Тыгран II: Розніца паміж версіямі

Тыгран Вялікі быў сынам [[Тыгран I|Тыграна I]], малодшага сына заснавальніка дынастыі [[Арташэсіды|Арташэсідаў]] Арташэса I. Нарадзіўшыся каля [[140 да н.э.|140 года да нашай эры]], Тыгран у маладосці правёў доўгія гады ў якасці закладніка пры двары цара [[Мітрыдат II, цар Парфіі|Мітрыдата II Парфянскага]], які нанёс армянам разгромнае паражэнне ў [[105 да н.э.|105 годзе да н.э.]] Пасля таго, як у [[95 да н.э.|95 годзе да нашай эры]] царскі трон спусцеў (паводле адных крыніц<ref name="рыжов">[http://slovari.yandex.ru/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%B9%20%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F/Монархи.%20Древний%20Восток/Тигран%20II%20Великий/ Рыжов К. В. Все монархи мира: Древний Восток: Справочник. — М.: Вече, 2006. — 576 с.]{{Недаступная спасылка}}</ref>, пасля смерці дзядзькі Тыграна II, цара [[Артавазд I|Артавазда I]], які не пакінуў спадчыннікаў, паводле іншых — у сувязі са смерцю цара [[Тыгран I|Тыграна I]], бацькі Тыграна II<ref name="іраніка">[http://www.iranicaonline.org/articles/tigran-ii Encyclopaedia Iranica. N. Garsoyan, «Tigran II».]</ref><ref>K. Schippmann сцвярджае ў сваім артыкуле ў Encyclopaedia Iranica, што Артавазд I быў бацькам Тыграна II — гл. [http://www.iranicaonline.org/articles/arsacids-index#pt2 Encyclopaedia Iranica. «Arsacids».]</ref>), Тыгран выкупіў сваю свабоду ў парфян, аддаўшы ім 70 урадлівых далін у раёне сучаснага паўночна-ўсходняга Ірана і быў узведзены парфянамі на армянскі трон<ref name="сусветная">Паводле версіі аўтараў шматтомнай энцыклапедыі «Всемирная история», парфяне '''ўзвялі''' Тыграна II на армянскі прастол, калі дамагліся ад яго значных тэрытарыяльных саступак — гл. [http://interpretive.ru/dictionary/447/word/%C0%F0%EC%E5%ED%E8%FF+%E2+III+%97+I+%E2%E2.+%E4%EE+%ED.+%FD. Всемирная история. Энциклопедия. Том 2. 1957 г. Армения в III—I вв. до н. э.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20101227202705/http://interpretive.ru/dictionary/447/word/%C0%F0%EC%E5%ED%E8%FF+%E2+III+%97+I+%E2%E2.+%E4%EE+%ED.+%FD./ |date=27 снежня 2010 }}</ref><ref name="Дьяконов">[http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000002/st21.shtml {{кніга |аўтар = |загаловак= История Древнего мира |спасылка= |выданне = 2-е изд |адказны = Под ред. [[Дьяконов, Игорь Михайлович|И. М. Дьяконова]], В. Д. Нероновой, [[Ірына Сяргееўна Свянціцкая|И. С. Свенцицкой]] |месца= М. |год= 1983 |том = 2. Расцвет Древних обществ|Закавказье и сопредельные страны в период эллинизма|старонкі =399-414}}]<blockquote>Армянскі царэвіч Тыгран, які знаходзіўся ў палоне, угаварыў Мітрыдата II вярнуць яго на прастол Арменіі ў абмен на перадачу Парфіі «70 далін» у Атрапатэне. У [[95 да н.э.|95 г. да н.э.]] Тыгран II Вялікі стаў царом Арменіі.</blockquote></ref><ref>дата прыходу да ўлады Тыграна II вызначаецца на падставе паведамлення Плутарха, паводле якога ў 71/70 годзе да н.э. цар кіраваў ужо 25 гадоў.</ref>.

Здавалася, што сітуацыя спрыяла Тыграну. Аднак у [[66 да н.э.|66 годзе да н.э.]] новы рымскі палкаводзец, [[Гней Пампей Вялікі]], да якога па дапамогу звярнуўся малодшы сын Тыграна II, які паўстаў супраць свайго бацькі, прывёў у Арменію 50-тысячнае войска. Мітрыдат жа быў [[Трэцяя Мітрыдатава вайна|канчаткова разбіты рымлянамі]], бег у [[Баспорскае царства]] і там [[Трэцяя Мітрыдатава вайна|скончыў жыццё самагубствам]]<ref>[http://ancientrome.ru/antlitr/paterculus/kn02-f.htm Велей Патэркул. РЫМСКАЯ ГІСТОРЫЯ, КНІГА II]</ref>. Тыгран II апынуўся не ў стане весці вайну адразу супраць дзвюх магутных дзяржаў — Рыма і Парфіі. Да таго ж супраць яго паўстала і частка армянскай знаці, а таксама насельніцтва шматлікіх заваяваных армянскім царствам краін і гарадоў. У сувязі з гэтым армянскаму цару прыйшлося падпісаць у [[66 да н.э.|66 годзе да н.э.]] дагавор з Пампеем, паводле якога Тыгран захаваў за сабой толькі [[Армянскае нагор'е]] і частку земляў, захопленых у Парфіі. Акрамя таго, ён атрымаў усходнюю частку Малой Арменіі, якая належала дагэтуль Мітрыдату VI. [[Сірыя]], [[Камагена]] і [[Кілікія]] трапілі пад уладу Рыма. Тыгран II выплаціў 6 тыс. талентаў кантрыбуцыі, захаваў за сабой тытул цара цароў і быў абвешчаны «сябрам і саюзнікам рымскага народа» (''socius et amicus populi Romani'')<ref name=autogenerated2>[[Валерый Брусаў]]. [http://armenianhouse.org/bryusov/armenia/ch-1-2.html «Летапіс гістарычных лёсаў армянскага народа»]: <blockquote>Пампей наклаў на Арменію кантрыбуцыю ў 6.000 талентаў (да 9 міл. р.), але пакінуў за Тыгранам яго армянскія землі і нават частку Месапатаміі, захаваў за ім тытул «цара цароў» і прыняў яго ў лік «сяброў і саюзнікаў рымскага народа».</blockquote></ref>, што забяспечвала яму абарону Рымскай імперыі ад нападаў парфян<ref name="іраніка"></ref>. Са складу Вялікай Арменіі Пампей вылучыў [[Сафена|Сафену]], якая спачатку была аддадзена Тыграну Малодшаму, а потым, калі Тыгран Малодшы апынуўся недастаткова паслухмяным Пампею, была перададзена цару Кападокіі<ref name="гісторыя">[http://interpretive.ru/dictionary/447/word/%C0%F0%EC%E5%ED%E8%FF+%E2+III+%97+I+%E2%E2.+%E4%EE+%ED.+%FD. Всемирная история. Энциклопедия. Том 2. 1957 г. Армения в III—I вв. до н. э.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20101227202705/http://interpretive.ru/dictionary/447/word/%C0%F0%EC%E5%ED%E8%FF+%E2+III+%97+I+%E2%E2.+%E4%EE+%ED.+%FD./ |date=27 снежня 2010 }}</ref>.