Вікіпедыя

Мікалай II (імператар расійскі): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 219:
З 1902 па 1905 год распрацоўкай новага аграрнага заканадаўства на дзяржаўным роўні займаліся і дзяржаўныя дзеячы, і навукоўцы Расіі: Ул. І. Гурка, [[Сяргей Юльевіч Вітэ|С. Ю. Вітэ]], І. Л. Гарамыкін, А. В. Крывашэін, П. А. Сталыпін, П. П. Мігулін, {{нп3|Мікалай Мікалаевіч Кутлер|М. М. Кутлер|ru|Кутлер, Николай Николаевич}} і А. А. Каўфман. Пытанне скасавання абшчыны ставілася самым жыццём. У разгар рэвалюцыі М. М. Кутлер прапанаваў нават праект адчужэння часткі памешчыцкіх земляў.
 
З 1907 года пачалі ажыццяўляцца так званая [[сталыпінская аграрная рэформа|«сталыпінская» аграрная рэформа]]. Асноўным кірункам рэформы было замацаванне земляў, што перш знаходзіліся ў калектыўнай уласнасці {{нп3|сельскае грамадства|сельскай абшчыны|ru|Сельское общество}}, за сялянамі-ўласнікамі. Дзяржава таксама аказвала шырокае спрыянне куплі сялянамі памешчыцкіх земляў (праз крэдытаванне Сялянскім пазямельным банкам), субсідыявала агранамічную дапамогу. Пры правядзенні рэформы вялікая ўвага надавалася змаганню з цераспалосіцай (з’ява, пры якой селянін апрацоўваў мноства дробных палосак зямлі ў розных палях), заахвочвалася вылучэнне сялянам пляцовак «да аднаго месца» (адрубы, хутары), якое прыводзіла да істотнага падвышэння эфектыўнасці гаспадаркі. Рэформа, што патрабавала велізарнага аб’ёму землеўпарадкавальных прац, разгортвалася досыць павольна. Да [[Лютаўская рэвалюцыя|Лютаўскай рэвалюцыі]] ва ўласнасцьўласнасці сялян было замацавана не больш 20 % супольных земляў; так што вынікі рэформы, выяўна заўважныя і дадатныя, не паспелі выявіцца ў поўнай меры.
 
У [[1913]] годзе Расія (без уліку прывіслінскіх губерняў) знаходзілася на першым у свеце месцы па вытворчасці [[жыта]], [[ячмень|ячменю]] і [[авёс|аўса]], на трэцім (пасля [[Канада|Канады]] і [[ЗША]]) па вытворчасці [[пшаніца|пшаніцы]], на чацвёртым (пасля [[Трэцяя французская рэспубліка|Францыі]], [[Германская імперыя|Германіі]] і [[Аўстра-Венгрыя|Аўстра-Венгрыі]]) па вытворчасці бульбы<ref>[http://www.rus-sky.com/history/library/1913/1913_2.html Россия. 1913 год. Статистико-документальный справочник. Раздел «Экономика».]</ref>. Расія стала галоўным экспарцёрам сельскагаспадарчай прадукцыі, на яе долю даводзілася {{Дроб|2|5}} усяго сусветнага экспарту сельгаспрадукцыі. Ураджайнасць збожжа была ў 3 разы ніжэй англійскай ці германскай, ураджайнасць бульбы — ніжэй у 2 разы.
 
=== Ператварэнні ў ваеннай сферы ===
Ваенныя ператварэнні [[1905]]—[[1912]] гадоў праводзіліся пасля паразы Расіі ў [[руска-японская вайна|руска-японскай вайне]] [[1904]]—[[1905]] гадоў, якая выявіла сур’ёзныя нястачынедахопы ў цэнтральным кіраванні, арганізацыі, сістэме камплектавання, баявой падрыхтоўцы і тэхнічным абсталяванні арміі.
 
