Пратэстанцтва: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленне, паправіў арфаграфію
Радок 1:
{{арфаграфія}}
{{Хрысціянства}}
'''Пратэстантызм''' (ад {{lang-la|protestantem}} (наз. склон ''protestans''), дзеепрыметнік цяп. часу ад ''protestari''  — дэклараваць публічна)  — адзін з трох, нароўні з [[каталіцтва]]м і [[праваслаўе]]м, галоўных кірункаў [[хрысціянства]], уяўлялаеякі ўяўляе сабой сукупнасць шматлікіх і самастойных Цэркваўцэркваў і [[Дэнамінацыя, рэлігія|дэнамінацый]], звязаных сваім паходжаннем з [[Рэфармацыярэфармацыя]]й  — шырокім антыкаталіцкім рухам [[XVI ст.]] у Еўропе.
 
== Назва ==
 
У [[1526]]  г. [[ШпеерШпаер]]скі [[рэйхстаг, Свяшчэнная Рымская імперыя|рэйхстаг]] на патрабаванне нямецкіх князёў-лютэран прыпыніў дзеянне [[Вормскі эдыкт|Вормскага эдыкта]] супраць [[Марцін Лютэр|Марціна Лютэра]]. Аднак 2-гі ШпеерскіШпаерскі рэйхстаг [[1529]]  г. адмяніў гэтую пастанову. У адказ ад 5 князёў і шэрагу імперскіх гарадоў Германіі рушыў услед [[ШпеерскіШпаерскі пратэст|пратэст]], ад чаго і ўтварыўся тэрмін ''«пратэстантызм»''.
 
== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Пратэстанцызму}}
Першапачатковымі формамі пратэстанцызму былі [[лютэранства]], [[цвінгліянства]], [[кальвінізм]], [[анабаптызм]], [[менанітства]], [[англіканства]]. УПасля наступным узнікаеўзнікае шэраг іншых плыняў  — [[Евангельскія Хрысціяне-Баптысты|баптысты]], [[адвентысты]], [[Метадызм|метадысты]], [[квакеры]], [[пяцідзесятнікіпяцідзясятнікі]], [[ВойскаАрмія выратаваннязбаўлення]] і шэраг іншых. Фарміраванне большасці гэтых плыняў праходзіла пад знакам «рэлігійнага адраджэння», звароту да ідэалаў ранняга хрысціянства і Рэфармацыі. Усе яны адрозніваюцца ад старога або [[літургічны пратэстанцызм|літургічнага пратэстанцызму]] перавагай вольнайсвабоднай пропаведзі і актыўнай евангелізатарскай місіянерскай дзейнасцю.
 
== Веравучэнне ==
 
=== Дактрыны ===
{{main|Дактрыны пратэстанцызму}}
Пратэстанцызм падзяляе агульнахрысціянскія паданні аб быцці Бога, яго трыадзінстве, аб неўміручасці душы, раю і пекле (адпрэчваючыаспрэчваючы пры гэтым каталіцкае вучэнне аб [[чысцецЧычцілішча|чысцілішчы]]у). Разам з тым, пратэстанцызм вызначыў прынцыповымі тры становішчыпалажэнні: выратаваннезбаўленне асабістай верай, святарства ўсіх вернікаў, выключны аўтарытэт Святога Пісання ([[Біблія|Бібліі]]).
 
Пісанне абвешчана адзінай крыніцай веравучэння. Біблія была перакладзеная на нацыянальныя мовы, яе вывучэнне і ўжыванне ва ўласным жыцці стала важнай задачай кожнага верніка. Стаўленне да Святога падання неадназначнае - — ад непрыняцця, з аднаго боку, да прыняцця і шанавання, але, у любым выпадку, з абмоўкай - — Паданне (як, зрэшты, і любыя іншыя веранавучальныя меркаванні, уключнау тым ліку з уласнымі) аўтарытэтна ў выпадку, паколькікалі яно заснавана на Пісанні, і ў той меры, на колькінаколькі яно заснаванаезаснавана на Пісанні. Менавіта гэтая абмоўка (а не імкненне да спрашчэння і патаннення культу) з'яўляеццаз’яўляецца ключом да адмовы шэрагу пратэстанцкіх цэркваў і дэнамінацый ад таго або іншага вучэння або практыкі.
 
=== Абрады ===
[[Выява:Evangelical Christian's Church, Torun - Poland No.1.JPG|thumb|180px|Пратэстанцкая царква ў [[Польшча|Польшчы]]]]
Пратэстанцызм абмежаваў лікколькасць [[Сакраменты|Сакраментаўсакраментаў]], пакінуўшы толькі [[Хрышчэннехрышчэнне]] і [[Еўхарыстыя|Еўхарыстыюеўхарыстыю]]. Акрамя таго, пратэстанты не бачаць адмысловага сэнсу ў малітвах за памерлых, у малітвах святым і шматлікіх святах у іх гонар. У той жа час павага да святых бывае прыкладам праведнага жыцця. Глыбокая пашана мошчам, як правіла, не практыкуецца, як неадпавядалаенеадпавядалая Пісанню. Стаўленне да шанавання выяў неадназначна: ад адрыньвання як ідалапаклонства, да вучэння, што гонар, які даецца выяве, узыходзіць да першаўзору. <br />[[Дом малітвы|Малітоўны дом]] пратэстантаў, як правіла, вольнысвабодны ад пышнага строя, выяў і статуй; што, зрэшты, не сама мэта, і адбываецца ад пераканання, што ў падобным дэкоры няма неабходнасці. Будынкам царквы можа служыць любы будынак, у тым ліку які бярэцца ў арэнду або набываецца на роўных са свецкімі арганізацыямі ўмовах. Богаслужэнне пратэстантаў засяроджана на пропаведзі, малітве і спевах гімнаў на родных мовах. Некаторыя цэрквы, напрыклад, [[Лютэранства|лютэранская]], шмат увагі надаюць прычасцю, для допуску да якога можа патрабавацца [[канфірмацыя]].
 
== Гл. таксама ==