Удзельнік:DBatura/Чарнавік: Розніца паміж версіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 53:
}}
{{Вайна ў Лівіі}}
'''Лівійскі крызіс'''<ref>[https://web.archive.org/web/20141221001922/http://eeas.europa.eu/crisis-response/where-we-work/libya/index_en.htm "Libya – Crisis response"], European Union.</ref><ref>Fadel, L. [https://www.npr.org/blogs/parallels/2014/08/26/343444450/libyas-crisis-a-shattered-airport-two-parliaments-many-factions "Libya's Crisis: A Shattered Airport, Two Parliaments, Many Factions".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150426075812/http://www.npr.org/blogs/parallels/2014/08/26/343444450/libyas-crisis-a-shattered-airport-two-parliaments-many-factions |date=2015-04-26 }}</ref> ({{lang-ar|الأزمة الليبية}}) — серыя [[Вайна|ўзброеных канфліктаў]] у ходзе барацьбы за палітычную ўладу ў [[Лівія|Лівіі]]. Падзеі пачаліся як частка [[Арабская вясна|Арабскай вясны]] з пачатку выступленняў супраць лідара краіны [[Муамар Кадафі|Муамара Кадафі]], пасля звяржэння якога разгарэлася супрацьстаянне ўнутры былой апазіцыі. Канфлікты былі шматграннымі з некалькімі бакамі, якія ваявалі з-за этнаплемянных, палітычных, ідэалагічнай і эканамічных рознагалоссяў пад моцным уплывам замежных сіл. Баявыя дзеянні прывялі да нестабільнасці па ўсёй краіне, дзясяткам тысяч ахвяр, зніжэння аб’ёму вытворчасці ў найважнейшай для Лівіі нафтавай прамысловасці. Ускосны ўрон быў панесены таксама iншымi краiнамi, пацярпелымі ад наплыву мігрантаў і тэрарыстычнай пагрозы. У перыяд крызісу Лівія фактычна перастала існаваць як [[дзяржава]]<ref>[https://www.foreignaffairs.com/articles/libya/2019-02-18/obamas-libya-debacle Obama's Libya Debacle. How a Well-Meaning Intervention Ended in Failure] // ''Foreign Affairs'', 2015</ref>. Падзеі ў краіне паказалі спрэчнасць дарэчнасці міжнародных ваенных інтэрвенцый, прадэманстравалі неэфектыўнасць афіцыйнай дыпламатыі і неабходнасць стварэння нефармальных дыялогавых арганізацый, якія дзейнічалі бы сумесна з [[ААН]]. Наступствы грамадзянскай вайны ў Лівіі сталі міжнароднай праблемай, якаяі запатрабавалазапатрабавалі сумеснага рашэння<ref name="вынiкi">[https://www.hse.ru/news/expertise/446641108.html Итоги революции: как «арабская весна» обернулась для Ливии десятилетней зимой]</ref>.
 
У крызісу вылучаюцца тры асобных этапа. На [[Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011)|першым этапе (2011)]] ішла [[грамадзянская вайна]] паміж урадам Муамара Кадафі і сіламі лівійскай апазіцыі, што пры падтрымцы замежных інтэрвентаў завяршылася звяржэннем дзеючага рэжыму<ref>[http://news.rambler.ru/14859877/ Сатановский: На планете больше не существует государства «Ливия»] {{Wayback|url=http://news.rambler.ru/14859877/ |date=20150222181211 }}</ref>{{Пераход|Першы этап}}. У [[Узброеныя сутыкненні ў Лівіі (2011—2014)|другi этап (2012—2014)]] адбыўся фактычны распад краіны на шэраг самастойных дзяржаўных утварэнняў, а таксама працягваліся ваенныя сутыкненні паміж рознымі фракцыямі і групоўкамі<ref>[http://lenta.ru/articles/2013/10/07/liberty/ Гуляй-пустыня — Как живется Ливии в условиях анархической конфедерации] // Лента.ру, 07.10.2013</ref>{{Пераход|Другі этап}}. Іх барацьба прывяла да стварэння двух лівійскіх урадаў у гарадах [[Трыпалі]] і [[Табрук]], з чаго пачаўся [[Грамадзянская вайна ў Лівіі (з 2014)|трэці этап (2014—2020)]]<ref>[https://web.archive.org/web/20140221182322/http://www.libyaherald.com/2014/02/14/general-hafter-announces-coup-politicians-react-with-scorn-order-his-arrest/#axzz2tIQINLHq General Hafter announces coup; politicians react with scorn, order his arrest | Libya Herald]</ref><ref>{{cite web | url=https://www.theguardian.com/world/2014/jul/27/libya-western-citizens-leave-civil-war | title=Libya: western countries urge citizens to leave as civil war intensifies | publisher=The Guardian | date=July 27, 2014 | accessdate=August 19, 2014 | author=Stephen, Chris}} {{cite web | url=http://www.mirror.co.uk/news/uk-news/libya-civil-war-royal-navy-3972105 | title=Libya civil war: Royal Navy evacuates more than 100 Britons as Embassy closes | publisher=Daily Mirror | date=August 3, 2014 | accessdate=August 19, 2014 | author=Lyons, James; White, Stephen}} {{cite web | url=http://www.middleeasteye.net/news/migrants-flee-libyas-new-civil-war-1361768166 | title=Traffickers cash in on Libya's new civil war | publisher=Middle East Eye | date=August 4, 2014 | accessdate=August 19, 2014 | author=Porsia, Nancy}}</ref>{{Пераход|Трэці этап}}. Бакамі канфлікту і міжнароднай супольнасцю былі зроблены шматлікія спробы пакласці канец ваенным дзеянням і аб’яднаць краіну. Толькі ў [[2020]]—[[2021]] гадах атрымалася дасягнуць рэальнага перамір’я, адначасова сфармаваўшы адзіны часовы ўрад. Тым не менш, сітуацыя ў Лівіі ўсё яшчэ застаецца напружанай з-за прысутнасці замежных узброеных фарміраванняў і жадаючых працягнуць вайну{{Пераход|Пасляваеннае становішча}}.