У першы перыяд ваенных ператварэнняў ([[1905]]—[[1908]]) было дэцэнтралізавана найвышэйшае ваеннае кіраванне (заснавана незалежнае ад Ваеннага міністэрства Галоўнае кіраванне Генеральнага штаба, створаны Савет дзяржаўнай абароны, генералы-інспектары былі падпарадкаваны непасрэдна імператару), скарочаны тэрміны службы (у пяхоце і палявой артылерыі з 5 да 3 гадоў, у іншых радах войскаў з 5 да 4 гадоў, на флоце з 7 да 5 гадоў), амалоджаны афіцэрскі склад; палепшаны побыт салдатаў і матросаў (харчаванне і рэчавае забеспячэнне) і матэрыяльнае становішча афіцэраў і звыштэрміновікаў.
 
[[Файл:Czar nikolai II visit riga 1910.jpg|thumb|250px|Мікалай II падчас візіту ў [[Горад Рыга|Рыгу]] (3 ліпеня [[1910]] года).]]
 
У другі перыяд ([[1909]]—[[1912]]), была праведзена цэнтралізацыя найвышэйшага кіравання (Галоўнае кіраванне Генштаба ўлучана ў склад Ваеннага міністэрства, скасаваны Савет дзяржаўнай абароны, генералы-інспектары падпарадкаваны ваеннаму міністру); за кошт слабых у баявым дачыненні рэзервовых і прыгонных армій узмоцнены палявыя арміі (лік ваенных карпусоў павялічыўся з 31 да 37), створаны пры палявых частках запас, які пры мабілізацыі вылучаўся для разгортвання другачарговых (улучаючы палявую артылерыю, інжынерныя і чыгуначныя войскі, часткі сувязі), створаны кулямётныя каманды ў палках і корпусныя авіяатрады, юнкерскія вучылішчы ператвораны ў ваенныя вучылішчы, якія атрымалі новыя праграмы, уведзены новыя статуты і навучанні. У [[1910]] годзе быў створаны [[Імператарскі ваенна-паветраны флот Расійскай імперыі|Імператарскі ваенна-паветраны флот]].
Радок 241:
Вось тэкст гэтага дакумента:
{{пачатак цытаты}}Дзякую за тваю тэлеграму, замірэнчую і сяброўскую. Тым часам, афіцыйнае паведамленне, перададзенае сёння тваім паслом майму міністру, было зусім у іншым тоне. Прашу вытлумачыць гэту нязгоду. Было б слушным перадаць аўстра-сербскае пытанне на Гаагскую канферэнцыю. Разлічваю на тваю мудрасць і сяброўства.{{канец цытаты}}
Нямецкі ўрад не злічыў патрэбным апублікаваць гэту тэлеграму ў шэрагу лістоў, якімі непасрэдна памяняліся абодва манархі падчас крызісу, што папярэднічаў вайне. <…> І якую жудасную адказнасць узяў на сябе імператар Вільгельм, пакідаючы без адзінага слова адказу прапанову імператара Мікалая! Ён не мог адказаць на такую прапанову інакш, як пагадзіўшыся на яе. І ён не адказаў таму, што хацеў войнывайны. <…> Гісторыя яму гэта залічыць. …што 29 ліпеня, імператар Мікалай прапанаваў перадаць аўстра-сербскую спрэчку ў міжнародны трацейскі суд; што ў гэты ж самы дзень імператар Франц-Іосіф пачаў варожыя дзеянні, аддаўшы загад бамбардзіраваць Белград; і што ў той жа дзень імператар Вільгельм старшыняваў у вядомым савеце ў Патсдаме, на якім была вырашана ўсеагульная вайна.
{{канец цытаты}}
</ref>). Вільгельм II не адказаў на гэту тэлеграму<ref name="Палеолог"/><ref>[http://militera.lib.ru/memo/english/buchanan/14.html Бьюкенен Дж. Мемуары дипломата. — М.: Международные отношения, 1991.](Глава 14)</ref><ref>[http://www.archive.org/stream/mymissiontorussi01buchuoft#page/200/mode/1up/search/+Hague G. Buchanan. «My Mission to Russia and other diplomatic memories», 1923](P.200)</ref><ref>История России. XX век: 1894—1939\ под ред. А. Б. Зубова — М.: Астрель-АСТ, 2010 (с.291)</ref>.
