Вікіпедыя

Маёнтак Падароск: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
(удзельнік выдалены)
(выдаленае кароткае апісанне змен)
(удзельнік выдалены)
(выдаленае кароткае апісанне змен)
Радок 41:
== Гісторыя ==
[[Файл:Padarosk, Čačot. Падароск, Чачот (1919-39) (2).jpg|злева|250px|міні|Інтэр'ер сядзібы на старым фота]]
Першымі ўладальнікамі сядзібы хутчэй за ўсё былі прадстаўнікі рода Грабоўскіх.  З пачатку XIX ст. маёнткам валодалі Чачоты. У 1861 г. Альжбета Пухальская (дачка Канстанціна Чачота) адпісала маёнтак пляменніку Альбіну Чачоту з Асташына, а ад яго Падароск перайшоў ягонай дачцы Альжбеце (названай так у гонар сваёй хроснай маці).
Першымі ўладальнікамі сядзібы былі [[Чачоты]]. У 1854 годзе маёнтак у Падароску набыў сын вядомага філосафа [[Фларыян Бохвіц|Фларыяна Бохвіца]], [[Раман Бохвіц|Раман]]. Ён і перабудаваў сядзібны дом у стылі позняга класіцызму ў 1854—1856 гадах. Пры ім быў пабудаваны спіртзавод, вадзяны млын (не захаваўся), сукнавальня (захаваўся фундамент) і шмат іншага<ref name="ССГ">[http://nn.by/?c=ar&i=21481 Слаўнае сваёй гісторыяй мястэчка знаходзіцца на шляху з Горадні ў Берасьце. Фотарэпартаж.]</ref>. Пасля смерці Рамана маёнткам валодалі яго старэйшыя сыны і ўнукі<ref>[http://www.country-pavlinovo.narod.ru/index22.htm История рода Бохвицей] {{ref-ru}}</ref>.
 
У 1877 г. 22-гадовая Альжбета стала жонкай 33-гадовага Рамана Бохвіца, сына вядомага філосафа Фларыяна Бохвіца (1799–1865). У 1890 г. маёнтку Падароск, разам з маёнткамі Вярусін і Рудава, якія былі ўласнасцю Альжбеты Бохвіц, належала 1940 дзесяцін зямлі. Гэта быў адзін з найбольш добра арганізаваных маёнткаў Ваўкавыскага павета Гродзенскай губерні.
У савецкі час тут размяшчаліся звычайная і музычная школа, калгаснае праўленне, з 90-х гадоў будынак пуставаў і паступова старэў<ref name="БІР">[http://grodno.in/news/5558/ Бизнесмен из России спасает усадьбу в Подороске] {{ref-ru}}</ref>.▼
 
Апошнім уладальнікам маёнтка стаў сын Альжбеты і Рамана Атон Бохвіц (1880 – 1939) – выпускнік Сельскагаспадарчай акадэміі ў Празе. Ён быў арыштаваны ў 1939 г. і памёр у турме ў Ваўкавыску.
Да 2004 года ў будынку змяшчалася праўленне мясцовага СВК, а пасля таго, як іх выселілі, сядзіба каля дзесяці год стаяла безгаспадарнай і руйнавалася<ref name="ССГ"/>.
 
▲У савецкі час тут размяшчалісяспачатку звычайнаяразмяшчалася і музычнаясярэдняя школа,. Пазней будынак быў падзелены напалову паміж калгасным праўленнем і музычнай калгаснаешколай. праўленне,З зпачатку 90-х2004 гадоўг. будынак пуставаў і паступова старэў<ref name="БІР">[http://grodno.in/news/5558/ Бизнесмен из России спасает усадьбу в Подороске] {{ref-ru}}</ref>.
У 2014 годзе ўвесь комплекс набыў прадпрымальнік з Расіі Павел Падкарытаў за 120 тысяч даляраў. Ён плануе стварыць першы ў Беларусі музей шляхты і спадарожную яму турыстычную інфраструктуру<ref name="БІР"/>.▼
 
