Геня Жытамірскі: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
афармленне
Радок 24:
|Rodovid =
}}
 
{{Пішу}}
'''Геня Жытамірскі''' ({{lang-pl|Henio Żytomirski}}, {{lang-he|הניו ז'יטומירסקי}}; [[25 сакавіка]] [[1933]], [[Люблін]] — [[9 лістапада]] [[1942]], канцэнтрацыйны лагер [[Майданак]]) — яўрэйскі хлопчык з Любліна, ахвяра [[Халакост|Халакосту]]. Паходзіў з [[Асіміляцыя (сацыялогія)|асіміляванай]] яўрэйскай сям'і. Калі пачалася [[Другая сусветная вайна]] яму было 6 гадоў. У 1941 г. яму і ўсёй яго сям’і давялося пераехаць у Люблінскае гета. У 1942 г. гета было ліквідавана, а некалькі тысяч люблінскіх яўрэяў, уключаючы Геню, былі забітыя. Дзякуючы мерапрыемствам, прысвечаным памяці халакосту люблінскіх яўрэяў, яго постаць стала адным з сімвалаў [[Халакост ў Польшчы|Халакосту ў Польшчы]]<ref>{{cite web|url = http://old.holocaust.uj.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=222:qlisty-do-heniaq-fotoreporta&catid=20:badania-postaw&Itemid=212&lang=en||title = „Letters to Henio” Photo Report |first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = 10.12.2010|month = |year = |work = |publisher = Centre for Holocaust Studies at The Jagiellonian University |location = |page = |pages = |at = |language = en |trans_title = |format = |doi = |archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtXPBzni |archivedate = 24.01.2015 |accessdate = 2015-01-24 |quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref><ref>{{ cite web | url = http://www.ushmm.org/m/pdfs/Publication_OP_2012-12.pdf| title = The Holocaust and Coming to Terms with the Past in Post-Communist Poland| accessdate = 2015-04-08 | first = | last = | author = Jolanta Ambrosewicz-Jacobs|authorlink = |coauthors = | date = 21.04.2012| month = | year = | work = Center for Advanced Holocaust Studies| publisher = United States Holocaust Memorial Museum| page = |pages =| language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6XdAPz6Dy| archivedate = 08.04.2015| quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref>.
 
Радок 36:
Дачка Фраіма Соня выйшла замуж за Юзафа Корнберга, а потым яны пасяліліся ў Казімежы Дольным. У 1936 годзе ў іх нарадзіўся сын Абрагам. Эстэр і Рахель – дзве іншыя дачкі Фраіма замуж не выйшлі <ref name="Rodzina"/>. Другі сын, Лявон (Іегуда), іміграваў у Палесціну ў 1937 годзе. Падобна як і яго бацька Фраім і брат Самуэль, Лявон быў прыхільнікам сіянісцкіх ідэй. Падчас эміграцыі ажаніўся з Ханай (дзявочае прозвішча Хохберг). Уся сям’я Жытамірскіх спрабавала выехаць у [[Палесціна|Палесціну]], але безвынікова. 1 верасня 1939 г. пачалася вайна. З усёй сям’і выжыў толькі Лявон Жытамірскі<ref name="Rodzina"/>
 
Падрабязнасці жыцця Гені Жытамірскага і яго сям’і сталі вядомыя, дзякуючы дачцы Лявона Нэтце Жытамірскай-Авідар, мастачцы з Ізраіля. У 2001 годзе яна прыехала ў Люблін і прывезла з сабой некалькі лістоў і фотаздымкаў з сямейнага альбома. У Любліне яна пазнаёмілася з супрацоўнікамі Цэнтра "«Брама Гродска - тэатрТэатр НН"NN», якія імкнуцца захаваць памяць аб яўрэйскім мінулым горада. Пасля размовы з імі яна вырашыла накіраваць у Люблін і іншыя дакументы з сямейнага архіву<ref>{{cite web | author = Aviva Lori| title = Letters to a dead Jewish child| url = https://www.haaretz.com/1.5014029| journal = Haaretz| oznaczenie = | wydanie = | strony = | date = 03.04.2008| rok = | miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = | miejsce = | issn = | id = | cytat = | language = en| accessdate = 2020-10-30 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180718055041/https://www.haaretz.com/1.5014029 | archivedate = 18-07-2018}}</ref>.
 
