Афганістан: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Іван Булва (размовы | уклад) |
Іван Булва (размовы | уклад) |
||
Радок 123:
=== Прырода ===
[[Выява:Afghan topo en.jpg|thumb|200px|Тапаграфія Афганістана]]
Афганістан — зямля гор, якія займаюць каля 4/5 ягонай плошчы. З паўночнага ўсходу — ад высозных [[Памір]]у і [[Каракарум]]у — на паўднёвы захад цягнуцца хрыбты [[Гіндукуш|Гіндукуша]], з самым высокім пунктам краіны, гарой [[Нашак]] (7 452 м). На ўсходзе велічныя хрыбты падзеленыя ўрадлівымі далінамі, на захад горы робяцца ніцымі і сухімі, паступова пераходзячы ў [[Іранскае нагор’е]] і далей у плато [[Рэгістан]]а і раўніну ўпадзіны Сістан. Поўнач краіны займае [[Бактрыйская нізіна]] з самім нізкім пунктам краіны на беразе Амудар'і у правінцыі [[Джаўзджан (правінцыя)|Джаўзджан]] (258 м). Крайні паўночны усход — зямля гор-асілкаў — адрозніваецца высокай сейсмічнасцю
[[File:Scenic view in western Afghanistan-2011.jpg|thumb|left|Суседзі: пустынныя горы і зялёная даліна ракі. Заходні Афганістан]]
[[Клімат]] разнастайны, высока ў гарах тэмпература [[студзень|студзеня]] складае −15 °C, а ў [[ліпень|ліпені]] рэдка ўзнімаецца вышэй за 0 °C. Узімку Памір і Гіндукуш апранаюць сапраўдны снежны кажух. [[Лета]] найцяплейшае ў пустынных абшарах упадзіны Сістан, даліне Амудар'і і Джэлалабадскай катлавіне (паўсюль сярэрняя тэмпература ліпеня вышэй за +30 °C)
[[File:Вадим Чуприна-Кабул VADIM CHUPRINA © Kabul 04.jpg|thumb|Рака Кабул у [[Кабул]]е, 1982]]
Рэкі поўначы Афганістана належаць да басейна [[Амудар'я|Амудар'і]], таму іх гаспадарчае выкарыстанне ў адроджаным Афганістане можа балюча адбіцца на і без таго хворай экалогіі краін Сярэдняй Азіі. Рэкі паўднёвага захаду належасць да басейна
[[File:Afghanistan's Grand Canyon.jpg|thumb|Вялікі каньён у нацыянальным парку Бандзі-Амір]]
Горны рэльеф і засушлівы клімат прадвызначылі тое, што большая частка Афганістна занята малапрадукцыйнымі землямі: пяскамі, камяністымі паверхнямі, горнымі і паўпустыннымі пашамі. Урадлівыя і шчыльная населеныя толькі рачныя даліны. [[сельская гаспадарка|Сельскагаспадарчыя]] землі займаюць каля 12 % плошчы; [[лес|лясы]] — толькі каля 3 %. Пераважна хваёвыя лясы з елкі і лістоўніцы растуць у асноўным на паўночным усходзе на вышынях ад 2000 да 3000 метраў, найбольшай лясістасцю адрозніваецца правінцыя [[Нурыстан (правінцыя)|Нурыстан]].<ref>https://cropwatch.unl.edu/documents/Forests%20of%20Afghanistan.pdf</ref> Упадзіна Сістан і [[Рэгістан]]
Жывёльны свет Афганістана багаты і адрозніваецца па рэгіёнах. У гарах усходу жывуць мядзведзь, [[снежны барс]], памірскі горны баран; Бактрыйская нізіна славіца мноствам птушак, з млекакормячых тут маюцца вожыкі, грызуны сямейства гоферавых і шакалы; на поўдні і паўднёвым захадзе сустракаюцца газэлі, дзікі, мангусты, а вось гепардаў больш няма. Да эндэмічных відаў адносяцца афганская ляцяга і афганскі снежны уюрок.▼
▲Жывёльны свет Афганістана багаты і адрозніваецца па рэгіёнах. У гарах усходу жывуць мядзведзь, [[снежны барс]], памірскі горны баран; Бактрыйская нізіна славіца мноствам птушак, з млекакормячых тут маюцца вожыкі, грызуны сямейства гоферавых і шакалы; на поўдні і паўднёвым захадзе сустракаюцца
Справа аховы прыроды ў Афганістане яшчэ не выведзена на належны ўзровень. Тым не менш, маюцца тры нацыянальных паркі: Вахан, Нурыстан і Бандзі-Амір. Апошні да савецкага ўварвання быў вельмі папулярны сярод турыстаў.▼
▲Справа аховы прыроды ў Афганістане яшчэ не выведзена на належны ўзровень. Тым не менш, маюцца тры нацыянальных паркі: Вахан, Нурыстан і Бандзі-Амір. Апошні да савецкага ўварвання быў вельмі папулярны
== Гісторыя ==
|