'''Генеалогія ''' або '''радавод''' ({{lang-grc|γενεαλογία}} ад {{lang-grc|γενεά}} (genea) — «сям’я» і {{lang-grc|λόγος}} (logos) — «слова, веданне, навука») , або '''радаслоўе''' — спецыяльная [[Гісторыя|гістарычная]] дысцыпліна; таксама сістэматычны збор звестак пра паходжанне сем’яў, пераемнасць пакаленняў і сваяцтва, прозвішчы і роды — навука пра роднасныя сувязі агулам<ref>[http://www.slovopedia.com/10/195/977940.html Генеалогия. Ф. А. Брокгауз, И. А. Ефрон. Энциклопедический словарь]</ref>, іх гісторыю, сямейныя адносіны, лёс асобных членаў сям’і. ▼{{арфаграфія}}
▲'''Генеалогія''' або '''радавод''' ({{lang-grc|γενεαλογία}} ад {{lang-grc|γενεά}} (genea) — «сям’я» і {{lang-grc|λόγος}} (logos) — «слова, веданне, навука») — спецыяльная [[Гісторыя|гістарычная]] дысцыпліна; таксама сістэматычны збор звестак пра паходжанне сем’яў, пераемнасць пакаленняў і сваяцтва, прозвішчы і роды — навука пра роднасныя сувязі агулам<ref>[http://www.slovopedia.com/10/195/977940.html Генеалогия. Ф. А. Брокгауз, И. А. Ефрон. Энциклопедический словарь]</ref>, іх гісторыю, сямейныя адносіны, лёс асобных членаў сям’і.
== Прадмет вывучэння ==
Генеалогія -- — дапаможная [[Гісторыя|гістарычная]] дысцыпліна, прыкладная гістарычная дысцыпліна, займаецца вывучэннем роднасных узаемасувязяў людзей, гісторыяй родаў, паходжаннем асобных людзей, вызначэннем сваяцкіх сувязяў, складаннем роспісаў пакаленняў і генеалагічных дрэваў. Генеалогія звязана з [[геральдыка]]й, дыпламатыкай і іншымі гістарычнымі дысцыплінамі.
;Сям’я як прадмет генеалогіі
== Пераносны сэнс ([[алегорыя]]) ==
У пераносным сэнсе ўжываннепаняцце гэтага«генеалогія» тэрміна разумеезначыць назіранне які-небудзь з’явы ў паэтапным развіцці, калі на фоне агульнай храналогіі прасочваецца ўзаемасувязь тых ці іншых характэрных рысаў. Напрыклад: «генеалогія навукі», «генеалогія адкрыцця», «генеалогія злачынства» і так далей.
== Сямейныя сувязі ==
Генеалогія — аснова існавання сямейных і роднасных сувязяў у розных іх праявах. Прызнаецца таксама і прававы аспект, розніца паміж законна і незаконнанароджанымі. Разлічваюцца градусы і лініі генеалагічнай роднасці, законна і незаконнанароджанасці па адным агульным продку, ад чаго залежыць напрыклад раздзел маёмасці, юрыдычную перавагу маюць законнанароджаныя нашчадакі гэтага продка.
Генеалогія яўляецца асновай для існавання розных званых сямейных сувязяў (у розных выразах: гальштукі, вузлы, адносіны, кроў, сям’я, генеалогія). Генеалагічныя стасункі паміж людзьмі, з характарам біялагічнай сувязі (генетычна, натуральна, рэальна). Ён шырока прызнана, што крыніцай крыві сувязяў разглядаецца як паходжанне прыналежнасці выхадцаў з пар дзіцячых (дашкольных) бацька і маці. Таксама — звязаныя з мэтай мець патомства мужчыны і жанчыны (незаконнанароджаны).
Разлічваюцца градусы і лініі (пры прававому эквіваленце) генеалагічнай роднасці і прыналежнасці для незаконнанароджаных. Нават пры адным агульным продку (паміж нашчадкамі, уладальнікамі маёмасці). Юрыдычна перавагу мае законна народжаны нашчадак.
== Праграмнае забеспячэнне ==
ІснуюцьЁсць праграмныя сістэмы кіравання генеалагічнымі даследаваннямі і аналізам, сярод іх пад вольнымі ліцэнзіямі распаўсюджваюцца прадукты: «LifeLines», «GRAMPS» і інш..
== Абмежаванні генеалагічных даследаванняў ==
Бывае, што ў сям’і есцьёсць людзі, з якімі не звязаныя сваяцтвам. Хоць ёсцьЁсць розныя канцэпцыі погляду на генеалогію, але іх не бяруць пад увагу. Цікавасць да генеалогіі з’яўляюцца ў асобы роднай, і ў тых, хтояна займаецца гэтымтолькі прафесійнакроўнымі (юрыдычнароднымі і гістарычна). З’яўляецца цікавасць да гісторыі паходжання свайго роду ў свядома спелых асобсваякамі.
У даследаванні гістарычнага падабенства далёка не выключаюць да вырашэння сувязяў сям’і, наадварот, асабліва ў кіруючых дынастый сем’яў, яўляюцца прадметам вялікай цікавасці.
Рэальны сумневы ў генеалогіі з’яўляецца ў наступных выпадках:
* падзел прававых адносін ад біялагічнага паходжання (адносін сваяцтва права і факту);
* выхаванне дзіцяці іншымі асобамі, акрамя фактычных бацькоў, і нават у адвакатаў (і іх лячэнне дзіцяці ў якасці адзінага кампетэнтнага — часта ў няведанні дзіцяці, але веданне іншых членаў сям’і);
* прыёмны сын у законе (сферы і дыяпазон, які выкарыстоўваецца для генеалагічных фактаў).
