|
== Біяграфія ==
Паводле «Хронікі Быхаўца», старэйшы брат НарымонтамНарымонт зрабіў Трайдзеня князем у яцвягаў, якія страцілі сваіх валадароў і лёгка паддаліся літоўскай уладзе, ён пабудаваў горад над [[Бебжа|Бабром]] і назваў яго [[Райгруд|Раем]], а пасля смерці Нарымонта стаў вялікім князем у [[горад Навагрудак|Новагародку]]<ref name="ReferenceA" />, звесткі гэтыя не лічаць верагоднымі. ▼[[Файл:Trajdzień, Hanna Mazavieckaja. Трайдзень, Ганна Мазавецкая (M. Andriolli, 1882).jpg|злева|міні|Сустрэча Трайдзеня з будучай жонкай, мазавецкай князёўнай Ганнай. [[Міхал Эльвіра Андрыёлі]], XIX стагоддзе]]
▲Паводле «Хронікі Быхаўца», старэйшы брат Нарымонтам зрабіў Трайдзеня князем у яцвягаў, якія страцілі сваіх валадароў і лёгка паддаліся літоўскай уладзе, ён пабудаваў горад над [[Бебжа|Бабром]] і назваў яго [[Райгруд|Раем]], а пасля смерці Нарымонта стаў вялікім князем у [[горад Навагрудак|Новагародку]]<ref name="ReferenceA" />, звесткі гэтыя не лічаць верагоднымі.
На аснове пазнейшага паведамлення ордэнскіх крыніц пра [[Мястэчка Кярнаве|Кернаў]] як ''«горад у зямлі Традзеня»'', некаторыя даследчыкі выказалі думку пра гэты горад як уладанне Трайдзеня перад тым як стаць валадаром усёй дзяржавы.
У 1277 г. Трайдзень аблажыў [[Горад Дзюнабург|Дзюнабург]], у яго войску было шмат русінаў-[[лучнікі|лучнікаў]], напэўна [[палачане|палачанаў]], для [[штурм]]у выкарыстоўваліся чатыры вялікія [[рухомыя абложныя вежы]] і [[баліста|балісты]]. Праз 4 тыдні аблога была знята, напэўна, з-за нападу на галіцкіх і татарскіх войскаў на чале з [[Мамшын]]ам, праўда, і гэты іх паход быў няўдалы з-за сварак паміж удзельнікамі.
У канцы 1278 г. Трайдзень пасылаў брата Сірпуція на дапамогу [[яцвягі|яцвягам]], якія ваявалі [[Мазовія|Мазовію]] і Усходнюю Польшчу — літоўскія войскі дайшлі да [[Горад Люблін|Любліна]]. Найбольш пацярпела Мазовія, яе князі разарвалі адносіны з Тэўтонскім ордэнам і заключылі перамір’е з Трайдзенем. Адначасова, лівонскія войскі ўварваліся ў [[Літва, зямля|Літву]], разрабавалі яе і ў студзені 1279 г.года аблажылі [[Мястэчка Кярнаве|Кернаў (Кернава)]]. АблогаУзяць немцаміКернаў Кернаванемцы былане няўдалайздолелі, у лютым немцы разрабавалі ваколіцы і з вялікімі палонам пайшліу лютым вярнуліся даў [[Лівонія|ЛівонііЛівонію]]. Трайдзень нагнаў іх каля [[Ашэрадэн]]а і разбіў 5 сакавіка 1279 г.года разбіў у [[бітва пры Ашэрадэне|бітве пры Ашэрадэне]]. Поспех пры Ашэрадэне быў замацаваны заключэннем у 1279 г.годзе міру і саюзу паміжз Мазовіяй, скіраванага супраць Тэўтонскага ордэна і Польшчы.[[ВКЛФайл:Trajdzień, Hanna Mazavieckaja. Трайдзень, Ганна Мазавецкая (M. Andriolli, 1882).jpg|міні|Сустрэча Трайдзеня з будучай жонкай, мазавецкай князёўнай Ганнай ( [[Міхал Эльвіра Андрыёлі]], XIX ст.)]]У Саюзвыніку быўдаволі скіраваныжорсткай супрацьбарацьбы ТэўтонскагаПанямонне ордэназасталося за Трайдзенам, хоць і было спустошана. Да таго ж у 1279 годзе ўвесь тэатр ваенных дзеянняў з прылеглымі раёнамі Польшчы і Русі ахапіў моцны голад, вынік неўраджаю. І тым не менш сімбіёз з рускімі княствамі значна павялічваў ваенны патэнцыял Літвы. Дачка Трайдзена [[Гаўдэмунда]] (у хрышчэнні Соф’я) выйшла замуж за мазавецкага князя [[Баляслаў II Мазавецкі|Баляслава II]] з Плоцка, якому яна нарадзіла сыноў Зямовіта і Трайдзена (названых у гонар дзядоў). Яшчэ больш Плоцкае княства трапіла пад уплыў Трайдзена, калі ён ваеннай сілай прымусіў свайго зяця адмовіцца ад саюза з тэўтонцамі. Пад літоўскім кантролем заставаліся [[земгалы]]. У саюзе з Літвой дзейнічалі і князі захаваўшых незалежнасць [[яцвягі|яцвягаў]]. Да гэтага году [[Мацей Стрыйкоўскі]] адносіць і шлюб, верагодна другі, Трайдзеня з мазавецкай княжной Ганнай.
