Свіслацкая гімназія: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др вікіфікацыя
др +літ-ра
Радок 1:
'''Свіслацкая гімназія''' — адна з 8 сярэдніх навучальных устаноў адкрытых на тэрыторыі Беларусі і Літвы згодна з планам утварэння Віленскай навучальнай акругі, распрацаваным кіраўніцтвам [[Віленскі універсітэт|Віленскага універсітэта]] на чале з рэктарам [[Ян Снядэцкі|Янам Снядэцкім]]. Гімназія адкрыта ў [[1805]] на правах губернскай і была галоўным асяродкам навучання і выхавання дзяцей мясцовай шляхты.
 
Навучанне разлічвалася на 7 год. Вучэбны план гімназіі быў падобны да планаў павятовых вучылішчаў, але быў больш шырокі і разнастойныразнастайны. Асноўнай мовай навучання была польская. Гімназіі і павятовыя вучылішчы аб'яўляліся ўсесаслоўнымі. Аднак на самой справе яны былі даступнымі толькі багатым, пансіеныпансіёны пры вучылішчах прымаліся толькі дзеці шляхты.
 
Свіслацкая гімназія была дастаткова буйной навучальнай установай. Тут у розныя гады вучыліся ад 200 да 300 вучняў. Сюды прыязджалі не толькі дзеці мясцовай ваўкавыскай шляхты, але навучэнцы з розных куткоў Гродзенскай губерні. Для іх, дзякуючы дабрачыннасці Тышкевіча, быў зроблены інтэрнат. Сам будынак гімназіі быў пабудаваны напярэдадні афіцыйнага адкрыцця таксама на сродкі Тышкевіча. Першым дырэктарам гімназіі працаваў доктар філалогіі Г. Крусінскі.
Радок 7:
У 1820-я гады гімназіяй кіраваў А. Сухадольскі, а ў часы пераўладкавання яе ў вучылішча — Грацэрт. Тут вывучаліся матэматычныя навукі, гісторыя, мовы, у тым ліку польская, руская, французская, маляванне (з 1820-х — тапаграфічны малюнак, чарчэнне), геаграфія, прыродазнаўчыя навукі, літаратура.
 
Гімназія ў Свіслачы была базавай школай Віленскага універсітэта, у параграфе 1 Устава Віленскай навучальнай акругі гаворыцца: «''Свислочская гимназия передается в непосредственное ведение и университета''». Універсітэт падбіраў кадры для гімназіі, даваў вучэбныя пасобіядапаможнікі, папаўняў бібліятэку. Таму гімназія ў Свіслачы адрознівалася высокім узроўнем навучання і мела вялікую вядомасць. Атрымала афіцыйную назву Гродзенская губернская гімназія ў Свіслачы.
 
Гімназія мела моцны прафесарска-настаўніцкі склад. Тут працавалі [[Лявон Бароўскі]] — настаўнік мовы і літаратуры; [[Іван Вольскі]] — настаўнік фізікі, аўтар шматлікіх навуковых артыкулаў; [[Максіміліан Якубовіч]] — настаўнік лацінскай і грэчаскай моў, аўтар граматыкі лацінскай мовы і навуковай працы «Философия христианства»; Шыдлоўскі — настаўнік рыторыкі, вядомы пісьменнік, працаваў прафесарам Віленскага ўніверсітэта.
Радок 20:
|1818||10||318
|-
|1826-1827||14<ref>10 у гімназіі і 4 вау ўезднымпавятовым вучылішчы пры ейёй.</ref>||273 <ref>108 у гімназіі і 165 вау ўезднымпавятовым вучылішчы пры ейёй.</ref>
|-
|1830||16<ref>10 і 6</ref>||306<ref>110 і 196</ref>
Радок 27:
|}
 
МагчмасцьМагчымасць забяспечыць гімназію падручнікамі, стварыць лабараторыі і іншым чынам уладкаваць навучальны працэс далі грошы графа Тышкевіча. Які ў 1816 згодна з тэстаментамтастаментам перадаў на гімназічны фундуш 20 тысяч рублеўрублёў серабром.
 
Заняткі ў гімназіі праходзілі па распарадку дня. Навучэнцы уставалі ў 6 гадзін раніцы, клаліся спаць у 10 гадзін вечара. Выконваць урокі гімназісты павінны былі з паловы семагасёмага і да часу, калі трэба было ісці на заняткі. Пасля заняткаў давалася дзве гадзіны, каб вярнуцца дадому і пагуляць. Потым быў час на выконванне ўрокаў і асабліва такіх пісьмовых работ, якія не патрабавалі вялікага разумовага напружання. Пасля гэтага адводзіліся яшчэ 2 гадзіны на абед, прагулку, а затым зноў 2 гадзіны на выконванне ўрокаў. Забаранялася піць моцныя напіткі і курыць табактытун, а таксама спрэчкі. Навучэнцы не павінны былі ілгаць і ліцемерыцькрывадушнічаць. Гімназісты павінны былі імкнуцца да самаўдасканалення.
 
Высокі ўзровень навучанянавучання, багатая бібліятэка, добры настаўніцкі склад садзейнічалі не толькі атрыманню добрых ведаў, але і развіццю вольнадумствавальнадумства сярод студэнтаў. Формай арганізацыйнага і йдэйнагаідэйнага з'яднання дэмакратычных сіл былі розныя тайныя таварыствы. У 1819 вучнямі шостага класа Свіслацкай гімназіі было ўтворана «[[Таварыства аматараў навук]]». Потым было ўтворана «Маральнае таварыства», «Заран», аддзяленне «[[Таварыства вайсковых сяброў]]».
 
Свіслацкая гімназія некалькі разоў перажыла карэннае пераўладкаванне, выкліканае, найперш, палітычнымі прычынамі моцны ўдар па гімназіі быў нанесены рэпрэсіямі ў сувязі з раскрыццемраскрыццём тайных таварыстваў. Быў не толькі зменены настаўніцкі калектыў, але і ўведзены экстраардынарныя сродкі і метады нагляду, быў зменены вучэбны план гімназіі. Ствараецца асбліваяасаблівая вучылішчная паліцыя.
 
Наступны ўдар па гімназіі быў нанесены ў 1830-я гады пасля паўстання 1830—1831. Парадзелі шэрагі таленавітых выкладчыкаў, зменшыўся прыток здольных вучняў. Сярод прычын гэтага было закрыццезакрыццё Віленскага універсітэта (1832) і адкрыццеадкрыццё ў красавіку 1834 гімназіі ў Гродна. Свіслацкая гімназія пераўтварылася ў арднарнуюардынарную павятовую. У 1835 гімназія была рэарганізавана ў павятовае вучылішча, а праз 16 гадоў — у пяцікласнае дваранскае вучылішча. Канчаткова Свіслацкая гімназія была закрытая ў 1851, калі яе перавялі ў Шаўлі.
 
З Свіслацкай гімназіі выйшла шмат знакамітых людзей свайго часу. Сярод іх [[Осіп Пашкоўскі]], [[Леон Зенковіч]], [[Осіп Кавалеўскі]], [[Напалеон Орда]].
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* Пракопік А. Свіслацкая гімназія і яе выпускнікі // Беларускі гістарычны часопіс. - 2008. - № 2. - С. 68-73.
 
[[Катэгорыя:Свіслацкая гімназія| ]]