Казацтва: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 2:
{{значэнні|Казакі}}
[[Image:Józef Brandt - Wesele kozackie.jpg|thumb|Казацкае вяселле, карціна Ё.Брандта]]
'''Казакі'''
== Казакі ў ВКЛ ==
Казакі
[[Выява:Sergiy Vasylkivskiy- Cossack.jpg|thumb|Запарожскі казак]]
Казацтва
Першыя звесткі пра казакоў [[ВКЛ]] (у расійскіх крыніцах называліся «чаркасы») адносяцца да канца XV ст. У [[1489]]
3 разгортваннем на [[Украіна|Украіне]] вясною [[1648]]
Дзейную спробу стварыць сапраўды беларускае казацтва зрабіў магілёўскі праваслаўны шляхціц [[Канстанцін Вацлаў Паклонскі|К.
Частка беларускага насельніцтва далучылася да ўкраінскага казацкага войска [[Іван Нічыпаравіч Залатарэнка|Залатарэнкі]], якое ў пэўным сэнсе беларусізавалася, але працягвала дзейнічаць на Беларусі ў інтарэсах Хмяльніцкага. У студзені [[1656]]
Адначасова з Нячаем у цэнтральнай Беларусі дзейнічала казацка-сялянскае войска на чале з наказным беларускім палкоўнікам [[Дзяніс Мурашка|Д.Мурашкам]]. 3 восені [[1656]] рэзідэнцыяй Мурашкі было мястэчка [[Ігумен]], летам [[1657]] яна была перанесена ў в. [[Камень]]. Афіцыйна
Разам з такімі буйнымі казацкімі ўтварэннямі, як палкі Паклонскага, Нячая і Мурашкі, у час вайны 1654—1667
Як добрых ваяўнікоў казакоў ахвотна наймалі на службу князі і магнаты, для службы ў сваіх гарадах і замках. У час цяжкай абарончай вайны з Маскоўскім царствам вялікі князь літоўскі [[Жыгімонт Аўгуст]] афіцыйна прыняў пэўную колькасць запарожскіх казакоў на дзяржаўную службу. Так
Казакамі называлі таксама від лёгкай кавалерыі ў войску [[ВКЛ]], блізкі да [[Пяцігорцы|пяцігорцаў]], які прыйшоў на змену [[Гусары|гусарам]] пасля трансфармацыі апошніх у цяжка ўзброеную конніцу. Узнікненне казацкай кавалерыі адносіцца да XVI ст., а найбольшага росквіту яна дасягнула ў час войнаў 2-й паловы XVII ст. У XVI ст. казацкі рыштунак складаўся з панцыра, шышака, шаблі, сагайдака і рагаціны або сякеры. У XVII ст. засцерагальны рыштунак казацкай кавалерыі значна скараціўся або адсутнічаў зусім, замест сагайдака распаўсюджанне атрымалі пісталеты, па-ранейшаму на ўзбраенні засталіся шабля і рагаціна. Асноўнай базай для камплектавання казацкай конніцы была дробная шляхта, якая не мела дастаткова сродкаў, каб узброіцца па-гусарску. Паводле рашэння соймікаў з [[1654]]
== Маскоўская дзяржава ==
У [[Масковія|Маскоўскай дзяржаве]] казацтва
== У Беларусі ==
У адрозненне ад Украіны і Расійскай дзяржавы ў Беларусі не было
Беларускіх казакоў як этнасу не было. Існавалі толькі вайсковыя фармаванні казацкага тыпу, якія ўзніклі ва ўзброеных сілах Вялікага Княства Літоўскага ў ХVІ стагоддзі. Гэта былі аддзелы конніцы, узброеныя «па-казацку». Звычайна яны мелі панцыр, прылбіцу, [[сагайдак]] (лук з калчанам), шаблю, рагаціну. З ХVІІ стагоддзя, каб не блытаць з украінскімі казакамі, іх часта называлі панцырнымі.
Радок 36:
Яшчэ ў [[1648]]—[[1649]] гадах сярод кіраўніцтва казацкай старшыны [[Запарожская сеч|Запарожскага войска]] паўстала ідэя інкарпарацыі ўсходняй часткі Беларусі ў склад казацкай дзяржавы. З гэтаю мэтай [[Багдан Хмяльніцкі]] засылаў сюды казацкія загоны, каб падбухторваць сялянаў, рабаваць гарады, паступова далучаючы беларускія паветы. Пасля [[1654]] года, калі на [[Пераяслаўская рада|Пераяслаўскай радзе]] Украіна была задзіночаная з [[Маскоўскае царства|Маскоўскім царствам]], гэтая палітыка стала па сутнасці прамаскоўскай.
У 19
== Сучаснасць ==
Радок 43:
== Літаратура ==
* Горобець В. М., «Білорусь козацька: Полковник Іван Нечай та українське змагання за Південно-Східну Білорусь (1655—1659)», м. Київ, 1998 р.;
* Похилевич, Д.
* Сагановіч, Г. Войска Вялікага княства Літоўскага ў XVI—XVII
* Сагановіч, Г. Невядомая вайна: 1654—1667.
* Чаропка, С. Казакі / Станіслаў Чаропка // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя: У 2 тамах / Рэдкалегія: Г.
== Спасылкі ==
|