Браніслаў Туронак

Браніслаў Туронак (10(22).6.1896, фальв. Пестуны Новапагосцінскай вол. Дзісненскага пав. — 19.9.1938) — беларускі грамадскі дзеяч. Бацька Ю. Туронка.

Біяграфічныя звесткі

Браніслаў Туронак нарадзіўся ў сялянскай сям'і. Навучаўся ў народным вучылішчы ў Новым Пагосце. У 1912 паступіў у віленскую гімназію, дзе вучыўся, пакуль Вільню не занялі немцы. У 1915/16 навучаўся ў Віцебскай гімназіі, затым паступіў у гімназію ў Яраслаўлі, якую скончыў у 1917.

Пасля завяршэння гімназічнай адукацыі вярнуўся на Дзісненшчыну. Тут завязаў кантакты з кс. А. Станкевічам, праўдападобна пад яго ўплывам заняўся арганізацыяй беларускіх школ. У 1917-19 настаўнічаў на Дзісненшчыне ў беларускіх пачатковых школах у Більдзюгах і Новым Пагосце. У ліпені 1919 перабраўся ў Вільню.

Скончыў Віленскія беларускія настаўніцкія курсы (1919). У той жа год паступіў у Віленскі ўніверсітэт на медыцынскі факультэт. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1924) і двухгадовай практыкі Б. Туронак атрымаў дыплом доктара лекарскіх навук (1926). У 1927-28 працаваў у віленскай клініцы.

Пасля жаніцьбы (1928) пакінуў Вільню і пасяліўся ў мяст. Дукшты, працаваў лекарам. Меў трох сыноў. Сабраная ім калекцыя кніг і часопісаў згарэла ў 1944.

Грамадская дзейнасць

Падчас вучобы ва ўніверсітэце Браніслаў Туронак далучыўся да беларускага студэнцкага руху. Увайшоў у склад першай управы Беларускага студэнцкага саюзу (БСС, 1921), быў адказным сакратаром месячніка "Новы шлях" (1922-23). У 1923 у складзе новай управы БСС, таксама абраны сакратаром Беларускага тавырыства дапамогі пацярпелым ад вайны. У снежні 1923 стаў адказным рэдактарам газеты "Крыніца", на гэтай пасадзе працаваў да жніўня 1925, калі за рэдагаваную газету, дзе размяшчаліся матэрыялы ў абарону выкарыстання беларускай мовы ў каталіцкім касцёле, Б. Туронак быў пасажаны ў астрог і асуджаны да 3-месячнага турэмнага зняволення. Далейшая яго грамадская дзейнасць абапіралася на супрацоўніцтва з БХД і ў прыватнасці з А. Станкевічам. Удзельнічаў у стварэнні Беларускага сялянскага саюзу (1926), належаў да яго кіраўніцтва. Уваходзіў ва ўправу Віленскага аддзела Беларускага інстытута гаспадаркі і культуры (БІГіК) з 1926, а ў 1927 абраны старшынём управы і кіраваў аддзелам да вясны 1928. У снежні 1928 вылучаны кандыдатам на выбарах у польскі сейм, але пасольскага мандату не атрымаў.

Займаўся папулярызацыяй аховы здароўя. Выступаў з артыкуламі па гэтай тэме ў газеце "Беларуская крыніца". У 1928 яго праца "Гігіена ўзгадавання дзіцяці" выйшла асобнай брашурай.

Пасля 1928 Браніслаў Туронак адыйшоў ад актыўнай грамадскай дзейнасці. Да 1934 ўваходзіў у кіраўніцтва БІГіК. Падтымліваў грашыма некаторыя беларускія выданні і грамадскія ініцыятывы.

Літаратура

• Туронак Ю. Памяці Браніслава Туронка. Варшава - Нью-Ёрк, БІНіМ. 1990.