▲УПачынаючы 2014з 2012 г. будынак рыхтавалі да продажу а ў 2013 г. на годзеаўкцыёне ўвесь комплекс набыў прадпрымальнік з Расіі Павел Падкарытаў за 120 тысяч даляраў. Ён плануе стварыць першы ў Беларусі музей шляхты і спадарожную яму турыстычную інфраструктуру<ref name="БІР" />.
== Архітэктура ==
 
== Палац і іншыя пабудовы сядзібна-паркавага комплексу ==
[[Файл:Фрагмэнты агароджы сядзібы. в. Падароск.jpg|250px|міні|Фрагменты агароджы]]
Комплекс былога маёнтка ў Падароску раздзелены на дзве часткі дарогай з Ваўкавыска на Ружаны. На захад ад дарогі знаходзіцца абнесены агароджай палацава-паркавы комплекс (лічыцца гісторыка-культурнай каштоўнасцю), на ўсход ад дарогі – былы гаспадарчы двор, які гісторыка-культурнай каштоўнасцю не лічыцца. Ад уласна Падароска комплекс аддзелены рэчкай Зяльвянкай.
Аднапавярховы прамавугольны ў плане выцягнуты будынак мае сіметрычную кампазіцыю з двухпавярховай мураванай цэнтральнай часткай, вылучанай на галоўным фасадзе глыбокім [[порцік]]ам з трохвугольным [[франтон]]ам<ref name="ЛАЗ">{{кніга
 
|аўтар = [[Барыс Андрэевіч Лазука|Лазука Б.А.]]
Сядзібны дом з мезанінам, як мяркуецца, быў пабудаваны ў канцы XVIII ст. Грабоўскімі. Мясцовыя жыхары сцвярджалі, што раней на пячным дымаходзе палаца знаходзіўся металічны сцяжок з датай “1768”. Аднапавярховы прамавугольны ў плане выцягнуты будынак мае сіметрычную кампазіцыю з двухпавярховай мураванай цэнтральнай часткай, вылучанай на галоўным фасадзе глыбокім порцікам з трохвугольным франтонам, які быў прыбудаваны ў другой палове ХІХ ст. па праекце віленскага архітэктара Лубы<ref name="ЛАЗ">{{кніга|аўтар=[[Барыс Андрэевіч Лазука|Лазука Б.А.]]|частка=Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя|загаловак=Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданне=|месца=|выдавецтва=[[Беларусь, выдавецтва|Беларусь]]|год=2011|том=|старонкі=349|старонак=430|серыя=|isbn=978-985-01-0880-7|тыраж=}}</ref>. Драўляныя бакавыя крылы атынкаваныя і накрытыя высокімі вальмавымі дахамі. У рашэнні порціка спалучаюцца слупы, калоны, аркада (на першым паверсе), якая падтрымлівае шырокую тэрасу. Уваход аформлены паўратондай з балконам над ёй<ref name="ЛАЗ" />. Прамавугольныя вокны аздобленыя прафіляванымі ліштвамі. З тыльнага боку будынка знаходзілася тэраса с невысокай балюстрадай, якая не захавалася. Унутраная планіроўка анфіладна-калідорная, змененая ў пасляваенныя часы.
|частка = Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя
 
|загаловак = Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя
Па цэнтральнай восі галоўнага ўвахода ў дом размяшчаўся вестыбюль, адкуль вяла лесвіца на мезанін. Вестыбюль быў аздоблены вялікімі, ад падлогі да столі, люстрамі. На першым паверсе было дзесяць вялікіх пакояў. Цэнтральнае месца ў доме займаў вялікі хол з двума чырвонымі канапамі і сакратэрам. У гасцінай камін упрыгожвала конная скульптура Яна Савескага, а таксама партрэты прадстаўнікоў родаў Бохвіцаў і Чачотаў. Салон быў абстаўлены мэбляй у стылі ампір, а ў сталовай зале, які часам выкарыстоўвася як капліца, знаходзіўся вялікі авальны стол.
|арыгінал =
 