Радок 247:
Апазіцыйныя партыі і ў краінах Антанты, і ў Расіі (у тым ліку сацыял-дэмакраты) у пачатку ПСВ лічылі агрэсарам менавіта Германію. У. І. Ленін увосень 1914 года пісаў, што менавіта Германія развязала вайну, у зручны для яе час<ref>Ленин В. И. ПСС. Том 26. «Война и российская социал-демократия»):
{{пачатак цытаты}}
Нямецкая буржуазія, шырачы казкі пра абарончую вайну з яе боку, на справе выбрала найболей зручны, з яе пункту погляду, момант для Вайны, выкарыстаўшы свае апошнія ўдасканаленні ў ваеннай тэхніцы і папярэджваючы новыя ўзбраенні, ужо запланаваныя і прадвызначаныя Расіяй і Францыяй.
{{канец цытаты}}
</ref>.
Радок 253:
20 ліпеня 1914 года імператарам быў дадзены і да вечара таго ж дня апублікаваны маніфест пра вайну, а таксама іменны найвышэйшы ўказ, у якім ён, «не прызнаючы магчымым, па прычынах агульнадзяржаўнага характару, стаць зараз на чале нашых сухапутных і марскіх сіл, прызначаных для ваенных дзеянняў», загадваў вялікаму князю [[Мікалай Мікалаевіч Малодшы|Мікалаю Мікалаевічу]] быць Вярхоўным галоўнакамандуючым.
[[Файл:Николай II, В. Б. Фредерикс и великий князь Николай Николаевич в Ставке.jpg|thumb|250px|left|Мікалай II, міністр двара і ўдзелаў граф {{нп3|Уладзімір Барысавіч Фрэдэрыкс|У. Б. Фрэдэрыкс|ru|Фредерикс, Владимир Борисович}} (у цэнтры) і вялікі князь [[Мікалай Мікалаевіч Малодшы|Мікалай Мікалаевіч]] (справа) у Стаўцы. Верасень [[1914]] года.]]
Указамі ад 24 ліпеня 1914 года перапыняліся з 26 ліпеня заняткі [[Дзяржаўны Савет, (Расійская Імперыя)|Дзяржаўнага Савета]] і [[Дзяржаўная Дума Расійскай імперыі|Думы]]<ref>«Правительственный вестник», 27 июля ([[9 жніўня|9 августа]]) 1914, № 165, стр. 1.</ref>. 26 ліпеня выйшаў маніфест пра вайну з Аўстрыяй. У той жа дзень адбыўся найвышэйшы прыём членаў Дзяржаўнага Савета і Думы: імператар прыбыў да Зімовага палаца на яхце разам з Мікалаем Мікалаевічам і, увойдучы ў Мікалаеўскую залу, звярнуўся: «Германія, а потым Аўстрыя абвясцілі вайну Расіі. Той велізарны ўздым патрыятычных пачуццяў любові да Радзімы і адданасці прастолу, які як ураган пранёсся па ўсёй зямлі нашай, служыць у маіх вачах і, думаю, у вашых зарукай у тым, што наша вялікая матушка-Расія давядзе пасланую Панам Богам вайну да жаданага канца. <…> Упэўнены, што вы ўсё і кожны на сваім месцы дапаможаце мне перанесці пасланае мне выпрабаванне і што ўсе, пачынаючы з мяне, выканаюць свой абавязак да канца. ВелікВялік Бог Зямлі Рускай!»<ref>Цыт. паводле: «Правительственный вестник», 27 июля ([[9 жніўня|9 августа]]) 1914, № 165, стр. 2.</ref>. Пад канец сваёй зваротнай прамовы Старшыня Думы камергер {{нп3|Міхаіл Уладзіміравіч Радзянка|М. У. Радзянка|ru|Родзянко, Михаил Владимирович}}, сказаў: «Без адрознення думак, паглядаў і перакананняў Дзяржаўная Дума ад асобы Рускай Зямлі спакойна і цвёрда кажа свайму цару: „Адважвайцеся, гасудар, рускі народ з вамі і, цвёрда спадзеючыся на літасць Божую, не спыніцца ні перад якімі ахвярамі, пакуль вораг не будзе зламаны і вартасцьгоднасць Радзімы не будзе загароджана“».
 
