Амар Хаям: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6
Радок 46:
Як і іншыя буйныя навукоўцы таго часу, Амар не затрымліваўся доўга ў нейкум адном горадзе. Усяго праз чатыры гады ён пакінуў Самарканд і пераехаў у [[Бухара|Бухару]], дзе пачаў працаваць у кнігасховішчах. За дзесяць гадоў, якія вучоны пражыў у Бухары, ён напісаў чатыры фундаментальныя трактаты па математыцы.
 
У 1074 годзе яго запрасілі ў прігласілі ў [[Ісфахан]], цэнтр дзяржавы Санджараў, да двара сельджукскага султана [[Мелік-шах I|Мелік-шаха I]]. Па ініціатыве і пры заступніцтве галоўнага шахскага візіра [[Нізам аль-Мульк]]а Амар становіцца духоўным настаўнікам султана. Праз два года Малік-шах прызначіў яго кіраўніком палацавай абсерваторыі, адной з буйнейшых у свеце{{sfn|Глезер|1982|с=121}}. Працуючы на гэтуй пасадзе, Амар Хаям не толькі працягваў заняткі матэматыкай, але і стаў вядомым астраномам. З групай навукоўцаў ён распрацаваў і ўвёў у 1079 г. сонечны каляндар, дакладнейшы за [[Грыгарыянскі каляндар|грыгарыянскі]]. Склаў «Малікшахскія астранамічныя табліцы», якія ўключалі невялікі зорны каталог<ref>{{cite web|url=http://naturalhistory.narod.ru/Hronolog/IAI/IAI_8/Iai_8_Ogl.htm|title=Звездный каталог ал-Бируни с приложением каталогов Хайама и ат-Туси|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6CW0WaTP9?url=http://naturalhistory.narod.ru/Hronolog/IAI/IAI_8/Iai_8_Ogl.htm|archivedate=2012-11-28 лістапада 2012|accessdate=18 мая 2013|deadurl=no}}. // историко-астрономические исследования. Вып. VIII. 1962. С.83-192.</ref>. І тут таксама напісаў «Камментарыі да цяжкасцей ва ўводзінах кнігі Еўкліда» (1077 г.) з трох кніг; у другой і трэцяй кнігах даследаваў тэорыю адносін (дзелей) і вучэнне аб ліку{{sfn|Боголюбов|1983|с=501}}. Аднак у 1092 годзе, са смерцю свайго заступніка султана Мелік-шаха і візіра Нізам ал-Мулка, ісфаханскі перыяд яго жыцця заканчваецца. Абінавачаны ў блюзнерстве і вольнадумстве, паэт вымушаны быў пакінуць сельджукскую сталіцу.
 
Аб апошніх гадзінах жыцця Хаяма вядома са слоў яго малодшага сучасніка — Бехакі, які спасылаецца на словы зяця паэта.
Радок 73:
 
=== Пра Хаяма і яго жыццё ===
* {{cite web|url=http://www.math.ru/history/people/Ushkevich|title=История математики|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6CW0ZIf1D?url=http://www.math.ru/history/people/Ushkevich|archivedate=2012-11-28 лістапада 2012|accessdate=18 мая 2013|deadurl=no}} с древнейших времён до начала XIX столетия (под ред. [[Юшкевич, Адольф Павлович|А. П. Юшкевича]]). — Т. I. — М.: Наука, 1972.
* {{кніга|аўтар=Боголюбов А. Н.&nbsp;|загаловак=Математики. Механики. Биографический справочник|месца=Киев|выдавецтва=Наукова думка|год=1983|старонак=639|ref=Боголюбов}}
* {{кніга|аўтар=Глезер Г. И.&nbsp;|загаловак=История математики в школе. VII – VIII классы|месца=М.|выдавецтва=Просвещение|год=1982|старонак=240|ref=Глезер}}
Радок 81:
* Хайям Омар. Комментарии к трудным постулатам книги ЕВКЛида. Историко-математические исследования, 6, 1953, с. 67-107.
* Хайям Омар. Об искусстве определения золота и серебра в состоящем из них теле. Историко-математические исследования, 6, 1953, с. 108—112.
* Хайям Омар. {{cite web|url=http://www.math.ru/lib/book/djvu/klassik/khayyam.djvu|title=Трактаты.|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6CW0XoldK?url=http://www.math.ru/lib/book/djvu/klassik/khayyam.djvu|archivedate=2012-11-28 лістапада 2012|accessdate=18 мая 2013|deadurl=no}} Перевод А. П. Юшкевича. Статья и комментарии Б. А. Розенфельда и А. П. Юшкевича. М.: Изд. вост. лит., 1961.
* <!-- НЕ ПРАВИТЬ — В ОРИГИНАЛЕ ИМЕННО ХАЙЙАМ!!! -->Хаййам<!-- НЕ ПРАВИТЬ — В ОРИГИНАЛЕ ИМЕННО ХАЙЙАМ!!! --> Омар. Трактаты. Перевод Б. А. Розенфельда. Редакция В. С. Сегаля и А. П. Юшкевича. Статья и комментарии Б. А. Розенфельда и А. П. Юшкевича. М., 1962.
* Хайям Омар. Первый алгебраический трактат. [[Историко-математические исследования]], 15, 1963, с. 445—472.