Батлейка: Розніца паміж версіямі

'''Батле́йка''', '''бетлейка''' (ад {{lang-pl|Betleem}} — назва г. [[Горад Віфлеем|Віфлеема]]<ref name="ЭБ">Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэд.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1989.</ref>), таксама '''жлоб, віфлеем, яселка, вяртэп, батляемка, остлейка, шопка'''<ref name="ЭБ"/> — [[Беларусы|беларускі]] народны [[тэатр лялек]], спачатку і ў асноўным на рэлігійную, у прыватнасці [[Біблія|біблейскую]] тэматыку, які атрымаў распаўсюджванне ў [[Беларусь|Беларусі]], пачынаючы ад [[16 стагоддзе|XVI стагоддзя]] і перажывае адраджэнне ў форме нацыянальнага дзіцячага і [[Каляды|каляднага]] тэатра ў наш час. Блізкія да беларускай батлейкі ўкраінскі вяртэп (найбольш пашыраны ў 18-19 стагоддзях) і польская [[шопка]] (вядомая з 15 стагоддзя)<ref name="ЭБ"/>.

У прадстаўленнях дзейнічала да 40 персанажаў. Лялек рабілі з дрэва, каляровай тканіны; валасы, вусы — з лёну ці аўчыны; вопратку шылі з тканіны<ref name="ЭБ"/>. Трапляліся таксама батлейкі з лялькамі-марыянеткаммі на нітках ці з пальчатачнымі лялькамі<ref name="ЭБ"/>. Вядома 6 тыпаў батлейкі. Асобнае месца займалі батлейкі, зробленыя па прынцыпе ценявога тэатра ([[Віцебск]], [[Веліж]]), і батлейка са зменнымі празрыстымі дэкарацыямі ([[Горад Докшыцы|Докшыцы]])<ref>Дзешавой А. Докшыцкі лялечнік, «Маладосць», 1958, вип 9. Г.</ref>. Пад час прадстаўлення батлеечнік знаходзіўся за скрыняй, ён не толькі рухаў лялек, але і гаварыў тэкст за іх, часам на фоне музыкі. Здаралася, што адзін чалавек быў і рэжысёрам, і драматургам, і мастаком, і музыкантам<ref name="ЭБ"/>. Звычайна, батлеечнікі былі таленавітымі акцёрамі-самародкамі<ref name="ЭБ"/>.

Цар [[Ірад Вялікі|Ірад]] даведаўшыся ад [[вешчуны|вешчуноў]], што нарадзіўся [[Хрыстос]], і лічачы яго прэтэндэнтам на пасад, вырашае забіць яго. Ірад загадвае воіну забіць ў [[Горад Віфлеем|Віфлееме]] [[Збіцьцё немаўлятаў|ўсіх немаўлятаў]] «ад двух гадоў і ніжэй»; воін выконвае загад, але «адна старая баба Рахіль не дае свайго дзіця біці». Раз’юшаны Ірад загадвае забіць немаўля Рахілі. За злачынствы Ірад плаціцца жыццём: [[Вобраз смерці|Смерць]] адсякае яму галаву, а чэрці цягнуць яго труп у [[пекла]].