Маніфестам ад 20 кастрычніка ([[2 лістапада]]) 1914 года Расія абвясціла вайну [[Асманская імперыя|Асманскай імперыі]]: «У беспаспяховым дагэтуль змаганні з Расіяй, імкнучыся ўсімі спосабамі памножыць свае сілы, Германія і Аўстра-Венгрыя звярнуліся да дапамогі атаманскага ўрада і залучылі ў вайну з намі аслепленую імі Турцыю. Турэцкі флот, які кіруецца германцамі, адважыўся вераломна напасці на наша Чарнаморскае ўзбярэжжа. Неадкладна пасля гэтага загадалі мы Расійскаму паслу ў [[Горад Стамбул|Цараградзе]], з усімі чынамі пасольскімі і консульскімі, пакінуць межы Турцыі. <…> Разам з усім народам рускім мы непахісна верым, што цяперашняе неразважнае ўмяшанне Турцыі ў ваенныя дзеянні толькі паскорыць фатальны для яе ход падзей і адкрые Расіі шлях да дазволувырашэння адпісаных ёй продкамі гістарычных заданняў на берагах [[Чорнае мора|Чорнага мора]]»<ref>Цыт. паводле: «Правительственный вестник», 21 октября ([[3 лістапада|3 ноября]]) 1914, № 249, стр. 1 (захаваны некаторыя асаблівасці арыгінальнага напісання).</ref>. Урадавы орган друку паведамляў, што 21 кастрычніка, «дзень усшэсця на прастол гасудара імператара прыняў у [[Горад Тбілісі|Тыфлісе]], у звязку з вайною з Турцыяй, характар народнага свята»<ref name="PrVest">«Правительственный вестник», 23 октября ([[4 лістапада|5 ноября]]) 1914, № 251, стр. 1.</ref>; у той жа дзень намеснікам была прынята дэпутацыя 100 найбольш вядомых [[Армяне|армян]] на чале з [[біскуп]]ам: дэпутацыя «прасіла {{нп3|Іларыён Іванавіч Варанцоў-Дашкоў|графа|ru|Воронцов-Дашков, Илларион Иванович}} кінуць да ступняў манарха Вялікай Расіі <…> пачуцці бязмежнай адданасці і гарачай любові вернападданага армянскага народа»<ref name="PrVest"/>; потым назвалася дэпутацыя мусульманаў-[[Суніты|сунітаў]] і [[Шыіты|шыітаў]].
 
У перыяд камандавання Мікалая Мікалаевіча цар некалькі разоў ездзіў у [[Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандуючага|Стаўку]] для нарад з камандаваннем (21 — 23 верасня, 22 — 24 кастрычніка, 18 — 20 лістапада); у лістападзе 1914 года таксама ездзіў на поўдзень Расіі і Каўказскі фронт.
 
Напачатку чэрвеня 1915 года становішча на франтах рэзка пагоршылася: быў здадзены [[Горад Пшэмысль|Перамышль]], горад-крэпасць, з велізарнымі стратамі захоплены ў сакавіку. Пад канец чэрвеня быў пакінуты [[Горад Львоў|Львоў]]. Усе ваенныя набыцці былі згублены, пачаліся страты ўласнай тэрыторыі Расійскай імперыі. У ліпені была здадзена [[Горад Варшава|Варшава]], уся [[Царства Польскае|Польшча]] і частка Літвы; сапернік працягваў наставацьнаступаць. У грамадстве загаварылі пра няздольнасць урада даць рады са становішчам.
 
Як з боку грамадскіх арганізацый, Дзяржаўнай думы, так і з боку іншых груповак, нават многіх вялікіх князёў загаварылі пра стварэнне «міністэрства грамадскага даверу».
 
