Павел I (імператар расійскі): Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Спасылкі: арфаграфія
др →‎Змова і смерць: арфаграфія, replaced: ангель → англій
Радок 39:
Павел I быў задушаны ва ўласнай спальні 11 сакавіка [[1801]] у Міхайлаўскім замку. У змове ўдзельнічалі [[Аграмакаў]], Н. П. [[Панін]], віцэ-канцлер, Л. Л. [[Беннінгсен]], камандзір Изюмінскага лёгкаконнага палка П. А. [[Зубаў]] (фаварыт Кацярыны), [[Смалены]], генерал-губернатар Пецярбурга, камандзіры гвардзейскіх палкоў: Сямёнаўскага — Н. І. [[Дзепрэрадовіч]], Кавалергардскага — Ф. П. [[Увараў]], Праабражэнскага — П. А. [[Талызін]].).
 
Першапачаткова планавалася звяржэнне Паўла і ўзыходжанне ангельскагаанглійскага рэгента. Магчыма, данос цару напісаў У. П. Мящшчэрскі, у мінулым шэф Санкт-Пецярбургскага палка, жыўшага ў Смаленску, магчыма — генерал-пракурор П. Х. Абальянинаў. У любым выпадку змова была раскрыта, былі выкліканыя Ліндзенер і Аракчэеў, але гэта толькі паскорыла выкананне змовы. Па адной версіі Павел быў забіты Мікалаем Зубовым (зяць Суворава, старэйшы брат Платона Зубава), які стукнуў яго масіўнай залатой табакеркай у скронь. Паводле іншай версіі, Павел быў задушаны шалікам або задушаны групай змоўшчыкаў, якія, навальваючыся на імператара і адзін аднаго, не ведалі ў дакладнасці, што адбываецца. Прыняўшы аднаго з забойцаў за сына Кастуся, закрычаў: «Ваша Высокасць, і вы тут? Пашкадуеце! Паветра, Паветра!.. Што я вам зрабіў дрэннага?» Гэта былі яго апошнія словы.
 
Пытанне аб тым, ці ведаў і ці даваў санкцыю на палацавы пераварот і забойства свайго бацькі Аляксандр Паўлавіч, доўгі час заставаўся нявысветленым. Па ўспамінах князя А. Чартарыйскага, думка аб змове паўстала ці ледзь не ў першыя дні кіравання Паўла, але пераварот стаў магчымым толькі пасля таго, як стала вядома аб згодзе Аляксандра, які падпісаў сакрэтны маніфест, у якім прызнаваў неабходнасць перавароту і абавязваўся не пераследваць змоўшчыкаў пасля ўсшэсця на пасад. Адзін з арганізатараў змовы граф Смалены пісаў у мемуарах: «Вялікі князь Аляксандр не згаджаўся ні на што, не запатрабаваўшы ад мяне папярэдне клятвеннага абяцання, што не стануць замахвацца на жыццё яго бацькі; я даў яму слова: я не быў настолькі пазбаўлены сэнсу, каб унутрана ўзяць на сябе абавязанне выканаць рэч немагчымую, але трэба было супакоіць педантычнасць майго будучыні васпана, і я абнадзеіў яго намеру, хоць быў перакананы, што яны не выканаюцца». Верагодней усяго, сам Аляксандр, як і граф Смалены, выдатна разумеў, што без забойства палацавы пераварот будзе немагчымы, бо добраахвотна Павел I ад пасаду не зрачэцца.