Аляксандр Іосіфавіч Фядута: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
(удзельнік выдалены) (выдаленае кароткае апісанне змен) |
(удзельнік выдалены) (выдаленае кароткае апісанне змен) |
||
Радок 1:
{{Вучоны}}
'''Аляксандр Іосіфавіч Фядута''' (нар. {{ДН|3|11|1964}}, [[Гродна]]) — беларускі палітычны аглядальнік і аналітык, літаратуразнавец, доктар філалогіі (PhD Phililogy)<ref>[http://nashaniva.by/?c=ar&i=193396 Аляксандр Фядута атрымаў доктарскую ступень у Ягелонскім універсітэце] // nashaniva.by, 02.07.2017</ref>, сябра [[Беларуская асацыяцыя журналістаў|Беларускай асацыяцыі журналістаў]], [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза беларускіх пісьменнікаў]] і [[Беларускі ПЭН-цэнтр|Беларускага ПЭН-цэнтра]], ганаровы член ПЭН-цэнтра Літвы
== Біяграфія ==
Вучыўся ў сярэдняй школе № 15 [[Гродна]]. Скончыў рускае аддзяленне філалагічнага факультэта [[Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы|Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы]] (1986). У 1986—1991 гадах працаваў настаўнікам рускай мовы і літаратуры ў гродзенскай школе № 20.
У 1991 годзе перайшоў на [[камсамол]]ьскую работу, быў сакратаром ЦК [[Ленінскі Камуністычны саюз моладзі Беларусі|ЛКСМБ]] па пытаннях студэнцкай моладзі, першым сакратаром ЦК Саюза моладзі Беларусі. Быў сябрам [[Камуністычная партыя Савецкага Саюза|КПСС]] (1991), [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасці|Рэспубліканскай партыі працы і справядлівасці]] (1993
Быў актывістам прэзідэнцкай выбарчай кампаніі [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|
Працаваў у асноўных недзяржаўных выданнях, крытычных да ўладнага курсу: з сакавіка
[[Кандыдат навук|Кандыдат філалагічных навук]] (1997), тэма дысертацыі: «''Читатель в творческом сознании А. С. Пушкина''
У 2006 годзе журналістка «Белорусских новостей» Алена Наважылава выкрыла факты выкарыстання яе тэкстаў пад прозвішчам Фядуты ў амерыканскай газеце «Новое русское слово»<ref>https://naviny.by/rubrics/society/2006/11/20/ic_articles_116_148731</ref>. У выніку Фядута папрасіў прабачэння ў Наважылавай і «Белорусских новостей»<ref>https://naviny.by/rubrics/society/2006/11/20/ic_news_116_262442</ref>.▼
Сустаршыня Грамадскага навукова-аналітычнага Цэнтра «Беларуская перспектыва» (1995—1998). Член Беларускага аб’яднання «Яблака» (з 1997), член яго палітсавета (з 2000). З 1999 года — прэзідэнт грамадскага аб’яднання «Сацыяльныя тэхналогіі».
Аўтар кнігі «Лукашэнка. Палітычная біяграфія» (выйшла ў расійскім выдавецтве «Рэферэндум» у 2005 годзе). Гэта была першая палітычная біяграфія [[Аляксандр Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], напісаная членам яго першага перадвыбарчага штаба<ref>https://zapraudu.info/aleksandr-feduta-absolyutnaya-vlast-kotoruyu-lukashenko-priobrel-sdelala-ego-zalozhnikom/</ref> .▼
▲У 2006 годзе журналістка «Белорусских новостей» Алена Наважылава выкрыла факты выкарыстання
▲Аўтар кнігі «''Лукашэнка. Палітычная біяграфія''» (выйшла ў расійскім выдавецтве «Рэферэндум» у 2005 годзе). Гэта была першая палітычная біяграфія [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], напісаная членам яго першага перадвыбарчага штаба<ref>https://zapraudu.info/aleksandr-feduta-absolyutnaya-vlast-kotoruyu-lukashenko-priobrel-sdelala-ego-zalozhnikom/</ref> .