У пачатку 1915 года арміяў арміі на фронце з’явілася вялікая патрэба ў зброі і боепрыпасах. Стала яснай патрэба поўнай перабудовы эканомікі ў адпаведнасці з вымогамі вайны. 17 жніўня Мікалай II зацвердзіў дакументы пра ўтварэнне чатырох Асобых нарад: па абароне, паліве, харчах і перавозках. Гэтыя нарады, што складаліся з прадстаўнікоў урада, прыватных прамыслоўцаў, членаў Дзярждумы і Дзяржсаветаз і ўзначальваліся адпаведнымі міністрамі, павінны былі з’яднаць высілкі ўрада, прыватнай прамысловасці і грамадскасці ў мабілізацыі прамысловасці пад ваенныя патрэбы. Найбольш галоўным з іх былобыла [[Асобая нарада па абароне]].
 
9 мая 1916 года, імператар у суправаджэнні сям’і, генерала [[Аляксей Аляксеевіч Брусілаў|Брусілава]] і інш., правёў агляд войскаў у [[Бесарабская губерня|Бесарабскай губерні]] уў горадзе [[Горад Бендэры|Бендэры]] і наведаў лазарэт, што размяшчаўся ў гарадской Аўдыторыі.
 
[[Файл:Николай 2 в Бендерах.jpg|thumb|250px|left|Імператар Мікалай II з візітам у Бендэрах наведвае лазарэт.]]
Радок 274:
 
=== Прыняцце Мікалаем II на сябе Вярхоўнага галоўнакамандавання Рускай арміяй ===
Пераацэнка вялікім князем [[Мікалай Мікалаевіч Малодшы|Мікалаем Мікалаевічам]] сваіх здольнасцей пацягнула ў выніку шэраг буйных ваенных памылак, а спробы адвесці ад сябе адпаведныя вінавачанні пацягнулі раздзіманне германафобіі і шпіёнаманіі. Адным з падобных найболей значных эпізодаў стала {{нп3|Сяргей Мікалаевіч Мясаедаў|справа падпалкоўніка Мясаедава|ru|Мясоедов, Сергей Николаевич}}, якая завяршылася пакараннем смерцю невінаватага. Мікалай Мікалаевіч у ёй гуляў першую скрыпку нароўні з [[Аляксандр Іванавіч Гучкоў|А. І. Гучковым]]<ref name="autogenerated1">''С. В. Фомин'' Золотой клинок Империи // Граф Келлер М.: НП «Посев», 2007 ISBN 5-85824-170-0, стр. 420</ref>. Камандуючы фронтам, з прычыны нязгоды суддзяў, не зацвердзіў прысуд, аднак лёс Мясаедава вырашыла рэзалюцыя Вярхоўнага галоўнакамандуючага вялікага князя Мікалая Мікалаевіча: «Усё адно павесіць!». Гэта справа, у якой вялікі князь гуляў першую ролю, пацягнула ўзмацненне выразна арыентаванай падазронасці грамадства і згуляла сваю ролю ў тым ліку ў майскім нямецкім пагроме 1915 года ў Маскве<ref name=autogenerated1/>. Ваенны гісторык {{нп3|Антон Антонавіч Кярсноўскі|А. А. Кярсноўскі|ru|Керсновский, Антон Антонович}} канстатуе, што да лета 1915 года «на Расію насунулася ваенная катастрофа», і менавіта гэта пагроза стала галоўнай прычынай Найвышэйшага рашэння пра зняцце Вялікага Князя з паста Галоўкаверха<ref name = Kers306>''[[Антон Антонавіч Кярсноўскі|А. А. Керсновский]] ''История Русской Армии. Т.3. С.306</ref>.
 
