Іосіф Вісарыёнавіч Сталін: Розніца паміж версіямі

У дакладзе Фонду Карнегі аб ацэнцы ролі Сталіна ў сучаснай Расіі і Закаўказзі (2013)<ref>[http://potok.ua/novost-dnya/56183-stalin-zhiv.html Сталин жив? ИИИ «Поток» | Главные новости дня] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20191117054607/http://potok.ua/novost-dnya/56183-stalin-zhiv.html |date=17 лістапада 2019 }}</ref> адзначаецца, што яго асоба да гэтага часу выклікае захапленне ў вялікай колькасці людзей на постсавецкай прасторы. Пры адказе на пытанне «Якія словы лепш апісваюць ваша стаўленне да Сталіна?», большасць расіян, армян і азербайджанцаў выбралі абыякавасць (32%, 25 і 15% адпаведна), грузіны ж — павагу (27%), у расіян і армян павагу — 21 і 16 %. Аўтары дакладу адзначылі, што большасць рэспандэнтаў высока ацэньвае ўклад Сталіна ў перамогу Савецкага Саюза над фашысцкай Германіяй, разам з тым пераважная большасць ставіцца да сталінскіх рэпрэсій рэзка негатыўна — больш за палову ўдзельнікаў апытання лічаць, што ім не можа быць апраўдання. Тым не менш, каля 20% адказалі, што, магчыма, у рэпрэсіях была палітычная неабходнасць. У дакладзе таксама гаворыцца аб двух процілеглых тэндэнцыях: з аднаго боку, «падтрымка Сталіна ў Расіі вырасла пасля развалу Савецкага саюза», з другога - моладзь усё больш індыферэнтнага ставіцца да спрэчнай гістарычнай постаці.

Адны гісторыкі лічаць, што Сталіным была ўсталяваная асабістая дыктатура<ref name="Volkogonov">''Волкогонов Д. А.'' [http://militera.lib.ru/bio/volkogonov_dv/05.html Гл. 5 Сталин. Политический портрет. В 2-х книгах.] — М.: Новости, 1992.</ref><ref name="Bakunin-AV">''Бакунин А. В.'' История советского тоталитаризма. В 2-х кн. Екатеринбург, 1996. Т. 1; 1997. Т. 2.</ref><ref name="Khlevnuk">''Хлевнюк О. В.'' 1937-й. Сталин, НКВД и советское общество. М: Республика, 1992.</ref>; іншыя мяркуюць, што да сярэдзіны 1930-х дыктатура насіла калектыўны характар<ref name="Sabov_2002-11-18">''Сабов А.'' [http://www.kp.ru/daily/22677/22077/ Жупел Сталина. Разговор с историком Юрием Николаевичем Жуковым] // Комсомольская правда. 18 ноября 2002 года.</ref>. На думку гісторыка О. В. Хляўнюка<ref name="Khlevniuk">См. обзор: ''Khlevniuk O.'' Stalinism and the Stalin Period after the «Archival Revolution» // Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 2001. Vol. 2, No. 2. P. 319. {{DOI|10.1353/kri.2008.0052}}</ref>, сталінская дыктатура ўяўляла сабой вельмі цэнтралізаваны рэжым, які абапіраецца перш за ўсё на магутныя партыйна-дзяржаўныя структуры, тэрор і гвалт, а таксама на механізмы ідэалагічнай маніпуляцыі грамадствам, адбору прывілеяваных груп і фарміравання прагматычных стратэгій. Згодна з прафесарам Оксфардскага ўніверсітэта Р. Хінглі, на працягу чвэрці стагоддзя да сваёй смерці Сталін валодаў большай палітычнай уладай, чым любая іншая фігура ў гісторыі<ref name="Britannica">''Hingley R. F.'' Stalin, Joseph. // [[Энциклопедия Британника]]. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2007. Vol. 28, No. 628</ref>. Ён быў не проста сімвалам рэжыму, а лідарам, які прымаў прынцыповыя рашэнні і быў ініцыятарам усіх колькі-небудзь значных дзяржаўных мер<ref name="Khlevniuk"/>. Кожны член Палітбюро павінен быў пацвярджаць сваю згоду з прынятымі Сталіным рашэннямі, у той жа час адказнасць за іх выкананне Сталін перакладаў на падсправаздачных яму асоб<ref name="Gregory-05">''Gregory P., Harrison M.'' Allocation under Dictatorship: Research in Stalin’s Archives // Journal of Economic Literature. 2005. Vol. 43. P. 721. [http://web.nps.navy.mil/~relooney/00_New_631.pdf] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100215145322/http://web.nps.navy.mil/~relooney/00_New_631.pdf |date=15 лютага 2010 }}{{ref-en}}</ref>.