|
Нацыянальная эканоміка Афганістана практычна поўнасцю залежыць ад замежнай дапамогі, таму галоўным напрамкам знешнеэканамічнай дзейнасці Кабульскай адміністрацыі з’яўляецца прыцягненне ў эканоміку краіны міжнародных інвестыцый, фінансавай і эканамічнай дапамогі, якая здзяйсняецца па каналах ААН, прамымі фінансавымі ўнёскамі ў бюджэт, а таксама вялікім лікам замежных няўрадавых арганізацый. Найбуйнейшымі донарамі з’яўляюцца ЗША, Японія, Еўрасаюз, Германія, Сусветны Банк, Азіяцкі банк развіцця, іншыя краіны і міжнародныя арганізацыі. Афганскім кіраўніцтвам гарантуецца бяспека прадпрымальніцтва, заахвочванне, абарона і гарантыя прыватных інвестыцый, а таксама недатыкальнасць уласнасці.
Адметная негатыўная рыса эканомікі апошніх гадоў — павелічэнне ценявога сектара (вытворчасць наркатычных сродкаў). Пасля ўварвання войскаў ЗША і НАТА вытворчасць наркотыкаў павялічылася ў некалькі разоў і працягвае расці. У Афганістане вырабляецца больш за 90 % опіума, які паступае на сусветны чорны рынак. Паводле падлікаў (2017) вырошчваннем [[Мак снатворны|опіумнага маку]] занята каля 400 тыс. афганскіх сялян.<ref>https://www.politifact.com/factchecks/2017/apr/04/ted-yoho/yoho-afghanistan-poppy-growth-way/</ref> Плошча опіумных плантацый складае больш за 200 тыс. га. У штогадовым дакладзе ўпраўлення ААН па наркотыках і злачыннасці (UNODC), апубліканым у канцы 2000-х, сцвярджалася, што «яшчэ ні адна краіна ў свеце, акрамя Кітая сярэдзіны XIX стагоддзя, не рабіла столькі наркотыкаў, колькі сучасны Афганістан». Паводле той жа крыніцы, экспарт апіятаў з Афганістана ацэньваўся лічбай у дыяпазоне ад 1,2 да 2,1 млрд $, што больш за афіцыйны экспарт краіны.https://www.unodc.org/documents/crop-monitoring/Afghanistan/20210217_report_with_cover_for_web_small.pdf Пераважна на афганскай зямлі раскінуўся [[Залаты Ветах]] — міжнародная тэрыторыя вырошвання опіумнага маку, што таксама уключае суседнія раёны Пакістана і АфганістанаІрана і мае адпаведную форму.
{{main|Залаты Ветах}}
=== Вытворчасць наркотыкаў ===
У канцы жніўня 2008 года Упраўленне ААН па наркотыках і злачыннасці (UNODC) апублікавала свой штогадовы даклад аб вытворчасці опіумнага маку ў Афганістане, у якім сцвярджаецца: «Яшчэ ні адна краіна ў свеце, акрамя Кітая сярэдзіны XIX стагоддзя, не рабіла столькі наркотыкаў, колькі сучасны Афганістан».
