|
[[Файл:Rublev's saviour.jpg|thumb|Тэмпера на драўлянай аснове. [[Ікона]] [[Спас са Звянігарадскага чына]]. [[Андрэй Рублёў]]. XIV - XVXIV—XV ст.]]
'''Тэ́мпера''' ({{lang-it|tempera}}, ад лацінскага ''temperare'' - — змешваць фарбы) - — [[фарба|фарбы]], прыгатаваныя на аснове сухіх парашковых [[Мінеральныя пігменты|натуральных пігментаў]] і/ці іх сінтэтычных аналагаў. Звязуючым рэчывам тэмперных фарбаў служаць [[эмульсія|эмульсіі]] - — натуральныя (разведзены вадой жаўток [[Курынае яйка|курынага яйка]], [[сок, напой|сок]] раслін, рэдка - — толькі ў [[фрэска]]х - — [[нафта]]) ці штучныя (высыхаючыя алеі ў водным растворы [[клей|клею]], палімеры).
Тэмперны жывапіс разнастайны паводле прыёмаў і фактуры, ён уключае ў сябе як пісьмо тонкім слоем, [[лесіроўка]]мі, так і густое пастознае пісьмо.
Тэмперныя фарбы - — адны з найстаражытнейшых. Да вынаходніцтва [[алейны жывапіс|алейных фарбаў]] аж да XV-XVIIXV—XVII стагоддзяў тэмперныя фарбы былі асноўным матэрыялам [[Станковы жывапіс|станковага жывапісу]]. Гісторыя выкарыстання тэмперных фарбаў налічвае больш за 3 тысячы гадоў. Так, знакамітыя роспісы [[саркафаг]]аў [[старажытны Егіпет|старажытнаегіпетскіх]] [[фараон]]аў выкананы тэмпернымі фарбамі. Тэмперным быў [[станковы жывапіс]] [[Візантыя|візантыйскіх]] майстроў.
Цяпер прамысловым спосабам вырабляюць два віды тэмперы: казеінава-масляная (звязуючым з'яўляеццаз’яўляецца водны раствор [[казеін]]у з дабаўкамі), [[полівінілацэтат]]ная ([[ПВА]], звязуючы - — эмульсія сінтэтычнай полівінілацэтатнай смалы) і акрылавая (звязуючы сродак - — дысперсія на аснове поліакрылатаў). Тэмпера на аснове ПВА больш простая ў выкарыстанні, разводзіцца вадой, не жаўцее, але яе істотны недахоп заключаецца ў тым, што яна мае тэндэнцыю да растрэсквання. У сувязі з гэтым даўгавечнасць [[рэстаўрацыя|рэстаўрацыі]], выкананай тэмперай з ПВА, заўсёды выклікае вялікія сумненні. Падчас высыхання тэмпера змяняе тон і колер, паверхня твораў, выкананых у гэтай тэхніцы матавая, аксаміцістая. Казеінава-масляная і акрылавая тэмперы такіх нараканняў не выклікаюць.
Высахшая фарба вадаўстойлівая, таму тэмпера выкарыстоўваецца ў [[манументальны жывапіс|манументальным жывапісе]]. У гандлёвай сетцы прапануецца шырокі асартымент сухіх пігментаў для самастойнага прыгатавання з іх тэмперных фарбаў; тэмпера, прыгатаваная самім мастаком па нескладаных тэхналогіях непасрэдна перад яе выкарыстаннем у працы, з'яўляеццаз’яўляецца найбольш якасным і даўгавечным фарбавым матэрыялам, што пацвяржаецца практыкай на працягу стагоддзяў.
Тэмпера па [[леўкас]]у на драўлянай аснове з выкарыстаннем натуральных пігментаў - — традыцыйная тэхніка [[іканапіс]]у, дзе яна выкарыстоўваецца прыгатаванай на жаўтку ці сумесі жаўтка з вараным алеем ці алейным [[лак]]ам. Па ўвільготненай тынкоўцы тэмперай з старажытных часоў выконваюцца насценныя роспісы.
== Спасылкі ==
| 