Мікалай II, які прыехаў 5 мая 1915 года ў Стаўку, адклаў свой ад’езд дамоў<ref>''С. В. Фомин'' Золотой клинок Империи // Граф Келлер М.: НП «Посев», 2007 ISBN 5-85824-170-0, стр. 429</ref>:
{{пачатак цытаты}}
Ці мог Я з’ехаць адсюль пры такіх цяжкіх акалічнасцях. Гэта было б зразумета так, што Я ўнікаю заставацца з Арміяй у сур’ёзныя моманты. Бедны М[ікалаша], расказваючы Мне ўсё гэта, плакаў у Маім кабінеце і нават спытаў Мяне, ці не думаю Я замяніць яго больш здольным чалавекам. Я не быў узбуджаны, Я адчуваў, што ён кажа менавіта то, што думае. Ён усё прымаўся МянеМне дзякаваць за тое, што Я застаўся тут, таму што Мая наяўнасць супакойвала яго ''асабіста''.
{{канец цытаты}}
Генерал [[Міхаіл Васільевіч Аляксееў|М. В. Аляксееў]], які прыязджаў у верасні 1914 года ў Стаўку, таксама быў «здзіўлены бязладзіцай, якая панавала там, разгубленасцю і маркотай. Абодва, і Мікалай Мікалаевіч, і Янушкевіч, разгубіліся ад няўдач Паўночна-заходняга фронту і не ведаюць, што распачаць»<ref>Записки Н. М. Романова // Красный архив. Т. 47-48. М.1931. С.162</ref>.
 
Няшчасці на фронце працягваліся: 22 ліпеня была здадзена Варшава, Коўна, былі падарваны ўмацаванні Брэста, немцы набліжаліся да Заходняй Дзвіны, была пачата эвакуацыя Рыгі. У такіх умовах Мікалай II вырашыў адхіліць Вялікага Князя, які не спраўляўся, і сам устаць на чале Рускай арміі. Паводле ацэнцы ваеннага гісторыка А. А. Кярсноўскага, такое рашэнне імператара было адзіным выйсцем<ref name = Kers306/>:
Радок 288:
{{OldStyleDate|5|верасня|1915|23|жніўня}} года Мікалай II прыняў на сябе званне Вярхоўнага галоўнакамандуючага, змяніўшы на гэтым пасту Вялікага князя [[Мікалай Мікалаевіч Малодшы|Мікалая Мікалаевіча]], які быў прызначаны камандуючым Каўказскім фронтам. Начальнікам штаба стаўкі Вярхоўнага галоўнакамандуючага быў прызначаны [[Міхаіл Васільевіч Аляксееў|М. В. Аляксееў]]. Неўзабаве стан генерала Аляксеева кардынальна змяніўся: генерал падбадзёрыўся, знікла яго трывога і поўная разгубленасць. Дзяжурны генерал у Стаўцы П. К. Кандзяроўскі нават падумаў, што з фронту прыйшлі добрыя весткі, што прымусілі начальніка штаба падбадзёрыцца, аднак прычына была іншай: новы Вярхоўны галоўнакамандуючы прыняў у Аляксеева даклад пра становішча на фронце і даў яму вызначаныя ўказанні; на фронт была дадзена тэлеграма, што «зараз ні кроку назад». Прарыў Вільня-Маладзечна было загадана ліквідаваць войскамі генерала Эверта. Аляксееў быў заняты прывядзеннем у выкананне загаду Гасудара<ref>''Кондзеровский П. К.'' В Ставке Верховного. 1914—1917. Париж. 1967, С.83</ref><ref>Очевидец. Ставка Верховного Главнокомандующего. Два приказа. С. 160—161</ref><ref>''С. В. Фомин'' Золотой клинок Империи // Граф Келлер М.: НП «Посев», 2007 ISBN 5-85824-170-0, стр. 434</ref>: {{quotation|Перад мной стаяў іншы чалавек. Замест нярвовага, разгубленага генерала Аляксеева знаходзіўся спакойны, упэўнены начальнік штаба Вярхоўнага, які прыводзіць у выкананне волю Галоўнакамандуючага, Рускага Імператара.|}}
 
