Мілан: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
др арфаграфія
Радок 78:
|add3=
}}
[[Выява:MailaenderDom.jpg|thumb|300px|МiланскаяМiланскі катэдракафедральны сабор]]
'''Мілан''' ({{lang-it|Milano}}, {{lang-la|Mediolanum}}) — горад у [[Італія|Італіі]], другі па колькасці насельніцтва (пасля [[Горад Рым|Рыма]]) горад краіны, адміністрацыйны цэнтр паўночнаітальянскага рэгіёна [[Ламбардыя]]. Мілан знаходзіцца ў басейне [[рака По|р. По]], на 480  км. паўночней Рыма, звязаны па каналах з ракой Ада на ўсходзе і ракой Тычына на захадзе. Горад ляжыць на вышыні 120  м. вышэй за ўзровень мора. Антычны [[Старажытны Рым|старажытнарымскі]] горад Медыяланум фармаваўся ў сэрцы сучаснага Мілана. Найбольш ажыўленыя вуліцы ў Мілане  — тыя, што ідуць ад цэнтральнай Саборнай плошчы (''Piazza del Duomo''). Большасць прамысловасці Мілана знаходзіцца на значнай адлегласці, на далёкіх крэсах ад цэнтральнай часткі горада.
 
== Сучасны горад ==
З-за павялічэння прамысловых раёнаў, Мілан адчувае хуткае ўзрастанне працоўнай сілы і павялічэнне колькасці мяшчанаў, асабліва гэты працэс узмацніўся пасля [[Другая Сусветная Вайна|ІІ Сусветнай вайны]]. Галоўны наплыў працоўных адбываецца з іншых часцінаў Італіі. Мілан  — галоўны камерцыйны, фінансавы і індустрыяльны цэнтр, найбольш сучасны горад краіны. Тут размяшчаюцца штаб-кватэры галоўных банкаў краіны і галоўнай [[Фондавая біржа|фондавай біржы]]. Галоўнымі тыпамі вытвочасці з’яўляеццаз'яўляецца сталелітэйная, тэкстыльная (асабліва ядвабавая), адзенне, прылады для машынаў, аўтамабілі, авіяцыйная прамысловасць, абсталяванне для чыгункі, сельскагаспадарчае абсталяванне, хімічныя рэчывы, абсталяванне для друку, фармацыя, мэбля, ежа. Мілан  — гэта галоўны транспартны цэнтар чыгунцы, самалётаў і аўтамабільных дарогаў. Міланскія ўніверсітэты ўлучаюць Універсітэт Мілана ([[1923]]), Універсітэт Святога Сэрца ([[1920]]) а таксама камерцыйныя і тэхнічныя інстытуты. Акадэмія Брэра Зграбных мастацтваў, Кансерваторыя Джузэппе Вердзі і інстытут Энрыко Фермі на Ядзерных даследваннях таксама размяшчаюцца тут, як і “Бібліятэка«Бібліятэка Ambrosiana”Ambrosiana», лепшая ў Італіі. Музеі і галерэі ўлучаюць музэй “Poldo«Poldo-Pezzoli”Pezzoli» і музэй Натуральнай Гісторыі. Галерэі мастацтва знаходзяцца ў “Бібліятэцы«Бібліятэцы Ambrosiana”Ambrosiana» і ў палацы Брэра. Таксама тут знаходзяцца “Касцёл«Касцёл Santa Maria delle Grazie”Grazie» ([[1465]]-[[1490]]) і дом [[Леанарда да Вінчы]]. Найбольш значным гістарычнымі будынкамі з’яўляюццаз'яўляюцца Міланская Катэдра (пачала будавацца ў [[1386]]), Замак Сфорца ([[1456]]), “Ospedale«Ospedale Maggiore”Maggiore» ([[1456]]), ды “Basilica«Basilica di Sant' Ambrogio”Ambrogio» ([[386]]; перабудоўвалася ў ХІ і ХІІ стагоддзях), і “Basilica«Basilica di San Lorenzo”Lorenzo» (VI стг., перабуд. XVI стагоддзі). Таксама ў Мілане знаходзіцца [[La Skala]], адзіны з найбольш прэстыжных оперных тэатраў.
 
== Гісторыя ==
Мілан быў заснаваны [[Кельты|Кельтамікельтамі]], каля ІІІ ДХ. Горад пераўшоў пад уладу [[Рымская Рэспубліка|Рыму]] ў 222  г. ДХ, а з [[305]] па [[402]] з’яўляўсяз'яўляўся сталіцай заходнерымскай імперыі. На працягу V і VI стг., Мілан, у залежнасці ад нападаў [[Гунны|Гуннаў]], [[Готы|Готаў]] і [[Ламбарды|Ламбардаў]], неаднарозова скарачаўся, нават да памераў вёсцы. Места было неаднарозова перабудавана на працягу ІХ стг., а пазней сталася рэзідэнцыяй арцібіскупа. У ХІІ стг., Мілан стаўся вольнай камуннай, альбо рэспублікай, а гэты статус быў гарантаваны па міру ў Канстанце [[1183]]  г. У ХІІІ стагоддзі, места трапіла пад уплыў дзвух уплывовых фамілій, Вісконці і Сфорца. Вісконці кіравалі з [[1447]]  г., а Сфорца дамінавалі з [[1450]] па [[1535]]  г. Гэтыя дзве фаміліі сталіся аднымі з лідэраў італьянскай арыстакратыі, мелі сувязі з усімі значнымі фаміліямі [[Еўропа|Еўропы]].
 
Пасля [[1535]]  г., горад трапіў пад замежнае панаванне на 400 год. [[Іспанія]] кіравала з [[1535]] па [[1713]] год, пакуль не страціла горад ў выніку [[Вайна за іспанскую спадчыну|вайны за іспанскую спадчыну]]. Мілан адышоў да [[Аўстрыя|Аўстрыі]]. [[Францыя]] кіравала горадам з [[1796]] па [[1815]], пакуль не быў вернуты Аўстрыі. У [[1859]]  г. Мілан увайшоў як частка ў [[Каралеўства Сардынія|Сардынскае каралеўства]] і пасля ўвайшоў у склад аб’яднанайаб'яднанай [[Італія|Італіі]] ў [[1861]]  г.
Пасля [[Першая Сусветная вайна|І Сусветнай вайны]], Мілан зрабіўся цэнтрам [[Беніта Мусаліні]] і яго Фашысцкай Партыі. З яго ён здзейсніў марш на [[Горад Рым|Рым]] у [[1922]]  г. Места атрымала цяжкія пашкоды падчас [[Другая Сусветная вайна|ІІ Сусветнай вайны]].
 
== Выбітныя асобы Мілана ==
* [[Адрыяна Чэлентана]] - — акцёр, спявак, рэжысёр
* [[Эрнеста Тэадора Манета]] - — лаўрэат [[Нобелеўская прэмія міру|Нобелеўскай прэміі міру]]
* [[Джавані Баціста Самарціні]]
* [[Сільвіё Берлусконі]]
 
== Вонкавыя спасылкi ==
* [http://www.aboutmilan.com About Milan] — information about the city, what to see, how to move.
* [http://www.atm-mi.it/ATM/eng/ ATM - — Milan's Transportation Company]
* [http://milan.arounder.com City of Milan - — official Virtual Tour website]
* [http://www.comune.milano.it City of Milan - — official website]
* [http://www.milanofree.it City of Milan - — touristic guide]
* [http://www.sottomilano.it Rete Metropolitana di Milano] (Italian)
* [http://www.cosmit.it/tool/home.php Salone internazionale del mobile] Milan's furniture fair