Вырашэнне гэтых пытанняў павінна заставацца асобным рашэннем у генеалогіі, але можа быць прадметам для ацэнкі фізічных асоб на больш шырокі генеалагічнага дрэва.
== Метады даследавання ==
Праца ўключае ў сябе пошук матэрыялаў неабходнай інфармацыі,і іх супрацьстаянне і праверкіправерка (доказная база — напрыкладметрыкі, метрыкапасведчанні, юрыдычнае пасведчанне аб нараджэннідаведкі і інш.). Пошук, дадатковайдадатковых крыніцыкрыніц і фактаў, асобыпра асоб і сям’ісям’ю. Адным з агульнапрынятых метадаў даследаванняАгульнапрынятыя ёсцьметады:
* рэгрэсіўны метадрэтраспектыўны (шукаць продкаў) — пошук або рэканструкцыя раней невядомага факта зна аснове вядомых фактаўпазнейшых пазнейфактаў;
* перспектыўны метад (шукаць нашчадкаў знакамітага продка) — шукаць пазнейшыя факты пазней,на што б ахапіць вядомыя фактыаснове свайговядомы мінулагаранейшых.
Пасля выяўлення і праверкі фактаў складаюць генеалагічныя табліцы, які адлюстроўваюць сувязі паміж членамі роду, напрыклад, у выглядзе генеалагічнага дрэва, але табліцы могуць мець і іншы выгляд. Таксама вынікі такіх даследаванняў публікуюць як артыкулы, кнігі, сцэнарыі, у сучаснасці папулярныя электронныя публікацыі, напрыклад на сайтах.
Генеалагічнае даследаванне праводзіцца на аснове канкрэтных крыніц, у прыватнасці паказчыкаў. Пасля ўстанаўлення неабходных фактаў генеалагічных, каб генеалагічныя табліцы адлюстроўвалі адносіны паміж членамі сям’і (напрыклад генеалагічнае дрэва). Уплыў на даследавання таксама могуць прымаць формы любога іншага дакумента, публікацыі (напрыклад кнігі, сцэнарыі, артыкулы); і сёння электронная інфармацыя, электронныя копіі дакументаў і кніг (напрыклад на сайце). Такія публікацыі часта прыраўноўваецца да генеалогіі (генеалогія сям’і, роду).
Для генеалагічных даследаванняў па генеалогіі можа быць прыцягнуты прафесійны спецыяліст па генеалогіі; генеалогіі як прафесіі лячэння або аматарскай генеалогіі, якія маюць справу з сям’ёй генеалогіі як хобі. Генеалогія яўляецца толькі элементам навучання ў галіне вышэйшай адукацыі ў кірунку — «Гісторыя».
Для генеалагічнага даследавання можа быць наняты прафесійны спецыяліст па генеалогіі, але часта гэта аматарская праца. Генеалогію вывучаюць ў навучальных установах, звычайна на гістарычных факультэтах.
У мінулым, у асноўным, якія прадстаўляюць інтарэс для кіруючых дынастый і высакароднай сям’і, але сёння займае даследаванне сем’яў з усіх сацыяльных умоў. Генеалогіі, у прыватнасці, справа з яго ўласнай сям’ёй, а таксама сем’яў, звязаных у якой-небудзь галіне (напрыклад зыходзячы з вёскі) або падзея (напрыклад важныя ўдзельнікі падзей, імігранты).
У [[XX]] ст. бурны рост цікавасці да сваёй індывідуальнай генеалогіі і пошуку продкаў выяўляецца ў прыватнасці, ў развіцці генеалагічных таварыстваў, у канвенцыях сям’і (сямейных кланах) і ў стварэнні вэб-сайтаў сям’і і інш.. ▼У мінулым генеалогія была важнай у асноўным для артыстакратычных сем’яў, але цяпер зацікаўленасць ёю ахапіла ўсе станы грамадства. Цяпер часта вывучаюць генеалогію не асобных сем’яў, а груп неяк звязаных сем’яў — напрыклад, паходжаннем з адной вёскі, удзельнікаў нейкай падзеі, мігрантаў з пэўнага месца і г.д. с
▲У [[XX ]] ст. бурны рост цікавасці да сваёй індывідуальнай генеалогіі і пошуку продкаў выяўляеццапрычыніўся ўстварэнню прыватнасці,і ў развіцціразвіццю генеалагічных таварыстваў , уі канвенцыяхсуполак, сям’і (сямейных кланах)кланаў, і ў стварэнністварэнню вэб-сайтаў сям’і і інш ..
== Абазначэнні ў радаводных дрэвах ==
== Сімвалічныя абазначэнні радаводнага дрэва ==
Пад імем кожнай персоны ставяцца значкі:
* <nowiki>*</nowiki> — з датайдата нараджэння (і месца);
* ∞ — шлюб (з датай шлюбу (і месцамесцам);
* + — з датайдата смерці (і месца)
і інш..
Злучацца гарызантальна клямарам, дзе ўверсе — нашчадак, а знізу — бацькі і маці, дзяды і бабулі.
== Глядзець таксама ==
== Літаратура ==
* «Словник іншомовних слів», гол. — ред.Київ: «Українська Радянська Енциклопедія», м. Київ, 1995 р., — сС. 180 {{ref-uk}}.
* «Українська радянська енциклопедія», м. — Київ, 1962 р., — тТ. 3 {{ref-uk}}.
* ''Гайдай Л.,'' «Історія України в особах, термінах, назвах і поняттях», вид. — Луцьк: «Вежа», м. Луцьк, 2000 р. {{ref-uk}}
* ''Dworzaczek Włodzimierz,'' «Genealogia». — Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1959 r. {{ref-pl}}
{{Роднасныя адносіны}}
| 