Намеснік старшыні грамадзянскай кампаніі «[[Гавары праўду|Гавары праўду!]]» з моманту яе заснавання і да 10 студзеня 2014
=== Прэзідэнцкая кампанія 2010 года ===
▲Намеснік старшыні грамадзянскай кампаніі «[[Гавары праўду|Гавары праўду!]]» з моманту яе заснавання і да 10 студзеня 2014 г.<ref>https://novychas.by/hramadstva/fjaduta_sychodzicj_z_havary_pr Фядута сыходзіць з «Гавары праўду!»</ref><ref>http://naviny.by/rubrics/society/2014/01/13/ic_articles_116_184228 Александр Федута оставил пост зампреда «Говори правду»</ref>
У
Філолагі [[Расія|Расіі]] і іншых краін звярнуліся да прэзідэнта і ўраду Расіі ў абарону свайго калегі<ref>http://graniru.org/Politics/World/Europe/Belarus/m.184689.html Филологи разных стран выступили в защиту арестованного в Минске белорусского коллеги</ref>. Пад іншым зваротам у абарону Фядуты і іншых арыштаваных літаратараў, дзеячаў мастацтва, журналістаў, навукоўцаў, адрасаваным Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы і іншым міждзяржаўным структурам, падпісаліся спявак [[Юрый Юліянавіч Шаўчук|Юрый Шаўчук]], тэлевядучы [[Аляксандр Архангельскі]], літаратуразнаўца [[Мікалай Багамолаў]], паэты [[Міхась Айзенберг]], [[Наталля Яўгенаўна Гарбанеўская|Наталля Гарбанеўская]] і [[Цімур Кібіраў]] і дзесяткі іншых дзеячаў культуры і навукі [[Расія|Расіі]], [[Літва|Літвы]], [[Украіна|Украіны]], [[Эстонія|Эстоніі]] і іншых краін.<ref>http://os.colta.ru/news/details/19451/ Открытое письмо в защиту арестованных в Белоруссии</ref> 11 студзеня 2011 года міжнародная арганізацыя Amnesty International прызнала Фядуту [[Вязень сумлення|вязнем сумлення]]. 8 красавіка 2011 года адпушчаны пад падпіску аб нявыездзе<ref>https://spring96.org/ru/news/42524 Александр Федута отпущен под подписку о невыезде</ref>. 20 траўня 2011 года судом [[Фрунзенскі раён (Мінск)|Фрунзенскага раёна]] [[Мінск]]а (суддзя Жанна Жукоўская) асуджаны на 2 гады пазбаўлення волі ўмоўна.<ref>http://naviny.by/rubrics/society/2011/05/20/ic_news_116_368283 Объявлены приговоры Некляеву, Рымашевскому, Дмитриеву, Федуте, Возняку и Положанко</ref>▼
▲Кандыдат філалагічных навук (1997), тэма дысертацыі: «''Читатель в творческом сознании А. С. Пушкина''». Працуе над доктарскай дысертацыяй, тэма «Праблема чытача ў літаратуры пушкінскай эпохі».
▲У час [[Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі, 2010|прэзідэнцкіх выбараў 2010 года]] працаваў у штабе кандыдата ў прэзідэнты [[Уладзімір Пракопавіч Някляеў|Уладзіміра Някляева]]. Арыштаваны 20 снежня 2010 года ва ўласнай кватэры і змешчаны ў СІЗА [[КДБ Беларусі|КДБ]].<ref>https://euroradio.fm/ru/node/935825 Задержан Александр Федута</ref> 29 снежня яму прад’яўлена абвінавачанне па крымінальнай справе чч. 1 і 2 арт. 293 [[Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь|КК РБ]] (масавыя беспарадкі).<ref>http://www.belaruspartisan.org/politic/172433/ Александру Федуте предъявлено обвинение</ref>
▲Пад іншым зваротам у абарону Фядуты і іншых арыштаваных літаратараў, дзеячаў мастацтва, журналістаў, навукоўцаў, адрасаваным Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы і іншым міждзяржаўным структурам, падпісаліся спявак [[Юрый Шаўчук]], тэлевядучы [[Аляксандр Архангельскі]], літаратуразнаўца [[Мікалай Багамолаў]], паэты [[Міхась Айзенберг]], [[Наталля Гарбанеўская]] і [[Цімур Кібіраў]] і дзесяткі іншых дзеячаў культуры і навукі [[Расія|Расіі]], [[Літва|Літвы]], [[Украіна|Украіны]], [[Эстонія|Эстоніі]] і іншых краін.<ref>http://os.colta.ru/news/details/19451/ Открытое письмо в защиту арестованных в Белоруссии</ref>
З 2013 года жыў і працаваў у [[Кіеў|Кіеве]]. У 2016 годзе вярнуўся ў [[Беларусь]]<ref>https://www.svaboda.org/a/fiaduta-plianuje-viarnucca-u-bielarus/28148669.html «Я стаміўся ад палітыкі, хочацца проста жыць…» — палітоляг Фядута плянуе вярнуцца ў Беларусь</ref>.
=== Справа аб спробе дзяржаўнага перавароту пасля выбараў 2020 года ===
12 красавіка 2021 года разам з адвакатам [[Юрась Зянковіч|Юрасем Зянковічам]] затрыманы ў Маскве<ref>[https://euroradio.fm/kdb-zayaviu-shto-alyaksandr-fyaduta-zatrymany КДБ заявіў, што Аляксандр Фядута затрыманы]</ref>. У дачыненні да
== Узнагароды ==
* Лаўрэат прэміі камсамола Гродзеншчыны за педагагічную дзейнасць (1989). Узнагароджаны «Знакам Гайдара», з фармулёўкай «''за верность детям''» (1991)<ref>А. Фядута апошні з узнагароджаных «Знакам Гайдара» у гісторыі ВЛКСМ.</ref>.
* Лаўрэат [[Прэмія імя Алеся Адамовіча|прэміі імя Алеся Адамовіча]] [[Беларускі ПЭН-цэнтр|Беларускага ПЭН-
== Бібліяграфія ==
Радок 81 ⟶ 64:
* Малiноўскi Мiкалай. Кнiга ўспамiнаў / Укладанне, прадмова, каментары i iмённы паказальнiк кандыдат фiлалагiчных навук Аляксандр Фядута; пераклад з польск. Я. М. Кiсялёва. — Мiнск: Лiмарыус, 2014. — 240 с. — (Беларуская мемуарная бiблiятэка). — 300 экз. — ISBN 978-985-6968-39-9.
{{зноскі|2}}
== Літаратура ==
Радок 91 ⟶ 74:
== Спасылкі ==
{{Бібліяінфармацыя}}
Радок 111 ⟶ 80:
[[Катэгорыя:Літаратуразнаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары філалагічных навук]]
[[Катэгорыя:Вязні сумлення]]
| |||