Мікалай Аляксеевіч Умаў: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Новая старонка: '''МІКАЛАЙ АЛЯКСЕЕВІЧ УМАЎ''' (23 студзеня (4 лютага) 1846, Сімбірск—[[28 студзеня|15 (28) студзе...
 
Няма тлумачэння праўкі
Радок 7:
Умава лічаць прадстаўніком філасофскага напрамку рускага касмізму, негледзячы на тое, што філасофскія і светапоглядныя ўяўленні Умава шмат у чым не супадаюць з традыцыяй рускага космизма. Космас Н.А. Умава - космас фізіка, які свободны ад антрапамарфізму. Ён паказвае, што "нягледзячы на прагрэс натуральных навук, антрапаморфны пункт погляду знаходзім і ў сучасных мысляроў, якая адрозніваецца ад старажытней тым, што яны пераносяць на прыроду ўласцівасці сваёй больш культурнай асобы. Гэтая акалічнасць, несумнеўна, паказвае, да якой ступені цяжка пазбегнуць яе чалавеку, які імкнецца вызначыць сваё дачыненне да таго "Усё", якое душыць яго сваёй веліччу і моцай"<ref>Умов Н.А. Эволюция мировоззрения в связи с учением Дарвина //Русский космизм: Антология филосовской мысли / сост. С.Г. Семеновой, А.Г. Гатчевой. – М.: Педагогика-Пресс, 1993а. – С. 111-114.</ref>.
 
Увогуле погляды на космас ў Н.А. УмоваУмава не ўтрымліваюць ні найменшага намёку на нейкія гарантыі росту жыцця, яе нястрымнай экспансіі, і тым больш человекоразмерности космасу. Аднесці Н.А. УмоваУмава да прадстаўнікоў рускага космизма дазваляе яго гледжання на эвалюцыйны працэс. Па меркаванні Умова, у аснове эвалюцыйнага працэсу – узрастанне этыкі. Узнікненне маральнага пачуцця, па меркаванні навукоўца, з'явілася следствам спарадкаванасці жывога рэчыва, удасканаленні фізічнай абалонкі Homo sapiens<ref>Русский космизм: Антология философской мысли / сост. С.Г. Семеновой, А.Г. Гатчевой. – М.: Педагогика-Пресс, 1993. – 368 с.</ref>. Сумленне, гэты «голас Божы ў чалавеку», нараджаецца ў нас як нейкі вышэйшы ўзровень зграбнасці і становіцца магутнай прыладай эвалюцыі: арганізуе псіхіку, парадкуе хаатычныя душэўныя віхуры, адсякае грэх і зло, бо апошнія – своеасаблівыя ўхіленні ад імклівага промня эвалюцыі, яе збоі і тупікі. «Эвалюцыя немагчыма без адбору патрабаванняў натуры, і чалавечае сумленне ў вобласці свядомага – воля – з'яўляецца прыладай гэтага адбору, якія перашкаджаюць жывому вярнуцца ў тыя ўмовы, якія не адпавядаюць яго месцу ў прыродзе», піша Н.А. Умаў<ref>Умов Н.А. Роль человека в познаваемом им мире //Русский космизм: Антология философской мысли / сост. С.Г. Семеновой, А.Г. Гатчевой. – М.: Педагогика-Пресс, 1993б. – С. 114-128.</ref>.
 
Неабходнай прыкметай жывой матэрыі Розумаў лічыць стройнасць. Пры гэтым эвалюцыя жывой матэрыі суправаджаецца павелічэннем колькасці і ўскладненнем якасці стройнасцей у прыродзе. Чалавек у сваіх прыладах і машынах распаўсюджвае гэтыя стройнасци на неарганізаваную матэрыю і змагаецца ў імя гэтых стройностей с выпадковым распарадкам падзей у прыродзе. «Стройнасць не можа здзяйсняцца без рэгулятара, і такім рэгулятарам у вышэйшых тыпах жывога з'яўляецца арганізаваная для стройных працэсаў думкі і валявых імпульсаў [[нервовая сістэма]]. Мы маем слова для выраза стройнасці ў духоўным свеце; гэтае слова – прыгажосць. У вышэйшых тыпах жывога прыгажосць з'яўляецца заступніцаю жыцця і паказальнікам паводзін» <ref>Умов Н.А. Роль человека в познаваемом им мире //Русский космизм: Антология философской мысли / сост. С.Г. Семеновой, А.Г. Гатчевой. – М.: Педагогика-Пресс, 1993б. – С. 114-128.</ref>.