, якое забараняе ствараць запісы Facebook ад імя трэціх асоб <ref>{{Cite book | title = Animacja sieci w programie Ośrodka «Brama Grodzka – Teatr NN»| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2010| pages = 35| isbn =978-83-61064-18-3}}</ref>.
'''Комікс пра Геня.''' У 2012 годзе, праз 70 гадоў пасля ліквідацыі Люблінскага гета, гісторыя Геня Жытамірскага была прадстаўлена ў выглядзе чорна-белага [[Комікс|комікса]] '''"Прагулка"'''. Гэты асаблівы фармат быў абраны дзеля таго, каб дасягнуць мэтавай аўдыторыі - дзяцей і моладзі. У коміксе Геня шпацыруе з бацькам па Любліне. Шмуэль хоча пайсці да краўца, каб забраць школьную форму хлопчыка, але Геня аддае перавагу марожанаму. Па дарозе яны сустракаюцца з сябрамі, з якімі размаўляюць пра будучы выезд у Палесціну. У гэтай гісторыі няма гаворкі пра надыходзячую трагедыю. Толькі ў канцы кнігі з'яўляецца апошні фотаздымак хлопчыка з наступным каментарыем <ref>{{Cite web | last name = Szlachetka | name =Małgorzata | author = |title = Przypominać o Zagładzie. Spacer z Heniem po Lublinie| url = http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,48724,11338237.html| journal = Gazeta Wyborcza| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = | date = 14 marca 2012| year = | miesiąc = | place = | issn = | language = | accessdate = 2015-01-24 | odn =}}</ref>:
{{цытата|Месца, паказанае на фотаздымку на папярэдняй старонцы, знаходзіцца ў самым цэнтры Любліна. Яно нічым асаблівым не вылучаецца і не прыцягвае да сябе ніякай увагі. У ліпені 1939 года тут некалькі хвілін стаяў маленькі яўрэйскі хлопчык, Геня Жытамірскі. Бацька сфатаграфаваў яго. Здамак захаваўся. Геня быў забіты падчас акупацыі <ref>{{Cite book| title = Spacer|last name = Pałka| name = Maciej | last name2 = Konwerski| name2 = Karol | publisher = Dom Słów| place = Lublin| year = 2012| pages = 13| isbn =978-83-61064-32-9}}</ref>.}}
| |||