У 1280 г. Трайдзень зноў дапамагае Команту ў паходзе на [[Самбія|Самбію]]. Паводле трайдзеневага загаду [[Найміс]] ваюе [[Памезанія|Памезанію]]. УПаводле 1280 г.падання, згоднау паданню,1280 годзе было заснаванаезаснавана [[Горад Каўнас|Коўна]]. У 1281 г.годзе Трайдзень захапіў [[Герцыке]] , размешчаны ніжэй па цячэнні Дзвіны, адрэзаў Дынабург ад астатняй [[Лівонія|Лівоніі]], таму браты-рыцары абмянялівымушаны ягобылі абмяняцьлі Дынабург на Герцыке , ды яшчэа мусілітаксама заплацщьзаплацілі выкуп. ▼У выніку даволі жорсткай барацьбы Панямонне засталося за Трайдзенам, хоць і ў спустошаным выглядзе. Да таго ж у 1279 годзе ўвесь тэатр ваенных дзеянняў з прылеглымі раёнамі Польшчы і Русі ахапіў моцны голад, вынік неўраджаю. І тым не менш сімбіёз з рускімі княствамі значна павялічваў ваенны патэнцыял Літвы. Дачка Трайдзена [[Гаўдэмунда]] (у хрышчэнні Соф’я) выйшла замуж за мазавецкага князя [[Баляслаў II Мазавецкі|Баляслава II]] з Плоцка, якому яна нарадзіла сыноў Зямовіта і Трайдзена (названых у гонар дзядоў). Яшчэ больш Плоцкае княства трапіла пад уплыў Трайдзена, калі ён ваеннай сілай прымусіў свайго зяця адмовіцца ад саюза з тэўтонцамі. Пад літоўскім кантролем заставаліся [[земгалы]]. У саюзе з Літвой дзейнічалі і князі захаваўшых незалежнасць [[яцвягі|яцвягаў]]. Да гэтага году [[Мацей Стрыйкоўскі]] адносіць і шлюб, верагодна другі, Трайдзеня з мазавецкай княжной Ганнай.
Менавіта прыПры Трайдзені ў склад ВКЛ канчаткова быліканечна ўключаны прылеглыя землі яцвягаў, земгалаў і селаў, узнавіліся далёкія набегі на [[Польшча|Польшчу]] і эстонскія ўладанні крыжакоў ([[востраў Саарэмаа]] і інш.)<ref name="Трайдзен" />. ▼▲У 1280 г. Трайдзень зноў дапамагае Команту ў паходзе на [[Самбія|Самбію]]. Паводле трайдзеневага загаду [[Найміс]] ваюе [[Памезанія|Памезанію]]. У 1280 г., згодна паданню, было заснаванае [[Горад Каўнас|Коўна]]. У 1281 г. Трайдзень захапіў [[Герцыке]], размешчаны ніжэй па цячэнні Дзвіны, адрэзаў Дынабург ад астатняй [[Лівонія|Лівоніі]], таму браты-рыцары абмянялі яго на Герцыке ды яшчэ мусілі заплацщь выкуп.
