Інстытут мовазнаўства НАНБ: Розніца паміж версіямі

Інстытут быў створаны 2.11.1929 рашэннем Прэзідыума [[АН БССР]] на базе мовазнаўчых кафедр і камісій, якія існавалі ў складзе [[Інбелкульт|Інстытута беларускай культуры]]; між іншым, Інстытут навуковай мовы быў перайменаваны ў Тэрміналагічную камісію. Таксама ў склад Інстытута ўвайшлі адпаведныя камісіі нацсектараў Інбелкульта<!--удакладніць-->. Першапачатковы склад Інстытута: 1) тэрміналагічная камісія; 2) камісія па складанню слоўніка жывой беларускай мовы; 3) дыялекталагічная камісія; 4) камісія па складанню гістарычнага слоўніка беларускай мовы; 5) правапісная камісія. Першы склад кіраўніцтва ІнстутутуІнстытута (з 2.11.1929): дырэктар [[С. Некрашэвіч]], намеснік [[Я. Лёсік]], вучоны сакратар [[П. Бузук]].

Неўзабаве пасля стварэння, у выніку [[рэпрэсіі ў БССР 1929-1931|рэпрэсій 1929–1931 гг.]], амаль усе значныя супрацоўнікі ІнстытутуІнстытута былі арыштаваныя (з ліпеня 1930), а выкарыстанне прац рэпрэсаваных мовазнаўцаў было забаронена. Прэзідыум [[АН БССР]] на паседжанні 30.10.1930 усклаў часовае кіраўніцтва Інстытутам на [[Язэп Мацюкевіч|Я. Мацюкевіча]], які дагэтуль там не працаваў, а новых супрацоўнікаў рэкамендаваў браць «з настаўніцтва, знаёмых з мовазнаўчай працай». Практычна, праца ІнстытутуІнстытута была спынена з-за нястачы кадраў. У лютым 1931 у Інстытуце працавалі 6 чалавек<ref name="fn1">Запрудскі. Да перадгісторыі... С.111.</ref>.

Інстытут быў <u>паўторна створаны</u> 29.3.1931 рашэннем Прэзідыума [[АН БССР]] у сувязі з «перабудовай структуры» Акадэміі; дырэктарам быў прызначаны [[П. Бузук]] (25.4.1931). Вучоным сакратаром у 1932 быў [[П. Юргелевіч]]. У сакавіку 1933 кіраўніцтва КПБ прыняло пастанову аб «ідэалагічных зрывах» у працы [[АН БССР]] (гл.таксама: [[рэпрэсіі ў СССР 1933-1934]]). Новым дырэктарам стаў [[І. Дварчанін]] (3.7.1933). Пасля ідэалагічнай кампаніі ў друку супраць Бузука і Мацюкевіча ў 1933, Інстытут пацярпеў новыя кадравыя страты ў студзені 1934 пасля праверкі выканання сакавіцкай пастановы ЦК КПБ(б) 1933 датычна ІнстытутуІнстытута мовазнаўства.

У ліпені 1935 у сувязі са «змяненнем структуры» АН БССР пастановай ЦК КПБ(б) Інстытут быў уведзены ў склад аб'яднанага [[Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі|ІнстытутуІнстытута літаратуры, мастацтва і мовы]] пад часовым кіраўніцтвам Вольскага. Рэальнай падставай для такой пастановы сталася, відаць, рэзкае скарачэнне колькасці навуковых кадраў пасля палітычных рэпрэсій пачатку 1930-х гадоў. У 1936 – 1937, да новай хвалі рэпрэсій, Інстытут літаратуры, мастацтва і мовы ўзначальваў А. Александровіч. У 1937 некаторы час абавязкі дырэктара інстытута выконваў Р. В. Краснеўскі, а з 1937 па 1952 дырэктарам быў В. В. Барысенка. У 1940 Інстытут складаўся з дзвюх секцый (літаратуры і мовы) і працаваў над 5-цю навуковымі тэмамі, з якіх тры былі мовазнаўчага профілю: 1) беларуска-рускі слоўнік; 2) вывучэнне беларускіх народных гаворак; 3) удасканаленне беларускага правапісу.

== Кіраўніцтва ІнстытутуІнстытута ==

[[Катэгорыя:Інстытуты Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Мовазнаўства]]

[[Катэгорыя:Інстытуты нацыянальных моў|Беларусі]]