Пасля ўварвання войскаў ЗША і НАТА вытворчасць наркотыкаў павялічылася ў некалькі разоў, (цытата — вытворчасць наркотыкаў падвойваецца практычна кожны год)<ref>[http://www.regnum.ru/news/517442.html «производство наркотиков удваивается практически каждый год» — интервью посла Узбекистана в России Бахтияра Исламова ИА REGNUM]</ref>. У прыватнасці — вытворчасць наркотыкаў павялічылася ў ходзе афганскай вайны пад эгідай НАТА ў 40<ref>[http://web.archive.org/web/20140106193854/http://news.mail.ru/politics/16372727/?frommail=1 Neue Solidarität: Для спасения планеты Западу нужна дружба с Россией — Новости Политики — Новости Mail.Ru]</ref> раз (з 2001 па 2014), паводле іншых дадзеных з 2001 па 2008 год вытворчасць апіятаў і гераіну ў Афганістане вырасла ў 2-2,5 раза<ref>[http://www.narkotiki.ru/ocomments_6613.html НАРКОТИКИ.РУ | О наркоситуации в Российской Федерации: новые вызовы и угрозы]</ref>. Сёння Расія і краіны ЕС з’яўляюцца галоўнымі ахвярамі гераіну, які паступае з Афганістана<ref name=" Arlacchi">[http://rian.ru/defense_safety/20100607/243451823.html РФ и ЕС должны «перекрыть кран» афганским наркотикам, заявляет эксперт]</ref>. Адзначаюць, што бурны рост спажывання наркотыкаў у Расіі ў апошнія дзесяць гадоў адбыўся менавіта за кошт наркатрафіку з Афганістана<ref name=" Arlacchi" />
Паводле дадзеных UNODC, у Афганістане вырабляецца ўжо больш за 90 % опіума, які паступае на сусветны рынак. Плошча опіумных плантацый складае 193 тыс. га. Даходы афганскіх «наркабаронаў» ў 2007 годзе перавысілі 3 млрд долараў, што, паводле розных ацэнках, складае ад 10 % да 15 % афіцыйнага ВУП Афганістана. Плошча пасеваў опіумнага маку ў Афганістане зараз пераўзыходзіць плантацыі кокі ў Калумбіі, Перу і Балівіі, разам узятых. У 2006 годзе ў краіне было выраблена 6100 тон опіуму, а ў 2007 — рэкордны ўраджай у 8000 тон<ref>[http://www.afghanistan.ru/doc/10896.html Афганистан.ру — в Афганистане за 2007 год собран рекордный урожай опиума]</ref>.
Пры гэтым, на поўначы і ў цэнтры, якія кантралююцца ўрадам Хаміда Карзая, вырабляецца толькі 20 % афганскага опіуюмнага маку, а астатняя доля — у паўднёвых правінцыях на мяжы з Пакістанам — зоне дзеянняў войскаў НАТА і талібаў. Галоўны цэнтр вытворчасці наркотыкаў — правінцыя Гільменд, аплот руху Талібан<ref>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1196722 Американцы идут к талибам с мечом] (Коммерсантъ, 3 июля 2009)</ref>, дзе плошча пасадак склала 103 тыс. га<ref>{{cite web
| author = Александр Ъ-Габуев
| datepublished = 29 августа 2007
| url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=799362
| title = Мак всему голова// Афганистан продолжает наращивать производство опиума
| publisher = Газета «[[Коммерсантъ]]» № 155 (3731)
| accessdate = 2009-06-25
| lang = ru
| archiveurl = http://www.webcitation.org/616fA43vK
| archivedate = 2011-08-21
}}</ref>
<ref>{{cite web
| datepublished = 28 августа 2007
| url = http://top.rbc.ru/society/28/08/2007/115120.shtml
| title = ООН: В 2007 г. Афганистан произвел 93 % всего опиума в мире
| publisher = [[РБК]]
| accessdate = 2009-06-25
| lang = ru
| archiveurl = http://www.webcitation.org/616fCd6js
| archivedate = 2011-08-21
}}</ref>.
Афганістан афіцыйна знаходзіцца пад патранатам Міжнародных сіл садзейнічання бяспекі ў Афганістане (ISAF) (якому ЗША перадалі гэтую адказнасць пасля афіцыйнага завяршэння ваенных аперацый), але міжнародныя сілы так і не змаглі ўзяць пад кантроль усю тэрыторыю Афганістана, абмяжоўваючы свой рэальны ўплыў у асноўным Кабулам і наваколлем.
