Вікіпедыя

Мікалай Міхайлавіч Нікольскі: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
Тэгі: Візуальная праўка: Пераключана Спасылкі на старонкі неадназначнасцяў
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 26:
}}
{{цёзкі2|Нікольскі}}
'''Мікала́й Міха́йлавіч Ніко́льскі''' ({{ДН|13|11|1877|1}}, {{МН|Масква||Горад Масква}} — {{ДС|19|11|1959}}) — расійскі і беларускі савецкі [[гісторык]], [[усходазнавец]]. Акадэмік АН БССР ([[1931]]), член-карэспандэнт [[АН СССР]] (1946). [[Доктар гістарычных навук]] (1934). [[Спіс заслужаных дзеячаў навукі Беларусі|Заслужаны дзеяч навукі]] [[БССР]] (1938).
 
== Біяграфія ==
[[File:BGU-1922.jpg|thumb|left|300px|Першыя прафесары БДУ, 1922 год (злева направа): <br />Ніжні рад: [[Саламон Захаравіч Кацэнбоген|С. З. Кацэнбоген]], [[Аляксандр Мікалаевіч Вазнясенскі|А. М. Вазнясенскі]], '''М. М. Нікольскі''', [[Уладзімір Іванавіч Пічэта|У. І. Пічэта]], [[Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі|У. М. Ігнатоўскі]], [[Язэп Юр’евіч Лёсік|Я. Ю. Лёсік]], [[Арсеній Аляксеевіч Міхайлоўскі|А. А. Міхайлоўскі]]; <br />Сярэдні рад: [[Іван Міхайлавіч Салаўёў|І. М. Салаўёў]], [[Сямён Якаўлевіч Вальфсон|С. Я. Вальфсон]], [[Яўген Іванавіч Барычэўскі|Я. І. Барычэўскі]], [[Аляксандр Антонавіч Савіч|А. А. Савіч]], [[Дзмітрый Аляксеевіч Жарынаў|Д. А. Жарынаў]], [[Яўген Канстанцінавіч Успенскі|Я. К. Успенскі]], [[Ілля Якаўлевіч Герцык|І. Я. Герцык]]; <br />Верхні рад: [[Уладзімір Мікалаевіч Перцаў|У. М. Перцаў]], [[Мікалай Мікалаевіч Шчакаціхін|М. М. Шчакаціхін]], [[Віктар Васільевіч Якунін|В. В. Якунін]], [[Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч|М. М. Піятуховіч]].]]
 
Нарадзіўся ў сям’і [[Міхаіл Васілевіч Нікольскі|М. В. Нікольскага]], арыенталіста з сусветным прызнаннем. Скончыў гімназію (1896) з залатым медалём. Паступіў на філалагічны факультэт [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскага ўніверсітэта]]. Пад часПадчас вучобы зацікавіўся гісторыяй Старажытнага Усходу, найперш Палесціны. У 1901 г. была апублікаваў дыпломную работу «Іудзея пры Макавеях і Асманеях» па гісторыі Іудзеі. Па сканчэнні Маскоўскага ўніверсітэта, ат­рымаў месца выкладчыка ў Мас­коўскай жаночай гімназіі імя В. Ф. Пратапопавай. У час рэвалюцыі 1905 г. на кватэры М. М. Ні­кольскага была бальшавіцкая яўка, сам ён распаў­сюдж­ваў нелегальныя газеты. Захапленні рэвалюцыйнымі плынямі, аднак, не заміналі навуковай кар’еры.
 
Цікавасць да гісторыі Старажытнай Палесціны абумовіла ў М. М. Нікольскага і цікавасць да пачаткаў хрысціянства і іншых рэлігій гэтага рэгіёна. Да пачатку 1-й сусветнай вайны выходзяць працы М. М. Нікольскага «Цар Давід і псалмы», «Старажытны Ізраіль», «Ранняе хрысціянства», «Вавілон і Біблія». Тады ж М. М. Нікольскі пачынае даследаваць і гісторыю старажытных Вавілона і Егіпта. У 1918 г. была надрукавана адна з найбольш вядомых яго работ «Ісус і першыя хрысціянскія абшчыны».
 