|спасылка =
З іншых будынкаў цалкам або часткова захаваліся былая аранжэрэя (у савецкі час малачарня), будынак былой сыраварні (пасля майстэрні, гаража), а таксама кузня.
|адказны =
|выданне =
|месца =
|выдавецтва = [[Беларусь, выдавецтва|Беларусь]]
|год = 2011
|том =
|старонкі = 349
|старонак = 430
|серыя =
|isbn = 978-985-01-0880-7
|тыраж =
}}</ref>. Драўляныя бакавыя крылы [[тынкоўка|атынкаваныя]] і накрытыя высокімі [[вальмавы дах|вальмавымі дахамі]]. У рашэнні [[порцік]]а спалучаюцца слупы, [[калона|калоны]], [[аркада, архітэктура|аркада]] (на першым паверсе), якая падтрымлівае шырокую [[тэраса|тэрасу]]. Уваход аформлены паў[[ратонда]]й з [[балкон]]ам над ёй<ref name="ЛАЗ"/>. Прамавугольныя вокны аздобленыя прафіляванымі [[ліштвы|ліштвамі]]. Унутраная планіроўка [[анфілада|анфіладна]]-калідорная.
 
== Парк ==
 
Акружае сядзібны дом цудоўны парк. Першапачаткова парк складаўся з партэрнай і пейзажнай частак, аб'яднаных двума пейзажнымі алеямі. Газон зпараднага боку дому меў форму прамавугольніка, акружанага дорогай. Пасярод яго знаходзілася гульнявая пляцоўка. Па перыметры газона ў цёплы час выстаўляліся расліны, якія раслі ў аранжэрэі (алоэ, агава, кактус і інш.). Найбольшыя экземпляры субтрапічных раслін выстаўляліся перад аранжэрэяй. У парку пераважаюць мясцовыя пароды дрэў: бяроза, клён, ліпа, акацыя і іншыя. Па стану на 1987 г. у парку было 23 віды дравесных раслін, сярод якіх былі елка, грэцкі арэх, лістоўніца, белая акацыя. Парадная частка двара і парк ахоплены з двух бакоў капітальнай цаглянай агароджай, слупы якой маюць арыгінальнае завяршэнне<ref>[http://by.holiday.by/skarb/872 Усадьба Бохвицев в деревне Подороск] {{ref-ru}}</ref>.
 
== Гаспадарчы двор ==
 
Забудова гаспадарчага двара пачала фарміравацца з 1860-х гг. і першапачаткова складалася з вінакурні і некаторых іншых каменных пабудоваў. Па стане на 1900 г. вінакураны завод належаў Елізавеце (Альжбеце) Бохвіц і выпрацоўваў бульбяны і збожжавы спірт коштам на 14835 руб., а таксама барды на 1200 руб. На заводзе працавала 8 чалавек, датай яго адкрыцця прапісаны 1887 г. Па дадзеных інвентара 1911 г. у маёнтку Рамана Атона Бохвіца было дзве вінакурні, цагельня, шкіпідарны завод, вадзяны млын, некалькі дамоў для работнікаў, кароўнік на 130 кароваў, аўчарня (2000 авечак), сараі. У гаспадарцы былі паравая малацілка, паравая машына для здабычы торфу, іншыя сельскагаспадарчыя прылады.
 
Асобна на ўзвышшы размяшчалася капліца з фамільнымі пахаваннямі. Захаваліся руіны крыпты, якая ў савецкі час выкарыстоўвалася як скотамагільнік.
 
Большая частка пабудоваў былога гаспадарчага двара сёння не выкарыстоўваецца. Спіртзавод (былая вінакурня) зачынены ў пачатку 2000-х гг.
 
== "Маёнтак Падароск" ==
 
Пасля выкупа сядзібна-паркавага ансамбля было створана прыватнае прадпрыемства “Маёнтак Падароск”, якое ставіць сваёй задачай аднаўленне ўсяго комплекса. Праведзеныя археалагічныя і архітэктурныя даследаванні, зроблены аналіз паркавых насажэнняў, адноўлена галоўная брама парка, прыстасаваныя да выкарыстання ў турыстычных мэтах былыя сыраварня і кузня. Вядзецца падрыхтоўка да пачатку аднаўлення галоўнага будынка комплекса і адкрыцця ў ім музея гісторыі беларускай шляхты.  
 
{{зноскі}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Маёнтак_Падароск"