Квантавая гравітацыя: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Removing Loop_quantum_gravity.jpg, it has been deleted from Commons by Fitindia because: per c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Linfoxman.
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 1:
'''Квантавая гравітацыя''' — кірунак даследаванняў у [[Тэарэтычная фізіка|тэарэтычнай фізіцы]], мэтай якога з'яўляецца квантавае апісанне [[Гравітацыйнае ўзаемадзеянне|гравітацыйнага ўзаемадзеяння]] (і, у выпадку поспеху — аб'яднанне такім чынам [[Гравітацыя|гравітацыі]] з астатнімі трыма фундаментальнымі узаемадзеянняміўзаемадзеяннямі, гэта значыць, пабудова так званай «[[Тэорыя ўсяго|тэорыі ўсяго]]»).
 
== Праблемы стварэння ==
 
Нягледзячы на актыўныя даследаванні, тэорыя квантавай гравітацыі пакуль не пабудавана. Асноўная цяжкасць ўу яе пабудове заключаецца ў тым, што дзве фізічныя тэорыі, якія яна спрабуе звязаць разам — [[квантавая механіка]] і [[агульная тэорыя адноснасці]] (АТА), — абапіраюцца на розныя наборы прынцыпаў. Так, квантавая механіка фармулюецца як тэорыя, якая апісвае часавую эвалюцыю фізічных сістэм (напрыклад, [[атам]]аў або [[Элементарныя часціцы|элементарных часціц]]) на фоне вонкавай [[Прастора-час|прасторы-часу]]. У АТА вонкавай прасторы-часу няма — яна сама з'яўляецца дынамічнай зменнай тэорыі, якая залежыць ад характарыстык класічных сістэм, якія знаходзяцца ў ёй.
 
Пры пераходзе да квантавай гравітацыі як мінімум трэба замяніць сістэмы на квантавыя (гэта значыць зрабіць [[квантаванне]]), пры гэтым правая частка ўраўненняў Эйнштэйна — [[тэнзар энергіі-імпульсу]] матэрыі — становіцца квантавым аператарам. Сувязь, якая ўзнікае, патрабуе нейкага квантавання геаметрыі самой прасторы-часу, прычым фізічны сэнс такога квантавання абсалютна няясны і пакуль што праквантаваць прастору-час не ўдалося<ref>Больш таго, наіўны «рашотачны падыход» да квантавання прасторы-часу, як аказваецца, не дапускае правільнага гранічнага пераходу ў тэорыі калібровачных палёў пры імкненні кроку рашоткі да нуля, што было адзначана ў 1960-я гг. Брайсам Дэвітам і шырока ўлічваецца цяпер пры правядзенні рашотачных разлікаў у [[квантавая хромадынаміка|квантавай хромадынаміцы]].</ref>.
Радок 19:
У другім падыходзе робіцца спроба сфармуляваць квантавую тэорыю поля без прывязкі да прасторава-часавага фону, прастора і час па гэтай тэорыі складаюцца з дыскрэтных частак. Гэтыя маленькія квантавыя ячэйкі прасторы пэўным чынам злучаны адна з адной, так што на малых маштабах часу і даўжыні яны ствараюць стракатую, дыскрэтную структуру прасторы, а на вялікіх маштабах плаўна пераходзяць у непарыўную гладкую прастору-час. Хаця многія касмалагічныя мадэлі могуць апісаць паводзіны [[Сусвет]]у толькі пачынаючы з [[Планкаўскі час|планкаўскага часу]] пасля [[Вялікі выбух|Вялікага выбуху]], петлявая квантавая гравітацыя можа апісаць сам працэс выбуху, і нават зазірнуць далей. Петлявая квантавая гравітацыя, магчыма, дасць магчымасць апісаць усе часціцы [[Стандартная мадэль|Стандартнай мадэлі]].
 
Асноўнай праблемай тут з'яўляецца выбар каардынат. Можна сфармуляваць і агульную тэорыю адноснасці ў бескаардынатнай форме (напрыклад, з дапамогай знешніх форм), аднак вылічэнне Рыманавага тэнзара ажыццяўляецца толькі ў канкрэтнай метрыцы. Любаш Мотль — адзін з самых актыўных і дасціпных прапагандыстаў [[Тэорыя струн|тэорыі струн]] — з гэтай нагоды выказаўся так, што казаць, напрыклад, пра «фонавую незалежнасць» прапагатара [[спінавая сетка|спінавай сеткі]] петлявой тэорыі гравітацыі без ўказанняуказання адзінкавага стану — тое ж самае, што вылічаць [[рад Тэйлара]] ў кропцы х<sub>0</sub> без указання х<sub>0</sub>.
 
Яшчэ адной перспектыўнай тэорыяй, якая здымае пярэчанне Л. Мотля, з'яўляецца прычынная дынамічная трыянгуляцыя. У ёй прасторава-часавая [[мнагастайнасць]] будуецца з элементарных эўклідавых [[сімплекс]]аў ([[трохвугольнік]], [[тэтраэдр]], пентахор) з улікам [[прынцып прычыннасці|прынцыпу прычыннасці]]. Чатырохмернасць і псеўдаэўклідавасць прасторы-часу ў макраскапічных маштабах ўу ёй не пастулюецца, а з'яўляецца вынікам тэорыі.
 
== Гл. таксама ==