Паводле дадзеных ААН, каля 90 % наркотыкаў, якія паступаюць у Еўропу, маюць афганскае паходжанне. ISAF, са свайго боку, на словах заяўляе, што яго войскі праводзяць у Афганістане аперацыю па падтрыманні міру і гатовыя дапамагаць афганскаму ўраду ў вырашэнні наркапраблемы, але гэта перш за ўсё і ў асноўным яго ўласная задача.
Вырошчванне маку часцяком з’яўляецца адзінай крыніцай даходаў для афганскіх сялян<ref>{{cite web
| author = Георгий Зотов
| datepublished = 30 августа 2006
| url = http://gazeta.aif.ru/online/aif/1348/40_01
| title = Афганская доза России
| publisher = [[Аргументы и факты]] № 35 (1348
| accessdate = 2009-06-25
| lang = ru
| archiveurl = http://www.webcitation.org/616hBuOZc
| archivedate = 2011-08-21
}}</ref>.
Афганістан — самы буйны ў свеце вытворца опіума; вырошчванне маку скарацілася на 22 % і 157000 гектараў ў 2008 годзе, але застаецца на гістарычна высокім узроўні; неспрыяльныя ўмовы для вырошчвання ў 2008 годзе знізілі колькасць сабранага ўраджаю да 5500 тон, на 31 % у параўнанні з 2007 годам. Калі б увесь ураджай быў перапрацаваны, атрымалася б каля 648 тон чыстага гераіну. Талібан і іншыя антыўрадавыя групоўкі ўдзельнічаюць непасрэдна ў вытворчасці опіуму і атрымліваюць прыбытак ад гандлю ім. Опіум з’яўляецца ключавой крыніцай даходаў Талібану ў Афганістане<ref name = "Unian_Taliban_Narkotiki">[http://www.unian.net/rus/news/news-337656.html «Талибан» готовит захват мирового рынка наркотиков]</ref>. У 2008 годзе даход Талібану ад продажу наркотыкаў склаў 470 мiльёнаў долараў<ref name = "Unian_Taliban_Narkotiki"/>. Паўсюдная карупцыя і нестабільнасць у дзяржаве перашкаджаюць мерам па барацьбе з наркотыкамі. Большая частка гераіну, які рэалізуецца ў Еўропе і Усходняй Азіі, праведзена з афганскага опіуму<ref>{{cite web
|author = WorldFactbook
|datepublished = 10 сентября 2009
|url = http://www.worldfactbook.org/
|title = Afghanistan
|publisher = [[WorldFactbook]]
|accessdate = 2009-09-10
|lang = engl}}</ref>.
Дырэктар казахстанскай кансалтынгавай арганізацыі «Група ацэнкі рызык» Дасым Сатпаеў сцвярджае, што наркотыкі вырабляюць афганскія групы, апазіцыйныя руху Талібан. Падтрымліваючы іх, НАТА заплюшчвае вочы на іх наркатычную дзейнасць<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/russian/radio/radio_vecher/2010/04/100401_vecher_afghanistan_drugs.shtml Как остановить поток наркотиков из Афганистана?]</ref>. Майкл Бернстам, прафесар Стэнфардскага ўніверсітэта, мае меркаванне што Талібан «забараняў наркотыкі і жорстка караў», ажыццяўляючы рэпрэсіі супраць вытворцаў наркотыкаў. Ён абвінаваціў НАТА ў «гуманітарным плане» да насельніцтва, якое вырабляе наркотыкі<ref name="bbc.co.uk"/>.
Кіраўнік ФСКН Расіі Віктар Іваноў на канферэнцыі ў Маскве заявіў аб катастрафічным росце вытворчасці гераіну, павелічэнні пасяўных плошчаў опіумнага маку ў 30 разоў, што сведчыць аб неплацежаздольнасці бягучай палітыкі міжнароднай супольнасці ў дадзеным рэгіёне<ref>[http://www.pravda.ru/news/world/15-05-2014/1208113-afgan-0/ Взрывной рост наркопроизводства в Афганистане ]</ref>.
== Узброеныя сілы ==
| 