Удзельнік:Чаховіч Уладзіслаў/Лондан: Розніца паміж версіямі

| Імя пры нараджэньнінараджэнні = Ivanauskaitė

| ПсэўданімыПсеўданімы = Lazdynų Pelėda

| Дата нараджэньнянараджэння = 16 верасьняверасня 1867

| Месца нараджэньнянараджэння = маёнтак Парагі, ЛетуваЛітва

| Дата сьмерцісмерці = 15 сакавіка 1926

| Месца сьмерцісмерці = маёнтак Парагі, ЛетуваЛітва

| Род дзейнасьцідзейнасці = пісьменьніцапісьменніца

| Гады актыўнасьціактыўнасці = 1898—1926

| Мова = летувіскаялітоўская

'''Сафíя Пшыбіляўскéне''' ([[ЛетувіскаяЛітоўская мова|па-летувіскулітоўску]]: ''Sofija Pšibiliauskienė'', пры нараджэньнінараджэнні Сафія Іваноўская (Іванаўскайце/Ivanauskaitė) 16 [[Верасень|верасьняверасня]] 1867, маёнтак Парагі, каля [[Шаўлі|Шаўляў]], [[ЛетуваЛітва]] -— 15 сакавіка 1926, маёнтак Парагі, [[ЛетуваЛітва]]) -— летувіскаялітоўская [[пісьменьніцапісьменніца]], сястра [[Марыя Ластоўская|Марыі Ластоўскай]]. Больш вядомая пад псэўданімампсеўданімам '''Lazdynų Pelėda''' (ЛазьдзíнуЛаздзíну Пялéда, тогэта бокзначыць ''Ляшчынная Сава'').

== ПсэўданімПсеўданім ==

Lazdynų Pelėda — унікальная зьяваз'ява ў гісторыі летувіскайлітоўскай літаратуры. ДзьвеДзве сястры Іваноўскія — Сафія Пшыбіляўскене і [[Марыя Ластоўская]] — з канца 19 ст. да 1926 годугода падпісвалі і публікавалі свае празаічныя творы — апавяданьніапавяданні, аповесьціаповесці, раманы — пад супольнай літаратурнай мянушкай — ЛазьдзінуЛаздзіну Пяледа<ref>Daujotytė, Viktorija. Lazdynų Pelėda: Rašytojos seserys. // Daujotytė, Viktorija. Parašyta moterų. — Vilnius, 2001.</ref>. Дакладнае аўтарства некаторых іх твораў дасюль не ўстаноўленае<ref> Ramunė Bleizgienė, Lazdynų Pelėda, http://www.xn--altiniai-4wb.info/index/details/1056</ref>. Лічыцца, што большая частка твораў напісаных пад супольным псэўданімампсеўданімам, належыць пяру Сафіі Пшыбіляўскене<ref> „''Objekto Nr. 10568 išsamus aprašymas''“. Lietuvos Respublikos kultūros vertybių registras.</ref>.

== ЖыцьцяпісБіяграфія ==

Сафія Пшыбіляўскене нарадзілася ў сям'і жамойцкага шляхціца Нікадэма Іваноўскага (Нікадэмас Іванаўскас, 1844-1931), [[Жывапісец|жывапісца]] і [[ПісьменьнікПісьменнік|пісьменініка]], які пісаў на [[Польская мова|польскай мове]]. Калі Сафіі было некалькі месяцаў, бацька паступіў у МюнхэнскуюМюнхенскую акадэмію выяўленчага мастацтва, таму ўся сям'я пераехала ў [[МюнхэнМюнхен]]. У 1871 годзе сям'я страціла частку даходаў ад маёнтку, бацька яшчэ не скончыў вучобу ў [[МюнхэнМюнхен|МюнхэнеМюнхене]], яшчэ некалькі месяцаў удасканальваў свае веды і навыкі ў [[Варшава|Варшаве]] і [[Кракаў|Кракаве]]. Сям'я вярнулася ў [[ЛетуваЛітва|ЛетувуЛітву]], але згарэў будынак сядзібы, таму сям'я пэўны час жыла ў [[Шаўлі|Шаўлях]], дзе бацька працаваў [[Мастак|мастаком]]. Аднак у тыя часы было цяжка выжыць ад мастацтва, таму ў 1877 сям'я вярнулася ў абноўленую сядзібу ў Парагах<ref>Laima Amatkevičiūtė. Lazdynų Pelėda. Visuotinė lietuvių enciklopedija, T. XI (Kremacija-Lenzo taisyklė). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2007.</ref>.

