Юльюш Славацкі: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Spo (размовы | уклад)
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 41:
== Творчасць ==
[[File:Grob Slowackiego Montmartre.jpg|thumb|Магіла Славацкага на парыжскіх могілках Манмартр. Фота чэрвеня 2006 года]]
Нягледзячы на тое, што Славацкі пражыў усяго 40 гадоў, яго літаратурная спадчына багатая і рознабаковая; паэт пакінуў пасля сябе 13 драмаў, каля 20 паэмаў, сотні вершаў, лістоў і адзін раман. Стварыў таксама аформленую філязофскую сыстэмусістэму, якую назваў «генэзыйскай філязофіяй». Паколькі яго спадчына была тэматычна багатай, яго творчасць можна падзяліць на чатыры пэрыяды.
 
На філязофска-эстэтычныя змены творчасці Славацкага важны ўплыў мела захапленне літаратурай [[Эпоха Асветніцтва|клясыцыстаў]], якая панавала ў асяродздзі паэта. Уладыслаў Штурц адзначаў, што Славацкі пачынаў пісаць як псэўдаклясык, а прыклад браў не з такіх рамантыкаў, як [[Байран|Лорд Байран]] ці [[Пэрсі Біш Шэлі]], а з [[Вальтэр]]а. Малады паэт спрабаваў ў гэты час перакласці «Магамэта» Вальтэра. Натхніўшыся трагедыяй «Міндоўг», напісанай бацькам, у 20 гадоў распачаў працу над уласнай драматычнай паэмай «Міндоўг» (перакладзенай на беларускую Сержам Мінскевічам)<ref>[http://nn.by/index.php?c=ar&i=35501 Слова вось Міндоўга…] // [[Наша Ніва]], [[26 лютага]] [[2010]]</ref>. У цэнтры гістарычнай драмы — каранацыя першага вялікага князя літоўскага [[Міндоўг]]а і яго забойства змоўнікамі, князямі [[Транята]]м і [[Даўмонт]]ам. Месца дзеяння — [[Навагрудскі замак]].
Радок 53:
У канцы [[1830-я|1830-х]] гадоў Славацкі ў лісце да Зыгмунта Красінскага абвясціў напісанне «вялікай паэмы ў стылі Арыёста, якая павінна скласціся з шасці трагедый ці драматычных хронік»<ref>E. Sawrymowicz, Wstęp do: J. Słowacki, Lilla Weneda, Wrocław 1954, str. 3 {{ref-pl}}</ref>. Паэма мусіла быць своеасаблівай літаратурнай хроніка, якая прэзэнтуе казачныя першапачаткі польскай дзяржавы, якая накіроўвае да традыцый, легендаў і гісторыі [[славянаў]] [[Паганства|паганскіх]] часоў<ref>A. Przybylska, Posłowie do: J. Słowacki, Balladyna, Kraków 2004, str. 144 {{ref-pl}}</ref>. Аднак яго задума дачакалася толькі частковай рэалізацыі; паўсталі дзве рамантычныя трагедыі — «[[Балядына]]» ([[1839]]) і [[Ліля Вэнэда]] ([[1840]]).
 
У [[1844]] годзе Славацкі пачаў пісаць вершаванай прозай свой незвычайны філязофскі выклад «[[Гэнэзіс з Духа]]». У творчасці паэта пачаўся пэрыяд інтэнсіўнай працы над «генэзіснай філязофіяй». «Генэзійскі» характар маюць усе наступныя працы Славацкага, з якіх увагі заслугоўваюць: «[[Самуэль Збароўскі]]» і «[[Кароль-Дух]]». Абедзве працы маюць арыгінальную філязоўскую сыстэмусістэму аўтара з дзвюх розных перспэктываў: [[экзыстэнцыялізм|экзыстэнцыяльнай]], якая датычыцца людзкой адзінкі, а таксама гісторыязафічнай.
 
Юльюш Славацкі з юнацтва быў перакананы ў сваёй паэтычнай геніяльнасці, а таксама прызначэннем да ролі правадыра народа, гэтае перакананне распальвала ў ім маці, Салямэя. Сказам паэта існуюць дзве дарогі да спазнання абсалюту. Першая гэта навуковае спазнанне, якое з'яўляецца аднак толькі часткай і вымагае крапатлівых, доўгіх даследаванняў; другая ж заключаецца ў адкрыцьцях, якія патрабуюць ведаў пра сусвет. Адкрыццё з'яўляецца аднак уласцівасцю выбітных індывідаўумаў — адсюль перакананні Славацкага — натхнёныя паэты павінны прымаць ролю духоўнага правадыра часткі народу.
 
Стварыў арыгінальныя вялікія драмы: «[[Кардыян (драма)|Кардыян]]» [[1834]], «[[Балядына]]» 1834 (выд. [[1839]]), «[[Гарштынскі]]» [[1835]], «[[Ліля Вэнэда]]» [[1840]], «[[Мазэпа]]» [[1839]], «[[Срэбраны сон Салямэі]]» [[1843]], «[[Ксёндз Марэк]]» [[1843]], «[[Фантазы]]»; паэмы: «Анхэліі» [[1838]], «[[Бэнёўскі]]» [[1841]] і «[[Кароль-Дух]]». Займаўся выкшталцонай паэтынай прозай — гэта «Генэзіс з Духа» 1844 году. Вяршыня яго паэтычнага генія — цыкль таямнічых генэзійскіх лірыкаў, дзе аўтар выкладае сваю філязоўскую сыстэмусістэму — эвалюцыі свету ад матэрыі да чыстага духа (паэма" Кароль-Дух" 1845—1849 гадоў). Несамавітым здзейсненым прароцтвам Славацкага стаў яго верш «Pośród niesnasków Pan Bóg uderza…» (1848), да якога шамтразова заклікаў [[Ян Павал II]].
 
== Генэзійская філязофія ==