Сатыра: Розніца паміж версіямі

[[Выява:Caricature for Riga Peace 1921.png|thumb|300px|Карыкатура на [[Рыжскі мірны дагавор 1921 года|падзел Беларусі]], [[1921]]  г.]]

'''СатыраСаты́ра'''{{sfn|БелЭн|2002}} ({{lang-la|satura}}  — сумесь)  — вострае, знішчальнае выкрыццё заганаў грамадскіх з'яўз’яў у выглядзе [[пачуццё]]ва-эстэтычнай і [[Камічнасць|камічнай]] [[Крытыка|крытыкі]], што змяшчае асуджальны {{нп3|пафас||en|Pathos}} і рэзка адмоўную адзнаку прадмета асмяяння. Мае грамадзянскую злабадзённасць, тэндэнцыйнасць і публіцыстычную накіраванасць. Увасабляецца ў [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчым мастацтве]] ([[карыкатура]]), тэатры і [[кіно]] (сатырычная [[камедыя]]), літаратуры. У [[Старажытны Рым|Старажытным Рыме]] была [[жанр]]ам [[Лірыка|лірыкі]], у якім выкрываліся грамадскія і літаратурныя з'явыз’явы (Квінт [[Гарацый]] і Дэцым [[Ювенал]]). [[Фрыдрых Шылер]] упершыню разглядзеў эстэтычную камічнасць сатыры. Размежаванне з [[гумар]]ам як процілеглым відам камічнасці вызначылася ў [[Эстэтыка|эстэтыцы]] [[рамантызм]]у ([[Жан Поль]]).

Асноўныя жанры: [[эпіграма]] (Марк [[Марцыял]], [[Готхальд Лесінг]], [[Роберт Бёрнс]] і [[Аляксандр Пушкін]]), сатырычная камедыя ([[Арыстафан]], Жан [[Мальер]], [[Бертальд Брэхт]] і [[Аляксандр Грыбаедаў]]), [[памфлет]] ([[Эразм Ратэрдамскі]], [[Даніэль Дэфо]], [[Джонатан Свіфт]] і Франсуа [[Вальтэр]]), [[фельетон]] ([[Генрых Гейнэ]], [[Міхаіл Булгакаў]] і [[Міхаіл Зошчанка]]).

У [[Беларуская літаратура|беларускай літаратуры]] складнікі сатыры адзначаюцца з [[16 стагоддзе|16 стагоддзя]] ([[Прамова Мялешкі]] і [[Ліст да Абуховіча|Ліст]] да [[Піліп Абуховіч|Абуховіча]], творы [[Стафан Зізаній|Стафана Зізанія]], [[Лявонцій (Карповіч)|Лявонція Карповіча]] і [[Хрыстафор Філалет|Хрыстафора Філалета]]). Да сатыры звярталіся [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], [[Францішак Багушэвіч]], [[Янка Купала]], [[Якуб Колас]], [[Карусь Каганец]], [[Уладзіслаў Галубок]], [[Андрэй Мрый]], [[Максім Танк]], [[Ніл Гілевіч]] і [[Рыгор Барадулін]]. Сатыра вызначае асноўны кірунак творчасці [[Кандрат Крапіва|Кандрата Крапівы]], [[Андрэй Макаёнак|Андрэя Макаёнка]] і [[Уладзімір Корбан|Уладзіміра Корбана]]. Даследуецца ў Беларусі ў межах [[літаратуразнаўства]] ([[Зміцер Бугаёў]], [[Любоў Гарэлік]], [[Янка Казека]] і [[Якуб Вусікаў]]), [[мастацтвазнаўства]] ([[Юрый Сохар]] і [[Віктар Шматаў]]) і фалькларыстыкі ([[Анатоль Фядосік]])<ref>{{Кнігаsfn|аўтар=[[Лія Кісялёва]].БелЭн|частка=Сатыра|загаловак=[[Беларуская энцыклапедыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=[[Генадзь Пашкоў]]|выданне=|месца=Мінск|выдавецтва=[[Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі]]|год=2002|том=14|старонкі=194|старонак=512|серыя=|isbn=985-11-0238-5|тыраж=10 000}}</ref>.