Вікіпедыя

Батлейка: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
Радок 5:
'''Батле́йка''', '''бетлейка''' (ад {{lang-pl|Betleem}} — назва г. [[Горад Віфлеем|Віфлеема]]<ref name="ЭБ">Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэд.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1989.</ref>), таксама '''жлоб, віфлеем, яселка, вяртэп, батляемка, остлейка, шопка'''<ref name="ЭБ"/> — [[Беларусы|беларускі]] народны [[тэатр лялек]], спачатку і ў асноўным на рэлігійную, у прыватнасці [[Біблія|біблейскую]] тэматыку, які атрымаў распаўсюджванне ў [[Беларусь|Беларусі]], пачынаючы ад [[16 стагоддзе|XVI стагоддзя]] і перажывае адраджэнне ў форме нацыянальнага дзіцячага і [[Каляды|каляднага]] тэатра ў наш час. Блізкія да беларускай батлейкі ўкраінскі вяртэп (найбольш пашыраны ў 18-19 стагоддзях) і польская [[шопка]] (вядомая з 15 стагоддзя)<ref name="ЭБ"/>.
 
== З гісторыі Батлейкібатлейкі ==
Зараджэнне батлейкавага тэатра ў Беларусі адносіцца да канца XVI — першай паловы XVII ст. Узнікненне батлейкі звязанае з [[Каляды|каляднымі святамі]] (адгэтуль назва, [[Віфлеем]] — месца нараджэння [[Хрыстос|Хрыста]]). На тэрыторыю Беларусі батлейка трапіла з Польшчы і Украіны і атрымала распаўсюд з XVI стагоддзя.<ref>[http://bookz.ru/authors/avtor-neizvesten-3/theatre_encicl/page-58-theatre_encicl.html ''Батлейка''] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20101208082909/http://bookz.ru/authors/avtor-neizvesten-3/theatre_encicl/page-58-theatre_encicl.html |date=8 снежня 2010 }} // Театральная Энциклопедия. — М. {{ref-ru}}</ref> Па сваім рэпертуары і прынцыпах увасаблення батлейкавы тэатр роднасны ўкраінскаму [[вяртэп]]у і польскай шопцы, а ўсе яны разам генетычна ўзыходзяць да заходнееўрапейскіх містэрый. Арганізатарамі відовішчаў звычайна былі законнікі каталіцкіх ордэнаў, вучні калегій. Распаўсюду батлейкі спрыялі вандроўныя семінарысты, якія ўносілі ў рэпертуар сюжэты школьнага тэатру. Хутка батлейку ад царкоўнікаў пераймаюць мяшчане, сяляне — тэатр робіцца народным.
 
Да [[19XIX ст.]] у рэпертуары батлейкі пераважала рэлігійная тэматыка<ref>{{крыніцы/КізЛянцСамГБкл2003|}}</ref>. У часы Асветніцтва батлейкавыя прадстаўленні ладзіліся ў драўлянай (спачатку — аднапавярховай, потым — двухпавярховай) скрыні (батлейцы) статычнымі або рухомымі лялькамі. Іх дзеянні суправаджаліся вершаваным дыялогам, песнямі. У прадстаўленнях, прымеркаваных да калядных свят, паказваліся біблейскія сцэны нараджэння Хрыста, пакланення яму пастухоў і каралёў-вешчуноў, праследу жорсткім царом [[Ірад Вялікі|Ірадам]] нявінных немаўлятак. У рэпертуар батлейкі, побач з рэлігійнай п’есай «Цар Ірад», народнай драмай «Цар Максіміліян», уваходзілі таксама жанравыя сцэны «Мацей і доктар», «Антон з казой і Антоніха», «Вольскі — купец польскі», «Бэрка-карчмар», «Цыган і цыганка», «Ванька малы», «Паніч» і інш. насычаныя сацыяльнай сатырай.
 
Паступова, становячысястанавіліся здабыткам народа ў шырокім сэнсе слова (мяшчане і сялянства), у прыватнасці ў перыяд [[17 стагоддзе|XVII]]-[[18 стагоддзе|XVIII]] стагоддзях, Батлейка актыўна звяртаецца да народна-камедыйных, свецкіх па характары пастановак.<ref>[http://www.belarus-theatre.net/teatry/venueevents/25-teatr_kukol_batleyka.html Мінський обласний театр ляльок «Батлейка»] на [http://www.belarus-theatre.net/teatry.html Театри Білорусі] // [http://www.belarus-theatre.net/ ''www.belarus-theatre.net'' («Театральна Бєларусь»)] {{ref-ru}}</ref>
 
Лічыцца, што з развіццём і станаўленнем прафесійнага тэатра ў Беларусі Батлейка саступіла папулярнасцю апошняму. Прадстаўленні батлейкі даваліся да пач.пачатку XX ст.
 
== Апісанне і рэпертуар батлейкі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Батлейка"