Руская мова ва Украіне: Розніца паміж версіямі

| [[Выява:1872._Портрет_писателя_Владимира_Ивановича_Даля.jpg|thumb|120px|right|[[Уладзімір Іванавіч Даль]], складальнік тлумачальнага слоўніка вялікарускайвелікарускай мовы, нарадзіўся ў [[Луганск]]у]]

Большасць грамадзян Украіны валодае рускай мовай у той або іншай ступені. Як паказваецца ў даследаванні [[Інстытут сацыялогіі Нацыянальнай акадэміі навук Украіны|Інстытута сацыялогіі]] [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Нацыянальнай акадэміі навук Украіны]] (ИС НАНУ): «усе вынікі апытанняў сведчаць, што Украіна фактычна з'яўляецца двухмоўнай краінай»<ref name="panina01">[http://web.archive.org/web/20070927040907/http://dif.org.ua/modules/pages/files/us5.pdf Паніна Н. В. Українське суспільство 1994—2005: соціологічний моніторинг. — Київ, ТОВ «Видавництво Софія», 2005. — 69 с. —] ISBN 966-8075-31-5]</ref>.

[[Выява:Azbuka.jpg|thumb|right|300px|Першы рускі буквар — «Азбука» [[Іван Фёдараў|Івана Фёдарава]], выдадзеная ў [[1574]] годзе ў [[Львоў|Львове]]<ref>[http://www.edu.ru/index.php?page_id=178 Слово о первом букваре]</ref>]]Руская (або вялікарускаявелікаруская) мова як самастойная мова з'явілася ў [[XIV]] стагоддзі, але адрозненні паміж гаворкамі продкаў сучасных [[рускія|рускіх]], [[украінцы|украінцаў]] і [[беларусы|беларусаў]] у старажытнарускай мове абазначыліся яшчэ ў [[XII]]—[[XIII]] стагоддзях<ref>[http://www.ruscenter.ru/53.html Откуда он родом?]</ref>.

Першыя тэрыторыі з тых, што цяпер прыналежаць Украіне, увайшлі ў склад [[Маскоўская Русь|Маскоўскай Русі]] каля [[1500]] года — [[Севяршчина|Северскі край]] (паўночная частка цяперашніх [[Сумская вобласць|Сумскай]] і [[Чарнігаўская вобласць|Чарнігаўскай]] абласцей з гарадамі [[Чарнігаў]], [[Ноўгарад-Северскі]], [[Пуціўль]]) і будучая [[Слабажаншчина]] (усходняя частка сучаснай [[Сумская вобласць|Сумской вобласці]], [[Харкаўская вобласць]], поўнач [[Луганская вобласць|Луганскай]] і [[Данецкая вобласць|Данецкай]] абласцей). На тэрыторыі Севершчыны мелася аўтахтоннае рускамоўнае насельніцтва<ref>[[Радыё Свабода]] [http://www.svoboda.org/programs/civil/2004/civil.022704.asp Россия как цивилизация: горюны]</ref> — ''[[гаруны]]'' (у раёне [[Пуціўль|Пуціўля]]) і ''[[сеўрукі]]'' (у раёне [[Глухаў|Глухава]]), у говары якіх захаваліся таксама рысы палескіх гаворак украінскай і беларускай моў. На далучаных незасвоеных тэрыторыях з'яўляюцца носьбіты вялікарускіхвелікарускіх гаворак <ref>Абакумов А. У. [http://www.edrus.org/content/view/176/69/ Московитянский ли по своей сути русский язык?]</ref>. Пасля ўваходжання гэтых тэрыторый у склад [[Маскоўская Русь|Маскоўскай Русі]] ў мясцовых гарадах пераважавць стала вусная і пісьмовая руская мова, якая змяніла западнарускую пісьмовую мову, прынятую ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскам]].

Да канца [[XVIII]] стагоддзя ў выніку войнаў з [[Рэч Паспалітая|Рэччу Паспалітай]] у склад Расіі ўвайшоў асноўны масіў сучаснай тэрыторыі Украіны (за выключэннем Усходняй Галіцыі, Закарпацця і Паўночнай Букавіны), а ў выніку войнаў з [[Асманская імперыя|Асманскай імперыяй]] і яе васалам [[Крымскае ханства|Крымскім ханствам]] — Крым, Паўночнае Прычарнамор'е і Прыазоўе, у якіх практычна адсутнічала славянскае насельніцтва. У апошняй чвэрці [[XVIII]] стагоддзя, з далучэннем прычарнаморскіх і данецкіх стэпаў да Расіі, пачалося стыхійнае сялянскае і дзяржаўнае засваенне гэтых тэрыторый [[усходнія славяне|усходнімі славянамі]], выхадцамі з цэнтральных вялікарускіхвелікарускіх і ўкраінскіх губерняў, было заснавана большасць буйных гарадоў поўдня і ўсходу сучаснай Украіны: [[Запарожжа]] ([[1770]]), [[Дніпро]] ([[1776]]), [[Херсон]] і [[Марыўпаль]] ([[1778]]), [[Севастопаль]] ([[1783]]), [[Сімферопаль]] і [[Мелітопаль]] ([[1784]]), [[Мікалаеў, Мікалаеўская вобласць|Мікалаеў]] ([[1789]]), [[Адэса]] ([[1794]]), [[Луганск]] (аснова Луганскага завода — [[1795]]).