Паводле [[Галіцка-Валынскі летапіс|Галіцка-Валынскага летапісу]], Трайдзень памёр сваёй смерцю. Пазнейшая «Хроніка Быхаўца» апавядаепаведамляе, што Трайдзеня забілі падасланыя забойцы<ref>[http://litopys.org.ua/psrl3235/lytov08.html ПСРЛ. Т.32. Хроника Быховца. — М., 1975. — С. 136] «''A z onoie wyżpisanoie waśni kniaź weliki Dowmont naprawił szesty mużykow na brata swoieho Troydena, zabity, hde ż on szoł bezpecznie z łaźni, y tyie ieho mużyki zdradne zabili.''»</ref>. Паводле ж [[Галіцка-Валынскі летапіс|Галіцка-Валынскага летапісу]], ён памёр сваёй смерцю. ▼▲Менавіта пры Трайдзені ў склад ВКЛ канчаткова былі ўключаны прылеглыя землі яцвягаў, земгалаў і селаў, узнавіліся далёкія набегі на [[Польшча|Польшчу]] і эстонскія ўладанні крыжакоў ([[востраў Саарэмаа]] і інш.)<ref name="Трайдзен"/>.
== Нашчадкі ==
== Смерць і нашчадкі ==
Імя яго пераемніка крыніцы не называюць ні рускія, ні крыжацкія, ні польскія крыніцы. Сваіх братоў ён перажыў, пра сыноў надзейных звестак таксама няма. Магчыма, яго пераемнікам быў нейкі князь [[Даўмонт, вялікі князь літоўскі|Даўмонт]], якога [[Троіцкі летапіс]] называе князем літоўскім і паведамляе пра яго смерць у дальнім набегу на вярхоўі Волгі ў 1285 годзе. ▼▲Паводле [[Галіцка-Валынскі летапіс|Галіцка-Валынскага летапісу]], Трайдзень памёр сваёй смерцю. Пазнейшая «Хроніка Быхаўца» апавядае, што Трайдзеня забілі падасланыя забойцы<ref>[http://litopys.org.ua/psrl3235/lytov08.html ПСРЛ. Т.32. Хроника Быховца. — М., 1975. — С. 136] «''A z onoie wyżpisanoie waśni kniaź weliki Dowmont naprawił szesty mużykow na brata swoieho Troydena, zabity, hde ż on szoł bezpecznie z łaźni, y tyie ieho mużyki zdradne zabili.''»</ref>.
ЛітоўскіяПаводле генеалагічныягенеалагічных легенды, пісьмова зафіксаваныя ўпаданняў XVI ст., кажуцьса прасмерцю зменуТрайдзеня « дынастыідынастыю [[Кітаўрус]]а» , апошнім прадстаўніком якой з’яўляўся Трайдзен,змяніла новайновая дынастыяйдынастыя — «родам [[Калюмны|Калюмнаў]]» ., Пры гэтым нашчадкіале « родурод Кітаўруса» засталісяпрацягваўся ў Літве ., Сяродяго іхпрадстаўніком быў і Даўмонт — продак пазнейшых князёў Свірскіх, а таксама [[Гольша]] (родапачынальнік [[род Гальшанскіх|Гальшанскіх]]) і Гедрус (родапачынальнік князёў [[род Гедройцаў|Гедройцаў]]). ▼▲Імя яго пераемніка не называюць ні рускія, ні крыжацкія, ні польскія крыніцы. Сваіх братоў ён перажыў, пра сыноў надзейных звестак таксама няма. Магчыма, яго пераемнікам быў нейкі князь [[Даўмонт, вялікі князь літоўскі|Даўмонт]], якога [[Троіцкі летапіс]] называе князем літоўскім і паведамляе пра яго смерць у дальнім набегу на вярхоўі Волгі ў 1285 годзе.
▲Літоўскія генеалагічныя легенды, пісьмова зафіксаваныя ў XVI ст., кажуць пра змену «дынастыі [[Кітаўрус]]а», апошнім прадстаўніком якой з’яўляўся Трайдзен, новай дынастыяй — «родам [[Калюмны|Калюмнаў]]». Пры гэтым нашчадкі «роду Кітаўруса» засталіся ў Літве. Сярод іх быў і Даўмонт — продак пазнейшых князёў Свірскіх, а таксама [[Гольша]] (родапачынальнік [[род Гальшанскіх|Гальшанскіх]]) і Гедрус (родапачынальнік князёў [[род Гедройцаў|Гедройцаў]]).
== Магчымы радавод ==
|