Тым часам рашэнне Мікалая выклікала неадназначную рэакцыю, улічваючы, што супраць гэтага кроку выступалі ўсе міністры, а безумоўна падтрымала яго толькі Аляксандра Фёдараўна<ref name="ПерваяМироваяВойна">{{кніга|аўтар=А. И. Уткин|загаловак=Первая мировая война|месца=М.|выдавецтва=Алгоритм|год=2001|старонак=592|спасылка =http://militera.lib.ru/h/utkin2/index.html}}</ref>. Министр {{нп3|Аляксандр Васільевіч Крывашэін|А. В. Кривошеин|ru|Кривошеин, Александр Васильевич}} говорилгаварыў:
{{пачатак цытаты}}
Расія перажывала і цяжэйшыя часы, але ніколі не было часу, калі б усё магчымае было б зроблена для ўскладнення ўжо немагчымай сітуацыі… Мы сядзім на бочцы з порахам. Патрэбна адзіная іскра, каб усё ўзляцела ў паветра… Прыняцце імператарам камандавання арміяй — гэта не іскра, а цэлая свечка, кінутая ў гарматны арсенал.
Радок 302:
Да 1 студзеня 1917 года адбыліся змены і ў Дзяржаўным савеце. Мікалай выключыў 17 членаў і прызначыў новых.
 
19 студзеня ([[1 лютага]]) 1917 года ў Петраградзе адкрылася сустрэча высокапастаўленых прадстаўнікоў [[Антанта|саюзных дзяржаў]], якая ўвайшла ў гісторыю як {{нп3|Петраградская канферэнцыя|Петраградская канферэнцыя|ru|Петроградская конференция}} (''q.v.''): ад саюзнікаў Расіі на ёй былі дэлегаты [[Брытанская імперыя|Вялікабрытаніі]], [[Трэцяя французская рэспубліка|Францыі]] і [[Каралеўства Італія, (1861—1946)|Італіі]], якія таксама наведалі Маскву і фронт, мелі сустрэчы з палітыкамі розных палітычных арыентацый, з кіраўнікамі фракцый Думы; апошнія згоднена гаварылі кіраўніку брытанскай дэлегацыі пра немінучую [[Рэвалюцыя|рэвалюцыю]] — або знізу, або зверху (у форме палацавага перавароту)<ref>{{нп3|Апалон Барысавіч Давідсон|А. Б. Давидсон|ru|Давидсон, Аполлон Борисович}}. [http://vivovoco.astronet.ru/VV/PAPERS/HISTORY/FEBRUARY.HTM «Февраль 1917 года. Политическая жизнь Петрограда глазами союзников»] («Новая и новейшая история». № 1, 2007)</ref>.
 
=== Намёкі на магчымасць заключэння сепаратнага міру з непрыяцелем ===
Мікалай II, спадзеючыся на паляпшэнне сітуацыі ў краіне ў выпадку поспеху вясновага наступлення 1917 года (пра што дамовіліся на Петраградскай канферэнцыі), складаць сепаратны мір з праціўнікам не збіраўся — у пераможным завяршэнні вайны ён бачыў найважнейшы сродак умацавання трона. Намёкі на тое, што Расія можа пачаць перамовы пра заключэнне сепаратнага міру, былі дыпламатычнай гульнёй, якая вымусіла Антанту прызнаць патрэбу ўсталявання рускага кантролю над [[Чарнаморскія пралівы|Пралівамі]].
 
