Вілем Барэнц

Вілем Барэнц (нідэрл. Willem Barentsz, 1550 - 20 чэрвеня 1597, у раёне Новай Зямлі) — галандскі мараплавец і даследчык. Кіраўнік трох арктычных экспедыцый, мэтай якіх быў пошук паўночнага марскога шляху ў Ост-Індыю. Трагічна загінуў у час апошняй з іх у раёне Новай Зямлі. Яго імем названы Баранцава мора, адзін з астравоў і горад на адкрытым ім архіпелагу Шпіцберген, а таксама выспы ў заходняга ўзбярэжжа Новай Зямлі.

Першая экспедыцыя

У 1594 годзе экспедыцыя з яго удзелам пакінула Амстэрдам. Мэтай быў пошук Паўночна-Усходняга праходу ў Азію. 10 ліпеня Барэнц дасягнуў узбярэжжа Новай Зямлі, пасля чаго павярнуў на поўнач, але па дасягненні крайняй паўночнай кропкі архіпелага, быў вымушаны павярнуць назад.

Другая экспедыцыя

Экспедыцыя з сямі караблёў, якая пачалася ў наступным годзе зноў пад камандаваннем Барэнца, зрабіла спробу прайсці паміж узбярэжжам Сібіры і востравам Вайгач (праз праліў Югорскі Шар). Экспедыцыя дабралася да праліву занадта позна - праліў амаль цалкам быў перакрыты лёдам.

Трэцяя экспедыцыя

16 мая 1596 стартавала трэцяя экспедыцыя Барэнца па пошуку паўночнага шляху ў Азію. Пры гэтым яму ўдалося адкрыць Мядзведжы востраў (архіпелаг Шпіцберген). Экспедыцыя Барэнца, абмінуўшы Новую Зямлю, дасягнула Карскага мора. Асцерагаючыся гібелі сярод льдоў, экспедыцыя высадзілася на бераг і зладзіла зімоўку (нідэрл. Het Behouden Huys). Узімку 1597 года падчас зімоўкі Барэнц захварэў цынгой.

Хоць да пачатку чэрвеня 1597 г Карскае мора вызвалілася ад лёду, бухта, дзе стаяў карабель, па-ранейшаму была ва льдах. Зімоўшчыкі не сталі чакаць вызвалення карабля - паўночнае лета занадта кароткі - і 14 чэрвеня 1597 года распачалі адчайную спробу дабрацца да Кольскага паўвострава на 2-х шлюпках. Хоць экспедыцыя дасягнула паўвострава, 20 чэрвеня Барэнц сканаў падчас гэтага падарожжа.

Гэтая экспедыцыя стала апошняй галандскай спробай пошуку паўночнага шляху ў Азію.

Вілем Барэнц быў першым еўрапейцам, распачаўшы зімоўку ў Арктыцы. У гонар яго названа Баранцавым моры.

Удзельнікі экспедыцыі Барэнца падчас зімоўкі ўпершыню назіралі аптычная з'ява, пазней названае Эфект Новай Зямлі па месцы яго назірання.