Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 37:
|Commons = Church of Saint John the Baptist in Vasiliški
}}
'''Касцёл Яна Хрысціцеля'''  — каталіцкі храм в. [[Вёска Васілішкі|Васілішкі]] [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёна]]. Помнік архітэктуры позняга [[барока]], знаходзіцца па вул. Савецкай у цэнтры вёскі. Ставіцца да Шчучынскага [[дэканат, каталіцызм|дэканата]] [[Гродзенскі дыяцэзія|Гродзенскай дыяцэзіі]].
 
Помнік архітэктуры ў стылі позняга [[барока]]<ref name="arch">[http://orda.of.by/.lib/abes/107?m=2.3,17.1 «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.]</ref>, пабудаваны ў 1769<ref name="cath">{{catholic.by|http://catholic.by/2/belarus/dioceses/grodnensis/100848.html}}</ref>. Храм уключаны ў [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]<ref name="zbor">[http://orda.of.by/.lib/spik/gr/339?m=37,77.3 Збор помнікаў гісторыі і культуры. Гродзенская вобласць. Стр. 339]</ref>.
Радок 44:
[[Выява:Vasiliški, Rynak, Daminikanski. Васілішкі, Рынак, Дамініканскі (1900).jpg|250px|thumb|злева|Касцёл у пачатку XX стагоддзя]]
 
Каталіцкая абшчына ў Васілішках з'явіласяз’явілася ў 1652 годзе, у 1658 тут заснаваны манастыр [[Дамініканцы|дамініканаў]], пры якім пабудаваны драўляны касцёл<ref name="gab">[http://orda.of.by/.add/gallery.php?vasilishki/kostel/art/mh Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х]</ref>. Мураваны барочны касцёл пабудаваны ў 1769 годзе, аднак асвечаны толькі 30 лістапада 1790 года<ref name="cath" />.
 
Пасля падаўлення [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|Польскага паўстання 1830—1831 гадоў]], як і многія іншыя каталіцкія храмы на тэрыторыі сучаснай Беларусі быў перададзены праваслаўным і пераасвечаны як праваслаўная царква. У 1919 годзе пасля пераходу рэгіёну ў склад [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|міжваеннай Польшчы]] вернуты каталікам<ref name="zbor" />. У 1922—1928 гадах рэканструяваны. Пасля Вялікай Айчыннай вайны закрыты, у 1980 годзе вернуты вернікам.
Радок 50:
== Архітэктура ==
[[Файл:Васілішкі. Касцёл Іаана Хрысціцеля.jpg|250px|міні|злева|Брама і галоўны ўваход]]
Помнік архітэктуры позняга [[барока]]<ref name="zbor" /><ref name="arch" />. Некаторыя аўтары звяртаюць увагу на рысы [[Віленскае барока|віленскага барока]], якія прысутнічаюць у архітэктуры царквы<ref name="gab" />. Храм  — трохнефная [[базіліка]], галоўны [[неф]] завяршаецца паўкруглай [[апсіда]]й з адзінай [[сакрысція]]й з паўднёвага боку справа ад [[прэзбітэрый, храм|прэзбітэрыя]]<ref name="arch" />. Нефы падзеленыя двума радамі па тры калоны ў кожнай, да чатырох найбольш блізкім да прэзбітэрыя калон прыбудаваны невялікія [[алтар]]ы.
 
Архітэктурна-пластычны акцэнт  — на галоўным заходнім фасадзе, фланкіраваным трохяруснымі вежамі (чацвёрты [[Ярус, архітэктура|ярус]] з фігурным шлемам разабраны ў [[1832]]  г.) з паўцыркульным [[шчыт, архітэктура|шчытом]] паміж імі. Пластыка ствараецца ўвагнутасцю і акругласцю граняў вежаў, слаістымі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]], [[пілястра]]мі з [[Валюта, архітэктура|валютамі]] ў аснаванні, плаўна выгнутымі цягамі і [[карніз]]амі, прамавугольнымі [[філёнга]]мі. Сіметрычна-восевая трохчасткавая кампазіцыя фасада падкрэсленая лучковымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі, [[ніша]]мі, круглымі [[люкарна]]мі. Бакавыя фасады маюць лучковыя праёмы і расчлянёныя плоскімі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]]. Касцёл накрыты [[двухсхільны дах|двухсхільным дахам]], скругленым над [[апсіда]]й.
 
Перад касцёлам  — мураваная [[арка|трохарачная]] [[брама]], абрыс якой адпавядае пластыцы яго галоўнага фасада.
 
=== Інтэр'ерІнтэр’ер ===
[[Файл:Касьцёл Яна Хрысьціцеля (Васілішкі) ўнутры.jpg|250px|міні|злева|Інтэр'ерІнтэр’ер касцёла]]
 
Гістарычна храм меў скляпеністыя перакрыцці нефаў, аднак у ходзе перабудоў яны былі згубленыя і замененыя плоскай бэлечнай столлю<ref name="rad">{{radzima|1802}}</ref>.
Радок 63:
Асноўнае памяшканне шасцістоўпнага храма перакрыта плоскай бэлечнай столлю (замест страчаных скляпеністых перакрыццяў). У цэнтральны неф шырокай аркай адкрываецца [[галерэя]] [[хоры|хораў]] з увагнута-пукатым [[парапет]]ам.
 
Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Усяго ў інтэр'ерыінтэр’еры царквы 7 алтароў  — галоўны, два бакавых і 4 алтары на калонах; выкананы ў тэхніцы [[стука]] пад ружовы і блакітны мармур і ўпрыгожаны пазалочаным ляпным дэкорам. Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Мастацкі эфект дэкаратыўнага вырашэння [[інтэр'ер]]у заснаваны на кантрасце яго плоскаснай архітэктуры і каларыстычна насычаных і пластычна вырашаных сямі [[алтар]]оў (галоўны, два бакавыя, чатыры кулісныя). Алтары выкананы ў стылі [[ракако]] ў тэхніцы [[стука]] пад [[ружовы мармур|ружовы]] і [[блакітны мармур]], упрыгожаныя [[пазалота|пазалочанай]] лепкай  — [[ракайль|ракайлі]], валюты, [[пуці]], дэкаратыўныя вазы, мудрагелістыя сплаценні зоркападобных завіткоў.
 
У касцёле пахаваны {{нп5|Юзаф Белапятровіч||d|Q108910086}} (пам. 24 чэрвеня 1780, [[Валэйшы]]), стражнік лідскі.
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* [http://orda.of.by/.lib/abes/107?m=2.3,17.1 «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.]
* [http://radzima.org/be/object/1802.html А.  М.  Кулагін. Каталіцкія храмы на Беларусі. Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000]
* [http://orda.of.by/.add/gallery.php?vasilishki/kostel/art/mh Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х]
* G. Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, Warszawa 1997, ISBN 83-904446-9-0, s. 253—254.