4 сакавіка 1915 года [[Сяргей Дзмітрыевіч Сазонаў|Сазонаў]] уручыў паслам {{нп3|Джордж Уільям Б'юкененБ’юкенен|Б'юкененуБ’юкенену|ru|Бьюкенен, Джордж Уильям}} і {{нп3|Жорж Марыс Палеалог|Палеалогу|ru|Палеолог, Жорж Морис}} памятную запіску, дзе гаварылася:
{{пачатак цытаты}}Ход [[Дарданэльская аперацыя|апошніх падзей]] прыводзіць яго вялікасць імператара Мікалая да думкі, што пытанне пра Канстанцінопаль і пралівы павінна быць даканцова вырашана адпаведна стагадовым імкненням Расіі. Любое рашэнне было б недастатковым і нетрывалым у выпадку, калі б горад Канстанцінопаль, заходні бераг Басфора, Мармуровага мора і Дарданэл, а таксама паўднёвая Фракія да лініі Энас — Мідыя не былі надалей уключаны ў склад Расійскай імперыі. Таксама частка азіяцкага ўзбярэжжа ў межах паміж Басфорам, ракой Скарыяй і пунктам на беразе Ізмідскага заліва, астравы Мармуровага мора, астравы Імбрас і Тэнедас павінны быць уключаны ў склад імперыі. Адмысловыя інтарэсы Францыі і Вялікабрытаніі ў паказаным раёне будуць старанна выконвацца.{{канец цытаты}}
Увесну 1916 года Старшыня Савета міністраў Б. В. Шцюрмер пісаў:{{пачатак цытаты}}Мне здавалася магчымым цяпер абвясціць Расіі і Еўропе пра дамову з нашымі саюзнікамі, Францыяй і Англіяй, пра саступку Расіі Канстанцінопаля, праліваў і берагавых палос. Уражанне, якое вырабіць у Расіі ажыццяўленне гістарычных запаветаў, будзе велізарнае. Вестка гэта можа быць выкладзена ў выглядзе ўрадавага паведамлення. Яго Вялікасць даведаўся адносна спосабаў магчымага выканання абвяшчэння саступкі нам Канстанцінопаля і праліваў. Я меў выпадак памяняцца думкай з пасламі Вялікабрытаніі і Францыі, якія не сустракаюць да гэтага перашкод.{{канец цытаты}}
 
== ПаданнеПадзенне манархіі ==
 
=== Нарастанне рэвалюцыйных настрояў ===
Радок 321:
Калектыў сучасных гісторыкаў на чале з А. Б. Зубавым у сваёй кнізе адзначаюць<ref>История России, XX век: 1894—1939\\под ред. А. Б. Зубова. — М., Астрель-АСТ, 2010</ref> (с.381):
{{пачатак цытаты}}
Сілы, апазіцыйныя Мікалаю II, рыхтавалі дзяржаўны пераварот, пачынаючы з 1915 года. Гэта былі і лідары розных палітычных партый, прадстаўленых у Думе, і буйныя ваенныя, і верхавіна буржуазіі, і нават некаторыя члены Імператарскай Сям’і. Меркавалася, што пасля адрачэння Мікалая II на пасад узыдзе яго непаўналетні сын [[Аляксей Мікалаевіч|Аляксей]], а рэгентам стане малодшы брат цара — [[Міхаіл Аляксандравіч, (сын Аляксандра III)|Міхаіл]]. Падчас Лютаўскай рэвалюцыі гэта задума пачала ажыццяўляцца.
{{канец цытаты}}
Са снежня 1916 года ў прыдворным і палітычным асяроддзі чакаўся «пераварот» у той ці іншай форме, магчымае адрачэнне імператара ў карысць Цэсарэвіча Аляксея пры рэгенцтве вялікага князя Міхаіла Аляксандравіча.
 
23 лютага 1917 года ў Петраградзе пачаўся страйк; праз 3 дня ён сталастаў ўсеагульнайусеагульным. Раніцай 27 лютага 1917 года адбылося паўстанне салдатаў Петраградскага гарнізона і далучэнне іх да страйкоўцаў; супраціў мяцяжу і хваляванням аказвала толькі паліцыя. У Маскве адбылося такое ж паўстанне. Імператрыца Аляксандра Фёдараўна, не ўсведамляючы сур’ёзнасці падзей, 25 лютага пісала мужу:
{{пачатак цытаты}}
Гэты «хуліганскі» рух, юнакі і дзяўчыны толькі для падбухторвання бегаюць з крыкамі, што ў іх няма хлеба, а працоўныя не даюць іншым працаваць. Было б вельмі холадна, яны, напэўна, засталіся б дома. Але ўсё гэта пройдзе і супакоіцца, калі толькі Дума будзе паводзіць сябе прыстойна<ref>ГА РФ. Ф. 601. Оп. 1. Д. 1151. Л. 490—493 (перевод с английского языка).</ref>.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Мікалай_II_(імператар_расійскі)"