 
 
 
{{familytree/start}}
Радок 69 ⟶ 66:
 
== Ушанаванне памяці Гені ==
На аснове рэканструкцыі гісторыі жыцця Гені Люблінскі цэнтр «Брама Гродcка—тэатрГродска НН— Тэатр NN» рэалізаваў шэраг праектаў, прысвечаных захаванню памяці аб яўрэйскай абшчыне Любліна.
 
У рамках праекта «Лісты ў гета» з 2001 года моладзь з Любліна рассылала лісты на выпадкова выбраныя адрасы дамоў, якія існавалі ў Люблінскім гета (большасць з іх былі знішчаны ў 1942 годзе нацыстамі)<ref>{{Cite web | url = https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| title = Listy do getta | accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Kamińsky | name = Mariusz | date = 13.03.2004| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Radio Lublin| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030105619/https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Потым лісты былі накіраваны адпраўшчыкам з анатацыямі «такога адраса няма» альбо «невядомы адрасат»<ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. У 2002 годзе сярод атрымальнікаў гэтых лістоў упершыню з’явіўся Геня Жытамірскі<ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. З 2005 года дадзены праект ужо пад назвай «Лісты да Гені» сканцэнтраваўся на гісторыі жыцця хлопчыка і праводзіцца ў рамках святкавання [[Дзень Памяці ахвяр Халакосту|Дня Памяці ахвяр Халакосту]]<ref>{{Cite web | url = http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/189425.html| title = «Listy do Henia» – Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Krzykała| name = Monika | date = 13.04.2006| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Portal organizacji pozarządowych| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYdQciB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
Радок 77 ⟶ 74:
Пачынаючы з 2005 года, 19 красавіка, на прыступках банка Pekao па адрасе Krakowskie Przedmieście, 64 (да вайны тут знаходзілася сядзіба банка Народнай Гаспадаркі) была ўстаноўлена рэпрадукцыя апошняй фатаграфіі Гені — гэта тое самае месца, дзе хлопчык быў сфатаграфаваны ў 1939 годзе за два месяцы да пачатку вайны. Таксама была ўсталявана спецыяльная [[паштовая скрыня]], у якую ўсе госці — навучэнцы люблінскіх школ і іншыя выпадковыя жадаючыя маглі ўкінуць ліст адрасаваны хлопчыку<ref>{{Cite web | last name = Wilkowski| name =Marcin | author = |title = Powrót Henia Żytomirskiego| url = http://wilkowski.org/wp-content/uploads/downloads/2012/03/powrot_henia_zytomirskiego_wilkowski.pdf| journal = Kultura Współczesna| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = №1| pages = 202-211| date = | year = 2010| miesiąc = place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. У межах мерапыемства праводзяцца семінары для студэнтаў, накіраваныя на азнаямленне ўдзельнікаў з тэмай Халакосту праз прызму лёсу аднаго дзіцяці<ref>{{Cite web | last name = Miłkowska| name =Małgorzata | author = |title = Listy do Henia| url = http://cpe.poznan.pl/wp-content/themes/cpe/files/CPE_poradnik_metodyczny.pdf| journal = Poradnik metodyczny. Edukacja kulturowa| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = 34-51| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>.
 
У 2003 г. у рамках праграмы ЕС [[Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці|«Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці»]] Цэнтр «Брама Гродска — тэатрТэатр ННNN» у супрацоўніцтве з [[Дзяржаўным музей на Майданку|Дзяржаўным музеем на Майданку]] падрыхтаваў выставу «Азбука — дзеці ў лагеры Майданак». Выстава знаходзіцца ў лагернай [[Казарма|казарме]] №53 і прысвечана чацвярым дзецям, якія былі зняволенымі лагера: яўрэям Гені Жытамірскаму і Галіне Грынштэйн, польцы Яніне Бучэк і беларусу Пятру Кірышчэнка<ref>{{Cite web | last name = Ziębińska-Witek| name =Anna | author = |title = Reprezentacje «Wiedzy trudnej». Elementarz Tomasza Pietrasiewicza| url = https://docplayer.pl/7025523-Z-warsztatu-pracy-historyka-reprezentacje-wiedzy-trudnej-elementarz-tomasza-pietrasiewicza.html| journal = Historyka| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =T. XL| pages = 59-71| date = | year = 2010| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>. Прастора казармы сімвалічна падзелена на дзве часткі — «свет школы і азбукі» і «свет лагера». На выставе паказаны лёс дзяцей у канцлагеры, якіх гвалтоўна выкінулі з простага і наіўнага свету буквара і кінулі ў свет лагера<ref>{{Cite web | url = http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| title =«Żyła sobie raz Elżunia»| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Grudzińska| name = Marta| date = | year = 2003| miesiąc = | praca = | publisher = Niecodziennik Biblioteczny| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304043145/http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| archivedate = 04.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Выстава на дадзены момант зачынена для наведвальнікаў<ref>{{Cite web | url = http://www.majdanek.eu/articles.php?acid=148| title =Elementarz – Dzieci w obozie na Majdanku| accessdate = 2015-02-21 | author = | last name = | name = | date = | year = | miesiąc = | praca = | publisher = Państwowe Muzeum na Majdanku| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WVCutlmk| archivedate = 21.02.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
 
