Аляксандр Нічыпаравіч Шыманоўскі

Шаблон:Вызн (31.08.1850, сяло Чэрнін Чэрнінскай воласці Бабруйскага павету Мінскай губерні — 1918) — беларускі этнограф і фалькларыст; пушкіназнаўца, педагог.

Аляксандр Нічыпаравіч Шыманоўскі
Імя пры нараджэнні	Шыманоўскі Аляксандр Нічыпаравіч
Род дзейнасці	этнограф, фалькларыст, літаратуразнаўца, педагог
Дата нараджэння	31 жніўня1850
Месца нараджэння	сяло Чэрнін, Чэрнінская воласць, Бабруйскі павет, Мінская губерня
Дата смерці	1918
Месца смерці	Кішынёў
Грамадзянства	Расійская Рэспубліка
Падданства	Расійская Імперыя
Бацька	Нічыпар Фёдаравіч Шыманоўскі
Маці	Кацярына Андрэяўна Шыманоўская
Жонка	Ганна Аруцюнаўна Шыманоўская (Ускат)
Дзеці	сыны — Аляксандр (1883), Фёдар (1885), дачка — Вольга (1888)
Альма-матар	гісторыка-філалагічны факультэт Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта[d]
Узнагароды і прэміі	ордэны Святой Анны ІІ ступені (1896), ІІІ ступені (1889); ордэны Святога Станіслава ІІ ступені (1895), ІІІ ступені (1879); сярэбраны медаль.
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Герб «Юнак».

Нарадзіўся ў сям'і свяшчэнніка праваслаўнай Свята-Георгіеўскай царквы в. Чэрнін. Род Шыманоўскіх меў шляхецкае паходжанне (гербу «Юнак»), але не быў зацверджаны ў расійскім дваранстве. Пачатковую адукацыю А. Н. Шыманоўскі атрымаў у Чэрнінскім народным вучылішчы, затым закончыў Мазырскую гімназію.

У 1874 г. закончыў гісторыка-філалагічны факультэт Санкт-Пецярбургскага імператарскага універсітэта. Працаваў выкладчыкам рускай мовы і славеснасці ў 1-ай мужчынскай гімназіі г. Кішынёва (1874 — 1901). Стацкі саветнік (1887). Пасля выхаду на пенсію — таварыш (намеснік) дырэктара Кішынёўскага банку (1912). У 1914 г. Бесарабскі дваранскі дэпутацкі сход зацвердзіў А. Н. Шыманоўскага ў спадчынным дваранстве.

Забіты бальшавікамі каля свайго дому па вул. Леоўскай ў Кішынёве.

Даследчыцкая дзейнасць

У час паездак на радзіму сабраў матэрыял па беларускай фалькларыстыцы і этнаграфіі і склаў зборнік «Мінская губерня і яе народная творчасць у сувязі з апісаннем народных свят і абрадаў» (песні, казкі, загадкі, прыказкі, гаспадарча-этнаграфічныя назвы і інш). У зборніку выклаў і свае погляды на народную творчасць. Як адзначана ў працы, у збіранні матэрыяла дапамагалі протаіярэй Рыгор Шыманоўскі, настаўніца Чэрнінскага народнага вучылішча Пелагея Нічыпараўна Густава (сястра даследчыка) і мясцовы жыхар Сямён Друзік. Матэрыялы зборніка выкарыстоўваюцца навукоўцамі пры вывучэнні і публікацыях беларускага фальклору.

«А. Н. Шыманоўскі быў і застаецца для нас выдатным педагогам. Ён не саступіў з гэтай пазіцыі — накірунку педагога, калі вывучаў біяграфію і творчасць А. С. Пушкіна, калі пісаў пра яго кнігу, і яшчэ больш, калі збіраў і даследаваў беларускі фальклор...»

— СКІДАН В. І. Вучоны з вёскі Чэрнін // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2 кн. Кн. 1. Мн., 2000, с. 118.

Творы

• 1799 — 1899. А. С. Пушкин. О нахождении его в Кишинёве в связи с предыдущей и последующей жизнью. Кишинёв, 1900.

«Гэта кніга, бадай, адзіная больш ці меньш змястоўная праца з усіх, што выйшлі ў Малдавіі [аб кішынёўскім перыядзе жыцця А. С. Пушкіна]».

— ТРУБЯЦКОЙ, Б. А. Пушкин в Молдавии. Кишинёв, 1976.

• Минская губерния и её народное творчество в связи с описанием народных праздников и обрядов. Архив Российского географического общества. Ф. 20. Оп. 1. Ед. хр. 8.

Літаратура

• СКІДАН В. І. Шыманоўскі Аляксандр Нічыпаравіч // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 18. Кн. 1. Мн., 2004, с. 12.
• СКІДАН В. І. Шыманоўскі Аляксандр Нічыпаравіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2. Мн., 2003, с. 245.