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г. працаваў настаўнікам у савецкай працоўнай школе, выкладчыкам Сацыялістычнай акадэміі грамадскіх навук у Маскве. У 1918 г. перабраўся ў Смаленск, дзе быў адкрыты дзяржаўны ўніверсітэт, быў прафесарам [[Смаленскі дзяржаўны ўніверсітэт|Смаленскага ўніверсітэта]], з восені 1919 г. — рэктарам.
 
У 1921 г. па запрашэнні першага рэктара новастворанага БДУ[[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўна ўніверсітэта]] [[У. І. Пічэта|У. І. Пічэты]] пераязджае ў Мінск. У верасні 1921 г. Вучоным Саветам БДУ М. М. Нікольскі зацверджаны на пасаду прафесара па кафедры гісторыі рэлігіі. У 1922 г. адказваў за арганізацыю новага, педагагічнага, факультэта. М. Нікольскаму, як аўта­рытэтнаму навукоўцу, было даручана кіраваць разглядам заяў аб прыёме на працу ў БДУ ад тых, хто жадаў працаваць у Мінску на выкладчыцкай пасадзе. Між іншых, у верасні 1923 г. на працу ва ўні­версітэт дзякуючы М. Нікольскаму быў прыняты этнограф [[І. А. Сербаў]]. У кастрычніку 1923 г. на пасяджэнні дэканата пэдфакапедфака была разгле­джана рэкаменда­цыя на працу выкладчыкам беларускай мовы [[Якуб Колас|К. М. Міцкевіча (Я. Коласа)]], М. М. Нікольскі прасачыў, каб Праўленне БДУ прыняло станоўчае рашэнне па гэтым кадравым пытанні і неабходная папера трапіла на пацвярджэнне Галоў­прафадукацыі БССР.
 
Таксама М. М. Нікольскі, як намеснік дэкана, займаўся забеспячэннем кватэрамі выкладчыкаў, якіх запрашаў, удзельнічаў у камісіі па абкладан­ні студэнтаў платай за вучобу, каб падтрымаць існаванне факультэта і ўніверсітэта ў цэлым, фарміраваў экспазіцыю ўніверсітэцкага музея гісторыі, культуры і рэлігіі. У экспазіцыі, вядома, цалкам адлю­строўваліся навуковыя інтарэсы М. Нікольскага — першабытная культура, рэлігія, Егіпет, Вавілон, Асірыя і г.д.
 
Калегія Наркамасветы БССР 16 мая 1924 г. зацвердзіла М. Нікольскага на пасадзе дэкана педагагічнага факультэта БДУ. Мусіць першым, што зрабіў Нікольскі на гэтай пасадзе, было запрашэнне ў Мінск выдатнага хіміка з Кіева [[М. А. Прыляжаеў|М. А. Прыляжаева]], таксама вельмі важнай справай было адстойванне маёмасці і аўды­торнага фонду ад перадачы іх Цэнтральнай партыйнай школе.
 
