Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Тэг: Адменена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
<div style="display:none"></div>{{Гістарычная дзяржава
|назва = Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія
|саманазва = Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija <br/> Социјалистичка Федеративна Република Југославија <br/> Socialistična federativna republika Jugoslavija
Радок 107:
У гады [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] Югаславія ваявала на баку [[Антыгітлераўская кааліцыя|Антыгітлераўскай кааліцыі]], была акупаваная [[Германія]]й і яе саюзнікамі і раздзеленая, супраць акупантаў ваявалі шматлікія партызанскія атрады.
 
Ваюючы з гітлераўцамі, глава камуністычнага руху [[Іосіп Броз Ціта|Броз Ціта]] знайшоў агульную мову як з Захадам, так і спачатку з [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]], і карыстаючыся гэтым, расправіўся з членамі іншых партызанскіх рухаў, першым чынам [[Чэтнікі, Другая сусветная вайна|чэтнікамі]]. Перавагай Ціта быў шматнацыянальны склад яго руху, тады як іншыя рухі былі нацыянальнымі.
 
=== «Вялікая Югаславія» ===
{{main|Балканская Федэрацыя}}
У першыя пасляваенныя гады Ціта меркаваў аб стварэнні «Вялікай Югаславіі» у рамках рэалізацыі планаў арганізацыі [[Балканская Федэрацыя|Балканскай Федэрацыі]], разгледжвальных ім сумесна са [[Іосіф Вісарыёнавіч Сталін|Сталіным]]ым і [[Дзімітрав]]ым.
 
Ціта жадаў сфармаваць сацыялістычную федэрацыю з цэнтральнай уладай Белграда з тэрыторыі «Першай Югаславіі», а таксама [[Балгарыя|Балгарыі]] і [[Албанія|Албаніі]] ў якасці федэральных рэспублік.
Радок 123:
У якасці мадэлі нацыянальнага будаўніцтва ў сацыялістычнай Югаславіі быў абраны [[федэралізм]]. Гэтае становішча было адлюстравана ў пастанове II сесіі Антыфашысцкага Веча Народнага Вызвалення Югаславіі ад [[29 лістапада]] [[1946]] «Аб утварэнні Югаславіі на федэратыўных пачатках». Заканадаўча федэратыўная прылада замацавана ў Канстытуцыі [[1946]].
 
У канцы 1940-х гг. паўсталі рознагалоссі паміж лідарам камуністычнай партыі Югаславіі [[Іосіп Броз Ціта|Ціта]] і [[Іосіф Вісарыёнавіч Сталін|Сталіным]]ым, што прывяло да парыву адносін з СССР. Хоць пасля смерці Сталіна гэтыя рознагалоссі былі часткова ўхіленыя, Югаславія не стала членам [[Арганізацыя Варшаўскай Дамовы|Арганізацыі Варшаўскай Дамовы]], а наадварот, у процівагу ёй стварыла [[Рух недалучэння]]. У гады кіравання Ціта Югаславія выконвала ролю пасярэдніка паміж Захадам і найболей адыёзнымі камуністычнымі рэжымамі (мааісцкі Кітай, [[Кампучыя]]).
 
Рэжым Ціта гуляў на супярэчнасцях паміж дзяржавамі капіталістычнай і сацыялістычнай сістэм, што дазваляла Югаславіі ў пасляваенныя дзесяцігоддзі даволі хутка развівацца.
Радок 131:
Фактарамі распаду югаслаўскай федэрацыі сталі смерць Ціта і фіяска праводжанай яго пераемнікамі нацыянальнай палітыкі, распад сусветнай сацыялістычнай сістэмы, воплеск нацыяналізму ў Еўропе (прычым не толькі ў краінах Цэнтральна-Усходняга рэгіёна).
 
З прычыны нарастальных нацыянальных рознагалоссяў па завяшчанні [[Іосіп Броз Ціта|Ціта]] пасля яго смерці пост прэзідэнта краіны быў скасаваны, а на чале краіны ўстаў Прэзідыум, члены якога (главы саюзных рэспублік і аўтаномных абласцей) штогод змянялі адзін аднаго па чарзе. Кароткачасовы эканамічны цуд у сярэдзіне 1980-х гг. скончыўся імклівай інфляцыяй і развалам эканомікі, што прывяло да абвастрэння адносін паміж эканамічна больш развітымі [[Харватыя]]й і [[Славенія]]й, і астатнімі рэспублікамі.
 
У 1990 г. ва ўсіх шасці рэспубліках СФРЮ былі праведзеныя мясцовыя выбары. Перамогу на іх усюды атрымалі нацыяналістычныя сілы.
 
Падчас грамадзянскай вайны і распаду ад Вялікай Югаславіі ў канцы [[XX стагоддзе|XX ст.]] аддзяліліся чатыры з шасці саюзных рэспубалік ([[Славенія]], [[Харватыя]], [[Боснія і Герцагавіна]], [[РэспублікаПаўночная Македонія|Македонія]]). Тады жа на тэрыторыю спачатку [[Боснія і Герцагавіна|Босніі і Герцагавіны]], а затым аўтаномнага края [[Косава і Мятохія|Косава]] былі ўведзеныя міратворчыя сілы [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]] пад кіраўніцтвам [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]. У [[Косава і Мятохія|Косава]], пад падставай урэгулявання cагласна мандату [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]] міжэтнічнага канфлікту паміж [[сербы|сербскім]] і [[албанцы|албанскім]] насельніцтвам, [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] і іх саюзнікі правялі ваенную аперацыю па захопу і фактычнаму аддзяленню ад Югаславіі і Сербіі гэтага аўтаномнага края, які апынуўся пад [[пратэктарат]]ам [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]]. Тым часам Югаславія, у якой у пачатку [[XXI стагоддзе|XXI ст.]] заставалася дзве рэспублікі, ператварылася ў [[Сербія і Чарнагорыя|Малую Югаславію (Сербія і Чарнагорыя)]]. На сённяшні дзень, пасля правядзення [[рэферэндум]]а аб незалежнасці ў Чарнагорыі, апошнія астаткі ранейшай федэрацыі сышлі ў гісторыю, [[Сербія]] і [[Чарнагорыя]] таксама сталі незалежнымі дзяржавамі.
 
==== Склад СФРЮ ====
Радок 157:
 
[[Катэгорыя:Югаславія]]
<div style="display:none"></div>