Створаны два вэб-фотаальбомы: адзін прысвечаны выключна хлопчыку, другі — яго сям’і. Нягледзячы на параўнальна невялікую колькасць матэрыялаў, альбомы маюць значную гістарычную каштоўнасць і адкрываюць вобразы жыцця яўрэяў у Любліне да вайны. Фотаздымкі прадстаўляюць цёплыя і сардэчныя адносіны ў сям’і Жытамірскіх і паказваюць сувязь паміж пакаленнямі (прагулка дзеда Фраіма з унукамі, развітанне з Лявонам у Палестыне, сямейныя сустрэчы і г.д.)<ref name="The Absent Jewish Child">{{Cite web | last name = Stańczyk| name =Ewa| author = |title = The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland| url = https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14725886.2014.951536#.VLFvIHvpzTA| journal = Journal of Modern Jewish Studies| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =Volume 13, Issue 3| pages = 360-380| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = en| accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Гэтыя інтэрнэт-альбомы суправаджаюцца папяровай брашурай «Геня. Гісторыя аднаго жыцця»<ref>{{Cite web | author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | title = Henio. Historia jednego życia| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19463&from=publication|wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2005| pages = 24| isbn =}}</ref>. Па словах Эвы Станчык, кніга нагадвае яўрэйскія «[[Кніга памяці|Кнігі памяці]]», дзе запісваліся імёны памерлых, але ў адрозненне ад іх яна створаная не яўрэямі <ref name="The Absent Jewish Child"/>.
Радок 85 ⟶ 82:
 
Гэты праект выклікаў гучную дыскусію аб этычным аспекце стварэння вэб-сайта ад імя забітага дзіцяці. Адам Капцоўскі, гісторык з Любліна, быў асабліва супраць гэтай формы ўшанавання памяці ахвяр Халакосту. Аднак стрыечная сястра Гені Нэтта Авідар напісала ў пасце ў сваім профілі:
{{цытата|Мы спрабуем узнавіць яго жыццё ў гета са сведчанняў тых, хто выжыў, з дакументаў, з гісторыі Любліна падчас нацысцкай акупацыі. На падставе ўсіх крыніц мы спрабуем здагадацца, якім магло б быць яго сведчанне. Геня - гэта прадстаўнік, сімвал, вобраз. Яго фігура ўяўляе знішчэнне гістарычнай яўрэйскай супольнасці Любліна.}}
 
Як лічыць выданне [[Deutsche Welle]], профіль Гені — прыклад таго, як сайты сацыяльных сетак могуць быць паспяхова выкарыстаны ў адукацыйных мэтах <ref>{{Cite web | url = http://www.dw.de/young-holocaust-victim-has-over-1700-friends-on-facebook/a-4908523| title =Young Holocaust victim has over 1,700 friends on Facebook| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Vierecke | name = Linda | date = 19 listopada 2009| year = | miesiąc = | praca = | publisher = [[Deutsche Welle]]| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZHQ2MK| archivedate = 27.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref><ref>{{Cite web | url = http://mashable.com/2010/02/04/facebook-profile-holocaust-victim/| title =Facebook Profile For Holocaust Victim Brings History to Life| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Ehrlich| name = Brenna | date = 24 lutego 2010| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Mashable| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZKYGRO| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Геня сабраў максімальную колькасць сяброў для індывідуальнага профілю. У ліпені 2010 года профіль быў закрыты з-за правіла, якое забараняе ствараць запісы Facebook ад імя трэціх асоб<ref>{{Cite book | title = Animacja sieci w programie Ośrodka «Brama Grodzka – Teatr NN»| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2010| pages = 35| isbn =978-83-61064-18-3}}</ref>.