У адным са сваіх выступленняў, 30.10.1922 г. у БДУ, М. М. Нікольскі выказваў захапленне новымі магчымасцямі для даследчыкаў, каб вывучаць рэлігію як з’яву сацыяльную, праз даследаванне і крытыку, а не праз дагматыку і апалогію. У 1922 г. выходзіць і яго буйная праца па гісторыі ранняга хрысціянства «Сусветны і сацыяльны пераварот па ўяўленнях ранняга хрысціянства» — аналіз раннехрысціянскай эсхаталогіі (вучэння аб канцы свету), дзе М. М. Нікольскі  рэалізоўвае матэрыялістычны погляд на гісторыю, аднак у працы Ісус — гістарычная асоба, храналогія кніг Новага запавету — сапраўдная.
Радок 47:
У 1920-я і на пачатку 1930-х гадоў М. М. Нікольскі выдаў шэраг сваіх прац па гісторыі хрысціянства і іудзейскай рэлігіі. Паказальна, што яго кніга «Політэізм і монатэізм у яўрэйскай рэлігіі» была выдадзена ў Мінску у 1931 г. на беларускай мове, а на рускую мову была перакладзена толькі ў 1974 г. у серыі «Навукова-атэістычная бібліятэка». З 1930-х гадоў М. М. Нікольскі фактычна перастаў даследаваць праблемы ранняга хрысціянства, аднак у гэты час выйшла яго кніга «Гісторыя рускай царквы».
 
У 1931 годзе абраны акадэмікам АН БССР. Сканцэнтраваўся на вывучэнні праблем гісторыі Старажытнага Усходу. З пачатку стварэння гістарычнага факультэта БДУ узначаліў кафедру гісторыі Старажытнага Свету і Сярэдніх вякоў, а пасля яе падзелу ў 1938 г. — кафедру гісторыі Старажытнага Свету. Шмат увагі надаваў працы з аспірантамі, студэнтамі. Аўтар падручніка па гісторыі Старажытнага Свету для школы, потым разам з [[С. І. Кавалёў|С. І. Кавалёвым]] і [[А. В. Мішулін|А. В. Мішуліным]] яшчэ аднаго, якім у школах СССР карысталіся некалькі дзесяцігоддзяў, і які па ўзроўні пераўзыходзіў многія навейшыя падручнікі.
 
У 1937—1953 гг. М. М. Нікольскі узначальваў [[Інстытут гісторыі АН БССР]].
 
У 1930-1950-я гады М. М. Нікольскі даследаваў праблемы абшчыннага ладу, рабства, культуры Старажытнага Міжрэчча. У дыскусіі савецкіх навукоўцаў аб рабаўладальніцкім ладзе Старажытнага Усходу не пайшоў звычайным тады шляхам фармацыённага падыходу, паводле якога рабаўладальніцкага цывілізацый старажытнасці Захаду і Усходу не розніўся. Даследаваў сацыяльную гісторыю Міжрэчча, Фінікіі, асабліва праблему ўласнасці на зямлю, яго вывады аб дзяржаўнай уласнасці на зямлю ў асобе валадара на Старажытным Усходзе паказалі прынцыповае адрозненне ад прыватнай зямельнай уласнасці ў Грэцыі і Рыме, а таксама і паміж рабствам у антычных і ва ўсходніх цывілізацыях старажытнасці.
Радок 57:
М. М. Нікольскі стаяў на чале кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў гістарычнага факультэта БДУ, дзе была сфарміравана навуковая школа вывучэння старажытнай гісторыі і гісторыі рэлігій, кафедра дагэтуль з’яўляецца цэнтрам у гэтай галіне ў Рэспубліцы Беларусь. Створаная М. М. Нікольскім навуковая школа па сутнасці мела два кірункі: ранняе хрысціянства і Старажытны Усход. У навуковай творчасці акадэміка абодва кірункі былі цесна звязанымі. Затым яны пачалі раздзяляцца і зараз існуюць фактычна як асобныя навуковыя школы, хоць іх інтарэсы і праблематыка перакрыжоўваюцца і спалучаюцца.
 
У гонар акадэмікаў М. М. Нікольскага і [[У. М. Перцаў|У. М. Перцава]], кафедра гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў з 1995 году раз у два гады праводзіць міжнародную навуковую канферэнцыю. Яна пачынаецца 13 лістапада — у дзень нараджэння М. М. Нікольскага, і называецца «Лістападаўскія сустрэчы».
 
== Публікацыі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Мікалай_Міхайлавіч_Нікольскі"