У 1891 годзе Сафія выйшла замуж за значна старэйшага шляхціца Рапаласа Пшыбіляўскіса, але іх сямейнае жыцьцёжыццё не было шчаслівым, бо сужэнцы, якія выпадкова зьвязалізвязалі лёс і стварылі сям'ю без каханьнякахання, хутка адчужыліся. Муж быў расчараваны, маючы замест хатняй гаспадыні рамантычную летуценьніцулетуценніцу. Сям'я распалася. Муж зьехаўз'ехаў у [[Злучаныя Штаты АмэрыкіАмерыкі|ЗША]], дзе і памёр. Застаўшыся адна з двума дзецьмі, Сафія працавала ў [[Аптэка|аптэцы]]. У 1902 годзе спрабавала скончыць жыцьцёжыццё [[Самагубства|самагубствам]]. З 1903 пачала актыўна займацца літаратурай у [[Вільня|Вільн]]<nowiki/>і<ref>Lietuvos albumas. Janina Markevičaitė, Liudas Gira, Adomas Kliučinskis –— Kaunas / Otto Elsner, Berlin, 1921 m.</ref>.

Літаратурная праца не прыносіла заробку. Сафія жыла ў нястачы. Даглядала за хворай на [[сухоты]] маці і за вялікай гаспадаркай. У незалежнай [[ЛетуваЛітва|ЛетувеЛітве]] пасьляпасля сьмерцісмерці маці пераехала ў [[КоўнаКаўнас|Коўну]], дзе працавала ў Карціннай галерэі імя Чурлёніса. Кволае здароўе, нястача і [[сухоты]] забралі жыцьцёжыццё пісьменьніцыпісьменніцы. Памерла ў 1926 у родным маёнтку Парагі<ref>Leopoldas Rozga. „Papilė širdyse ir likimuose", https://www.papile.lt/lt/iskilieji_zmones/sofija_psibiliauskiene.html</ref>.

== ТворчасьцьТворчасць ==

Свой першы твор - аповесьцьаповесць «Našlaitė» (Сірата) апублікавала ў 1898 годзе ў газэцегазеце «Ūkininkas». [[ПісьменьніцаПісьменніца]] таксама шмат друкавалася ў Varpas, Darbininkų balsas, Vienybė Lietuvninkų. Напісала шмат апавяданьняўапавяданняў, аповесьцяўаповесцяў. Найбольш вядомыя творы - «Ir pražuvo kaip sapnas», «Motulė paviliojo», «Klaida».

Творы, надрукаваныя пад псэўданімампсеўданімам Lazdynų Pelėda, амаль усе напісаныя Сафіяй Пшыбіляўскене (Сафіяй Іванаўскайце-Пшыбіляўскене). З 1908 яна перакладала з польскай на летувіскуюлітоўскую мову творы, напісаныя сястрой [[Марыя Ластоўская|Марыяй Ластоўскай]]. Сафія апрацоўвала іх і друкавала пад супольным псэўданімампсеўданімам ЛазьдзінуЛаздзіну Пяледа. Гэта вызначыла асноўную ролю Сафіі Пшыбіляўскене ў творчым хаўрусе, вядомым сяньнясяння пад імем Lazdynų Pelėda.

● Klaida: apysaka. –— VilniusKaunas: Sakalas, 19091939 / Lazdynų Pelėda- Sofija Pšibiliauskienė.

● Motulė paviliojo. –— BrooklynVilnius: GabijaValst. grož. lit. l-kla, 1951.

● MotulėPamotė: paviliojoapsakymas. –— Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 19511961.

● Pamotė:Motulė apsakymaspaviliojo. –— Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1961.

● MotulėStebuklingoji paviliojotošelė: apsakymai. –— Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1961.

● Stebuklingoji tošelėKlajūnas: apsakymai. –— Vilnius: Valst.Vaga, grož1967. lit. l-kla, 1961.

● KlajūnasStebuklingoji tošelė: apsakymai. –— Vilnius: Vaga, 19671972.

● Stebuklingoji tošelėKlajūnas: apysakos ir apsakymai. –— Vilnius: Vaga, 19721977.

● KlajūnasStebuklingoji tošelė: apysakos ir apsakymai. –— Vilnius: Vaga, 19771982.

● StebuklingojiIr tošelėpražuvo kaip sapnas: apysaka ir apsakymai. –— VilniusKaunas: VagaŠviesa, 19821990.

● KlajūnasRaštai. –T.1. — Vilnius: VagaStrazdas ir Vėgėlė, 19901914.

● RinktiniaiRaštai: raštai7t. –— KaunasVilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 19501954–1955<ref>Lazdynų Pelėda. Antologija, http://antologija.lt/</ref>.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІDEFAULTSORT:Пшыбіляўскене, Сафія}}

[[Катэгорыя:ЛетувіскіяПісьменніцы літаратаркіЛітоўскія]]

[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў ЛетувеЛітве]]

[[Катэгорыя:Памерлі ў ЛетувеЛітве]]